Οινιάδες: H αρχαία πολιτεία και ο μύθος του βασιλιά που δεν έπρεπε να τον δει ο ήλιος

Οι Οινιάδες, μια σημαντική αρχαία ελληνική πόλη στην Αιτωλοακαρνανία, με πλούσια ιστορία, μυθολογία και στρατηγική γεωγραφική θέση δίπλα στον Αχελώο

.

Μαρία Οικονόμου

Μια «άγνωστη» αρχαία ελληνική πόλη που γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτισμική ακμή βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, 4 χλμ. δυτικά του σημερινού χωριού Κατοχή Μεσολογγίου, στο λόφο Τρίκαρδος ή Τρικαρδόκαστρο. 

Πρόκειται για τις Οινιάδες, τα ερείπια της οποίας σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση και εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη που θα την «ανακαλύψει».
Οι αρχαίες Οινιάδες γνώρισαν μεγάλη ακμή ιδιαίτερα μέχρι τα Ελληνιστικά χρόνια ενώ εκείνη την περίοδο αποτελούσαν τη δεύτερη ισχυρότερη πόλη των Ακαρνάνων μετά την Στράτο.
Η πόλη ήταν κτισμένη στη βόρεια όχθη του ποταμού Αχελώου – στρατηγική θέση από την οποία ελεγχόταν τόσο η είσοδος προς τον Πατραϊκό κόλπο, όσο και η θαλάσσια αρτηρία μεταξύ της Ακαρνανίας και των νησιών Λευκάδας, Ιθάκης και Κεφαλλονιάς.

Παράλληλα, καθώς βρισκόταν κοντά στις εκβολές του Αχελώου – ήταν σε θέση κατάλληλη για δημιουργία λιμανιού (κεντρική φωτογραφία) και για εμπορική δραστηριότητα.
Το ναυπηγείο – ιδιαίτερο μνημείο του χώρου και ένα από τα επιβλητικότερα της αρχαιότητας λόγω της πολύ καλής διατήρησής του

Μυθολογία
Σύμφωνα με την παράδοση, στο κάστρο του λόφου κατοικούσε ένας βασιλιάς που τον έλεγαν Τρίκαρδο. Αυτός ο βασιλιάς είχε ένα πανέμορφο γιό, πού είχε το όνομα Ανήλιαγος, επειδή δεν έπρεπε ποτέ να τον δει ο Ήλιος.
Ο Ανήλιαγος όταν έγινε βασιλιάς, γνώρισε και αγάπησε την Κυρά-Ρήνη, η οποία κατοικούσε στον πύργο της στην Πλευρώνα (αρχαία πόλη τής Αιτωλίας) και κάθε νύκτα την επισκεπτόταν, αλλά έφευγε πάντα πριν ξημερώσει.
Ορισμένες πέτρες της κάτω σειράς καθισμάτων έχουν χαραγμένες επιγραφές με αρχαιοελληνική γραφή που έχει αναγνωσθεί

Η Κυρά-Ρήνη ήταν κατά μια εκδοχή η σύζυγος του Ανδρόνικου Παλαιολόγου και κατ’ άλλη εκδοχή ήταν κόρη του Αλεξίου Γ’ Κομνηνού.
Η Κυρά-Ρήνη, λοιπόν, επειδή ο βασιλιάς Ανήλιαγος δεν της έλεγε γιατί φεύγει πάντα τόσο πρωί, ζήλεψε μην τυχόν υπάρχει κάποια άλλη γυναίκα στη ζωή του, και μια βραδιά αποφάσισε να τον εξαπατήσει.
Έτσι έσφαξε όλα τα κοκόρια του πύργου με αποτέλεσμα ο Ανήλιαγος να μην αντιληφθεί το ξημέρωμα και την απειλητική άφιξη του ηλίου, με αποτέλεσμα να μην ξυπνήσει έγκαιρα, να μείνει μέχρι αργά και να αντικρίσει τον ήλιο στο ποτάμι.

Και ο βασιλιάς Ανήλιαγος έσβησε για πάντα.

www.dedomeno.gr

Νέα σημαντικά στοιχεία για την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη της Ιθάκης

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της πυργοειδούς κατασκευής των Ελληνιστικών χρόνων στο Άνω Άνδηρο, από τα βόρεια (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της κτιστής υπόγειας κρήνης, από τα βορειοανατολικά (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Νέα σημαντικά στοιχεία για την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη της Ιθάκης έχουν προκύψει από το νέο ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην μείζονα αρχαιολογική θέση στον Άγιο Αθανάσιο-Σχολή Ομήρου, στο βόρειο τμήμα της νήσου.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου, Σχολή Ομήρου. Δείγματα κεραμεικής των ύστερων Μυκηναϊκών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Το πρόγραμμα εξελίσσεται από το 2018 και περιλαμβάνει την διαχείριση, περαιτέρω τεκμηρίωση και προβολή των ευρημάτων από την συστηματική ανασκαφή (1994-2011), υπό την αείμνηστη Αν. Καθηγήτρια Λίτσα Κοντορλή-Παπαδοπούλου και τον Ομότιμο Καθηγητή Αθανάσιο Παπαδόπουλο. Υπεύθυνος του νέου προγράμματος είναι ο Ομότ. Καθηγητής Γιάννος Γ. Λώλος, ενώ κύρια συμβολή στις ερευνητικές εργασίες έχει η Χριστίνα Μαραμπέα, Δρ. Αρχαιολογίας του Πανεπ. Ιωαννίνων.
Η θέση, γνωστή ως Σχολή Ομήρου από τις αρχές του 19ου αιώνα, έχει ως πυρήνα μεγάλο βραχώδη σχηματισμό, στις ανατολικές υπώρειες της Εξωγής, σε περιοχή με πηγές νερού. Οι ανεσκαμμένες αρχαιότητες βρίσκονται σε δύο άνδηρα, τα οποία συνδέονται με δύο λαξευτά κλιμακοστάσια, και σε αρκετά σημεία χαμηλότερα. Στο Άνω Άνδηρο δεσπόζει το υπόλειμμα Ελληνιστικού πύργου (του 3ου αι. π.Χ.), ενώ το μεγαλύτερο μέρος του Κάτω Ανδήρου καταλαμβάνει μεγάλο ορθογώνιο κτήριο.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της ανώτερης πτέρυγας του νοτίου λαξευτού κλιμακοστασίου, από τα νότια (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Οι αρχαιότερες μαρτυρίες ανθρώπινης δραστηριότητας στην θέση χρονολογούνται, τώρα, στην Τελική Νεολιθική φάση (ύστερη 5η/4η χιλιετία π.Χ.). Περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αρκετές δεκάδες πυριτολιθικών τέχνεργων καθώς και μερικές εκατοντάδες θραυσμάτων αγγείων. Όσον αφορά στις μαρτυρίες από την Εποχή του Χαλκού, έχουν εντοπισθεί, μέχρι στιγμής, μερικές δεκάδες θραυσμάτων προερχόμενων από 30 περίπου διαφορετικά αγγεία του ύστερου 14ου και του 13ου αι. π.Χ.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα ενσφράγιστης κεραμίδος, με τμήμα του ονόματος του Απόλλωνος (Αγυιέως), Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Μείζον ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακέραιη υπόγεια κρήνη/δεξαμενή στο χώρο, με εκφορικά ογκολιθικά τοιχώματα, από τις ελάχιστες γνωστές του είδους. Με βάση το σχήμα, τα δομικά χαρακτηριστικά της και την εύρεση Υστερομυκηναϊκών θραυσμάτων κυλίκων στο εσωτερικό της, η χρονολόγησή της στην Μυκηναϊκή ανακτορική φάση φαίνεται εξαιρετικά πιθανή, όπως είχαν υποστηρίξει και οι προηγούμενοι ερευνητές.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Δείγματα χαρακτηριστικής ανάγλυφης Ελληνιστικής κεραμεικής (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Η Μυκηναϊκή εγκατάσταση στην Σχολή Ομήρου λειτούργησε πιθανότατα για την εποπτεία των λιμένων και των γαιών και για την προστασία-διαχείριση των πλούσιων υδάτινων πόρων της περιοχής και μπορεί να ενταχθεί σε ένα πλέγμα 7-8 Μυκηναϊκών θέσεων στην εύφορη και ευλίμενη Β.Δ. Ιθάκη. Το πλέγμα αυτό φαίνεται να ορίζει αδρά την μείζονα περιοχή του αστικού (κατά παράδοση Οδυσσειακού) κέντρου της νήσου στην διάρκεια της Μυκηναϊκής ανακτορικής περιόδου (14ο-13ο αι. π.Χ.).
Όσον αφορά στους ιστορικούς χρόνους, ο μέγιστος όγκος του κεραμεικού υλικού ανάγεται στην Ελληνιστική και πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο (έως και τον 1ο/2ο αι. μ.Χ.). Στο σύνολο των οστράκων μεγάλων σκευών, αναγνωρίζονται μέχρι τώρα και 8 θραύσματα περιρραντηρίων που συνηθίζονται σε ιερά.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Χάλκινη μικρογραφική προτομή, με τα χαρακτηριστικά του Οδυσσέως, Ρωμαϊκών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Πέρα από ένα πλήθος μικροαντικειμένων, στις ομάδες των ευρημάτων συγκαταλέγονται: Σύνολο 34, μέχρι στιγμής, θραυσμάτων πήλινων αφιερωμάτων, μερικές δεκάδες πήλινων αγνύθων, μικρός θησαυρός χρυσών κοσμημάτων και άλλα, κυρίως χάλκινα, κοσμήματα και αντικείμενα. 100 και πλέον νομίσματα διαφόρων πόλεων (3ου αι. π.Χ. έως 2ου αι. μ.Χ.), αποκαλύπτουν ροή επισκεπτών στον χώρο.
Από την συνεχιζόμενη εργασία διαλογής και καθαρισμού (κατά περίπτωση) χιλιάδων θραυσμάτων Ελληνιστικών/πρώϊμων Ρωμαϊκών κεραμίδων στέγης έχουν εντοπισθεί 14 δείγματα ενσφράγιστων κεραμίδων, με Ελληνικές και Λατινικές επιγραφές: μία φέρει σφράγισμα, με τμήμα επιγραφής και χωριστό το γράμμα Δ (δημοσία ;), άλλη είναι σφραγισμένη με το σύμπλεγμα γραμμάτων ΔΗ, προς τα αριστερά (κατοπτρικά) ως συντομογραφία της λέξης δημόσιος/δημοσία(;), ενώ 2 διατηρούν μέρος του ονόματος του Απόλλωνος Αγυιέως και υποδηλώνουν τοπική λατρεία.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα κεραμίδος, με εγχάρακτη αναθηματική επιγραφή στον Οδυσσέα, Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Από την πρόσφατη επεξεργασία του υλικού προέκυψε δείγμα πού σώζει σφράγισμα μείζονος σημασίας, με το όνομα [ΟΔ]ΥCCEOC (στην γενική) προς τα αριστερά. Σε άλλο θραύσμα διακρίνεται εγχάρακτη αφιερωματική επιγραφή, με το όνομά του πιθανότατα στην δοτική, ίσως από προσκυνητή: ΟΔΥC[CEI
Στο πλαίσιο της ερμηνείας του συγκροτήματος συνεκτιμήθηκαν τα ευρήματα της ανασκαφής του W. Vollgraff (του 1904) στο Άνω Άνδηρο. Από αυτά, κάποια είναι των όψιμων Ρωμαϊκών χρόνων, ανάμεσά τους μία μικρογραφική χάλκινη προτομή με τα χαρακτηριστικά του Οδυσσέως, σύμφωνα με την απόδοση της μορφής του στην Ελληνορωμαϊκή τέχνη, αλλά και στα χάλκινα νομίσματα της Ιθάκης του 4ου-3ου αι. π.Χ.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Επιλογή οστράκων αγγείων διαφόρων κατηγοριών της Τελικής Νεολιθικής περιόδου (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Η ακμαία λειτουργία του κτηριακού συμπλέγματος τοποθετείται στους Ελληνιστικούς έως και τους πρώιμους/μέσους Ρωμαϊκούς χρόνους (έως και τον 1ο/2ο αι. μ.Χ.). Το σύνολο χαρακτηρίζεται από στιβαρές δομές σε άνδηρα, ενσωματώνει εντυπωσιακά στοιχεία λαξευτής αρχιτεκτονικής, καθώς και κόγχες για αναθήματα ή επιγραφές, που μαρτυρούν την εντατική λατρευτική χρήση του Κάτω Ανδήρου.
Το Ελληνιστικό μνημειακό σύμπλεγμα μπορεί με βεβαιότητα, τώρα, να ταυτισθεί με το Οδύσσειον της Ιθάκης (με ύπαρξη ιερού/ηρώου του Οδυσσέως), το οποίο αναφέρεται, μαζί με σχετιζόμενους αγώνες (τα Οδύσσεια), σε ψήφισμα του δήμου των Ιθάκων του 207 π.Χ. περίπου από την Μαγνησία της Μ. Ασίας [IG IX 12 4, 1729]. Ο χαρακτήρας του Οδυσσείου και η ακριβής θέση του, σε σχέση με τους αγώνες, έχουν υπάρξει αντικείμενα γόνιμης επιστημονικής συζήτησης, ήδη από την δεκαετία του 1930.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα ενσφράγιστης κεραμίδος, με τμήμα του ονόματος του Οδυσσέως, Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα)

Σήμερα, ένα αιώνα περίπου μετά τον εντοπισμό της εγχάρακτης αφιερωματικής επιγραφής ΕΥΧΗΝ ΟΔΥCCΕΙ σε θραύσμα πήλινου προσωπείου της Υστεροελληνιστικής εποχής από το Σπήλαιο του Όρμου της Πόλης, οι δύο νέες επιγραφικές μαρτυρίες της ίδιας εποχής (ΟΔΥCCΕOC και ΟΔΥCCEI) για την μεταγενέστερη λατρεία του ήρωα στην Β.Δ. Ιθάκη, έρχονται πλέον, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα διαθέσιμα δεδομένα, να τεκμηριώσουν την ανάπτυξη ενός περίοπτου συγκροτήματος δημόσιου χαρακτήρα στην θέση, με μείζονα ρόλο στον θρησκευτικό, κοινωνικό και ενδεχομένως πολιτικό βίο των Ιθακησίων των Ελληνιστικών-πρώιμων Ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και με ευρύτερο προσκυνηματικό χαρακτήρα.
Το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Πρόγραμμα Β. Ιθάκης εξελίχθηκε αρχικά κατά τα έτη 2018-2022, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτιστικής Ανάπτυξης [Δήμου Ιθάκης, Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας και Ιθάκης (με Προϊστάμενο τον Δρα Γρ. Γρηγορακάκη), Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Περιφέρειας Ιονίων Νήσων], χάρις στο έμπρακτο ενδιαφέρον του Δημάρχου Ιθάκης κ. Δ. Στανίτσα. Συνεχίζεται εντατικά μέσω της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, χάρις σε ευγενή χρηματική δωρεά του ζεύγους Δρος Δ. Γ. Αποστολοπούλου και Δρος Α. Παΐζη-Αποστολοπούλου, Ομότ. Διευθυντών Ερευνών του Ε.Ι.Ε. Στο Πρόγραμμα έχουν συμμετάσχει μέχρι τώρα οι αρχαιολόγοι: Γ. Γ. Λώλος (Ομότ. Καθηγητής, Επιστημονικός Υπεύθυνος), Δρ. Χρ. Μαραμπέα, Δρ. Στ. Οικονομίδης, Δρ. Κ.-Α. Τσώνος και Δ. Συρμαλής (Μ.Δ.Ε.). Επίσης, οι: Δρ. Ευ. Καρδαρά (Συντηρήτρια), Χρ. Βαποράκης (ως σύμβουλος Συντήρησης), Θ. Δεληγιάννη (χημικός), Δ. Σκυργιάννης (αρχιτέκτων), Κ. Γκανάς (πολ. μηχανικός) και Ά. Νοτιά (φιλόλογος). Για ειδικότερες μελέτες συνεργάζονται η Κ. Λιάμπη, Ομότ. Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας και η Α. Βλαχοπούλου, τ. Αναπλ. Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας, ενώ συνδράμει σημαντικά, ως σύμβουλος, ο Χ. Κριτζάς, Επίτ. Διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου.

gkoul@naftemporiki.gr
https://www.naftemporiki.gr/

Τι θα συμβεί στη Γη όταν «σχιστεί» η Σελήνη: Οι προφητείες των αρχαίων Ελλήνων σοφών

Η μυστηριώδης προέλευση της Σελήνης και οι αρχαίες ελληνικές αφηγήσεις για την εμφάνιση και τον ρόλο της στη γήινη ιστορία

Σοφία Καραγιάννη

Το άρθρο εξετάζει τις απόψεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων σχετικά με τη Σελήνη, την οποία θεωρούσαν τεχνικό δημιούργημα και ανέφεραν ότι υπήρξε περίοδος κατά την οποία δεν υπήρχε. 

Ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας, μεταξύ άλλων, περιέγραψαν την ύπαρξη κενών κάτω από τη Σελήνη, ενώ σύγχρονοι επιστήμονες ερευνούν τη δυνατότητα ανθρώπινης διαβίωσης σε αυτά τα κενά.
Επιπλέον, το άρθρο αναφέρει την επιρροή της Σελήνης στη Γη και υποθέσεις για τις επιπτώσεις της εμφάνισής της, όπως σεισμούς και κλιματολογικές αλλαγές. Οι φιλόσοφοι, όπως ο Θαλής και ο Πυθαγόρας, είχαν προχωρήσει σε σημαντικές παρατηρήσεις για τη Σελήνη, ενώ η μυθολογία αναφέρεται σε θεαματικά ταξίδια και κατοίκους της Σελήνης.
Οι αρχαίοι Έλληνες φαίνεται να είχαν μια προορατική κατανόηση της Σελήνης, που συνδυάζει επιστημονικές γνώσεις και μύθους.
Πιο αναλυτικά
Από την αρχαιότητα η Σελήνη έχει χαρακτηριστεί ως τεχνικό δημιούργημα, αφού υπάρχουν καταγεγραμμένες ιστορικές φάσεις όπου στον ουρανό της γης δεν υπάρχει η ύπαρξη της.
Ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας δίδαξαν ότι υπήρχε μια εποχή όπου η Γη ήταν χωρίς φεγγάρι.
Υπάρχουν ακόμα και σύγχρονες μαρτυρίες, για την ύπαρξη κενού κάτω από τον φλοιό της Σελήνης.
Πρόσφατα μάλιστα επιστήμονες έκαναν λόγο για Μυστηριώδης στρογγυλή Δομή κάτω από την θάλασσα της Γαλιλαίας.
Είναι μάλιστα και το μοναδικό ουράνιο σώμα, το οποίο δεν κάνει τις κινήσεις όλων των άλλων γνωστών πλανητών και δορυφόρων τους, ενώ το μέγεθος της είναι δυσανάλογο για δορυφόρος της γης μας.
Οι σύγχρονοι Ρώσοι επιστήμονες πρόσφατα ετοίμασαν ένα σχέδιο όπου θα είναι δυνατόν οι άνθρωποι να μπορούν να ζήσουν μέσα σε ειδικά διαμορφωμένα μπαλόνια στα κενά όπου υπάρχουν, κάτω από την επιφάνεια της Σελήνης.
Εκεί δεν υπάρχει εκείνη η…. θανάσιμα επικίνδυνη για τον άνθρωπο διαστημική ακτινοβολία, και η δύναμη βαρύτητας είναι ανάλογη με αυτή, στην οποία συνήθισαν οι γήινοι. Στην σεληνιακή δε επιφάνεια θα μπορούν να βγαίνουν αποκλειστικά με σκάφανδρα.
Κατά τον Ησίοδο
Τρία στοιχεία όμως συνυπάρχουν, το Χάος, η Γαία και ο Ερωτας. Ο Ερωτας δεν γεννά αλλά ενθαρρύνει και διευκολύνει τη γέννηση και τη δημιουργία. Από το Χάος γεννήθηκαν το Έρεβος και η Νύχτα, ενώ τα παιδιά τους ήταν ο Αιθέρας και η Ημέρα. «ἤτοι μὲν πρώτιστα Χάος γένετ’· αὐτὰρ ἔπειτα Γαῖ’ εὐρύστερνος, πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ ἀθανάτων οἳ ἔχουσι κάρη νιφόεντος Ὀλύμπου, Τάρταρά τ’ ἠερόεντα μυχῷ χθονὸς εὐρυοδείης, ἠδ’ Ἔρος, ὃς κάλλιστος ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι, λυσιμελής, πάντων τε θεῶν πάντων τ’ ἀνθρώπων δάμναται ἐν στήθεσσι νόον καὶ ἐπίφρονα βουλήν.» (Ησιόδου Θεογονία 116-122)
Το χάος είναι η προσωποποίηση του πρωτογενούς κενού, το οποίο προηγείται από την δημιουργία, τότε που η τάξη δεν είχε ακόμα επιβληθεί στα στοιχεία του κόσμου.
Ο Αριστοτέλης έγραψε ότι η Αρκαδία, πριν κατοικηθεί από τους Έλληνες, είχε Πελασγικό πληθυσμό και ότι αυτοί οι αυτόχθονες κατοικούσαν σε αυτή την περιοχή από μία πολύ μακρινή εποχή όπου ακόμα δεν υπήρχε η σελήνη στον ουρανό. Γι αυτό τον λόγο τους ονόμασε και Προσέληνες. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος ανέφερε την εποχή «όταν δεν υπήρχαν όλα τα περιφερόμενα σώματα στον ουρανό, πριν εμφανιστούν οι φυλές της Δανάης και του Δευκαλίωνα, και υπήρχαν μόνο οι Αρκάδες, για τους οποίους λεγόταν ότι κατοικούσαν πάνω στα βουνά και τρέφονταν με βελανίδια, πριν την ύπαρξη της σελήνης».
Παρόμοιες αναφορές έχουμε από τον Πλούταρχο, τον Οβίδιο, τον Ιππόλυτο, τον Λουκιανό, τον Censorinus. Κατά τα φαινόμενα, στην Νότια Αμερική, σύμβολα που βρέθηκαν στους τοίχους του προαύλιου του Καλασάγια, κοντά στην πόλη του Τιαχουανάκο (στην Βολιβία), καταγράφουν την σελήνη να πρωτοεμφανίζεται πριν από περίπου 12.000 έτη. Η εμφάνιση της Σελήνης λέγεται ότι προκάλεσε μεγάλες αναταραχές στην Γη, στη μορφή σεισμών, μαζικών πλημμυρών και κλιματολογικών αλλαγών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, ότι αυτή η μακρινή περιοχή έχει προταθεί από κάποιους λόγιους ως η πραγματική περιοχή της μυθικής Ατλαντίδος του Πλάτωνα και αυτή η μεγάλη πλανητική αναταραχή ως το κατακλυσμιαίο γεγονός που κατάστρεψε την Ατλαντίδα. Μια παρόμοια μεταβολή της σήμερα θα μπορούσε να προκαλέσει και την μετακίνηση των μαγνητικών πόλων της γης με παρόμοια καταστρεπτικά αποτελέσματα για τον σύγχρονο πλανήτη μας. Ο Ελληνικής καταγωγής Λουκιανός από την Σαμοσάτα της Συρίας έζησε το 120 μ.χ. στο βιβλίο του «Αληθινή Ιστορία» δίνει πληροφορίες που ξαφνιάζουν γιατί ήταν αδύνατο να γνωρίζει άνθρωπος εκείνη την εποχή.
Για να καταλάβετε διαβάστε στην συνέχεια.
«Πήγαινε με ένα καράβι που το πήρε ο αέρας για εφτά μερόνυχτα και την όγδοη ημέρα έφτασε στο φεγγάρι.» Τόσο κάνουν σήμερα τα σύγχρονα διαστημόπλοια για να πάνε στο φεγγάρι. «Μπήκε μέσα σ’ ένα πηγάδι που από πάνω είχε καθρέφτες και έβλεπε όλη τη γη.» Βασιλιάς της Σελήνης ήταν ο Ενδυμίωνας που τον πήραν από την γη και τον πήγαν στο φεγγάρι και τον έκαναν βασιλιά.»
Περιγράφει τρικινητήρια αερόπλοια «τρικέφαλοι αλογογύπες που πετούσαν» περιγράφει σύγχρονες τηλεσκόπια, «έβαζαν και έβγαζαν τα μάτια τους που μπορούσε να τα φορά ο καθένας και έβλεπαν πολύ μακριά», περιγράφει πολεμιστές με διαστημική στολή που είχε δύο κέρατα “κεραίες”.
Επίσης, περιγράφει ταξίδια στ’ άστρα του ζωδιακού καθώς και προσθαλάσσωση ίδια με αυτή των συγχρόνων κοσμοναυτών και μάλιστα στην περιοχή των Βερμούδων. Τέλος περιγράφει πόλεμο μεταξύ των κατοίκων της Σελήνης και του Σειρίου που αναφέρει ότι είχε επισκεφτεί. ”Έγιναν αερομαχίες και χρησιμοποιήθηκαν τρομερά όπλα και νίκησαν οι Σείριοι”
Οι Έλληνες φιλόσοφοι γενικότερα γνώριζαν πάρα πολλά για την σελήνη και ασχολήθηκαν πολύ μαζί της. Ο Θαλής, που θεωρείται ο πατέρας της Ελληνικής και παγκόσμιας φιλοσοφίας ήταν ο πρώτος που είπε ότι η Σελήνη λαμβάνει το φως από τον Ήλιο αλλά και ο πρώτος που υπολόγισε τη διάμετρο αλλά και τη τροχιά της.
Ο Ξενοφάνης αναφέρει ότι ο δάσκαλός του ο Σωκράτης την χαρακτηρίζει: «Μεγάλη κούφια σφαίρα που στο εσωτερικό της υπάρχουν θάλασσες και στεριές που κατοικούν άνθρωποι σαν εμάς». Λόγια του Σωκράτη που …υποστηρίζουν και σύγχρονοι αστρονόμοι σήμερα. Ο Πυθαγόρας αφηγείται ότι έκανε στροφές γύρω από την σελήνη με τα οχήματα των θεών που κατοικούσαν εκεί, ενώ αναφέρει ότι η σεληνιακή ημέρα είναι 15 φορές μεγαλύτερη από της γης, όπως και είναι!
Ο Πυθαγόρας, επίσης, επέμενε ότι η Σελήνη κατοικείται από όντα θεϊκά όμοια με τους ανθρώπους αλλά πιο ψηλά, πιο ξανθά και πολύ πιο όμορφα. Όλες οι γνώσεις του Πυθαγόρα, Μαθηματικά, Μουσική, Γεωμετρία, Φυσική δηλώνει ότι είναι γνώσεις που πήρε από τους ουράνιους με τους οποίους είχε συνεχή επαφή. Πολλές αναφορές για την σελήνη έχουμε και από κείμενα της Ελληνικής μυθολογίας που αναφέρονται σε θεούς και ημίθεους. Ο Έλληνας θεός Ορφέας, γιος του Απόλλωνα, ο πιο τακτικός ταξιδιώτης της Σελήνης και του Σειρίου, μας λέει: «Η Σελήνη έχει βουνά πολιτείες και σπίτια, η επιφάνεια της είναι έδαφος όπως της γης και κατοικείται από θεϊκές κοινωνίες.»
Ο Ορφέας γνώριζε το σεληνιακό ημερολόγιο των 12 μηνών και τις φάσεις της σελήνης.
Μιλά για την περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο, τις εύκρατες, τροπικές και πολικές ζώνες της γης, τις εκλείψεις της σελήνης, τα ηλιοστάσια, τις ισημερίες, τις κινήσεις των πλανητών και την παγκόσμια έλξη, και ισχυρίζεται ότι οι κάτοικοι της σελήνης είναι αυτοί που περιπλανήθηκαν από πλανήτη σε πλανήτη. Όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί του Ορφέα αναφέρονται σε αρχαία κείμενα του Πλούταρχου και του Διογένη του Λαέρτιου. Πολλές πληροφορίες από αρχαία κείμενα μας έρχονται και για τους Τελχίνες της Ρόδου και τους Κάβειρους της Σαμοθράκης που εξαφανίστηκαν σύμφωνα με τον μύθο μετά τον μεγάλο κατακλυσμό. Η τεχνολογική τους εξέλιξη ήταν τέτοια που τους επέτρεψε να εγκαταλείψουν την γη και να σωθούν στην Σελήνη ή τον Άρη, σε βάσεις που χρησιμοποιήθηκαν από τους θεούς κατά τον εποικισμό της γης.
Ο Νονός αναφέρει ότι ο Φαέθων έκανε 30 περιστροφές γύρω από το φεγγάρι, ταξίδεψε στην Αφροδίτη και επισκεπτόταν συχνά τους πόλους της Γης. Ο Διόνυσος, η Άρτεμις και ο Ηρακλής είχαν ταξιδέψει στην Σελήνη και ο Ίδμων ταξίδευε εκεί με το άρμα του που έμοιαζε με απαστράπτοντα κομήτη, δίνοντας ακριβέστατες πληροφορίες για την αθέατη πλευρά της σελήνης, κάτι που μόλις πριν λίγα χρόνια έκανε ο σύγχρονος άνθρωπος.

https://www.dedomeno.gr/

Θορικός, η πρώτη βιομηχανική πόλη της Ευρώπης

Η δυτική πύλη από την άνω πλευρά του θεάτρου Θορικού

Μόλις 40 χλμ από την Αθήνα, λίγο πριν φτάσει κανείς στο Σούνιο, στη δυτική βραχώδη κατηφορική πλαγιά του λόφου Βελατούρι Λαυρεωτικής, βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου Δήμου Θορικού. Στους πρόποδες του λόφου, στο φυσικό κοίλο, δεσπόζει το – γνωστότερο στο ευρύ κοινό – αρχαίο θέατρο της πόλης (θέατρο Θορικού), το οποίο και έχει χαρακτηριστεί ως το αρχαιότερο, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο αλλά και ως ο μοναδικός αρχαίος χώρος συναθροίσεων πολιτισμού που είχε ελλειψοειδές σχήμα και όχι ημικυκλικό.
Κατασκευάστηκε στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. ενώ με τις ανασκαφικές έρευνες ταυτοποιήθηκαν και άλλες δύο φάσεις οικοδόμησής του, αργότερα στον 5ο και 4ο αι. πΧ. [1]

Παναραμική άποψη του θεάτρου με θέα τον όρμο του Θορικού

Από τον αρχαίο δήμο Θορικού σήμερα σώζονται το θέατρο, μέρη του οικισμού, των στοών εξόρυξης και των συναφών μεταλλουργικών εγκαταστάσεων, ο μικρός ναός του Διονύσου, ένας τετράγωνος πύργος του 4ου αι. π.Χ., τα νεκροταφεία και το ιερό της Δήμητρας και της κόρης. Κι ακόμη νοτίως του ναού Διονύσου και θεάτρου, ανιχνεύεται λατομείο κυανότεφρου μαρμάρου το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του αρχαίου θεάτρου και λειτούργησε την γεωμετρική μέχρι την πρωτοβυζαντινή εποχή [2].

Σπόνδυλοι κιόνων του ναού της Δήμητρας και της Κόρης (Θορικός, 5ος αι. πΧ)

Η Βελγική Αρχαιολογική Σχολή που πραγματοποίησε συστηματικές ανασκαφές για τρεις τουλάχιστον δεκαετίες στον Θορικό, εντόπισε την περίφημη στοά του μεταλλείου Νο3, δυτικά και δίπλα από το αρχαίο θέατρο, η οποία διανοίχτηκε για πρώτη φορά στο τέλος της Νεολιθικής εποχής και την μετάβαση στην Πρώιμη εποχή του Χαλκού, δηλ. περί το 3000 πΧ, και επομένως εδώ έγινε πιθανότατα η έναρξη της εκμετάλλευσης των μεταλλείων του Λαυρίου και ολόκληρης της Ευρώπης (φωτ.). Κι αυτό διότι σε αυτή τη θέση ήταν ορατή στην επιφάνεια η μεταλλοφορία της πρώτης επαφής μαρμάρου-σχιστόλιθου (υπάρχουν τρεις επαφές), γεγονός το οποίο προφανώς διευκόλυνε τους πρώτους ευρωπαίους σκαπανείς μεταλλωρύχους.

Η μεταλλευτική στοά Νο 3, Θορικό Λαυρίου. Τα όστρακα που βρέθηκαν στο εσωτερικό της απέδειξαν την λειτουργία της απο την πρώιμη εποχή του χαλκού

Η συγκεκριμένη μεταλλευτική στοά χρησιμοποιήθηκε παραγωγικά χωρίς διακοπή μέχρι το τέλος του 4ου αι. π.Χ και αργότερα τον 5-7ο αι. μ.Χ. Στο μάρμαρο της εισόδου της στοάς είναι χαραγμένος ο χάρτης («τοπογραφικό») του μεταλλείου ενώ δίπλα σώζεται επιγραφή με χαραγμένο το όνομα του μεταλλείου: [δημητ]ριακόν, δηλ. αφιερωμένο στη θεά Δήμητρα
Κοντά στην είσοδο της στοάς αυτής, έχει διασωθεί επίπεδο πλυντήριο υδρομηχανικού εμπλουτισμού του μεταλλεύματος (4ου αι. πΧ) που αναστηλώθηκε από τους Βέλγους αρχαιολόγους. (φωτ). Σήμερα, προβάλλεται ως το μοναδικό στην περιοχή, το πιο πιθανό όμως είναι να υπήρχαν και άλλα.

Θέατρο Θορικού και επίπεδο πλυντήριο εμπλουτισμού μεταλλεύματος από τα δυτικά

Αλλωστε, ολόκληρος ο λόφος Βελατούρι είναι διάτρητος από μεταλλευτικές στοές και φρέατα, αδιάψευστες αποδείξεις μια έντονης και διαχρονικής (όχι μόνο) μεταλλευτικής αλλά και μεταλλουργικής δραστηριότητας. Πράγματι, φαίνεται ότι η μεταλλουργία μολύβδου/αργύρου είχε αρχίσει στο Θορικό πολύ νωρίτερα από τον 9ο αι. πΧ, όπως είχε παλαιότερα υποστηριχθεί, ότι δηλ. οι Φοίνικες δίδαξαν στους Ελληνες την μεταλλουργία αυτή. Σοβαρές ενδείξεις γι′ αυτό δίνουν τα ευρήματα τόσο σε μυκηναϊκή κατοικία στην κορυφή του λόφου Βελατούρι (1300-1350 πΧ) όσο και στο Λεοντάρι Μακρονήσου (2500-2200 πΧ), όπου ανευρέθη λιθάργυρος, δηλ. ένα μεταλλουργικό προϊόν (PbO) που προϋπέθετε την μεταλλουργική φάση της «κυπέλλωσης» του αργυρούχου μολύβδου. Γι′ αυτό ο καθηγητής H.F.Mussche, επικεφαλής των βελγικών ανασκαφών, επέμενε χαρακτηριστικά ότι ο Θορικός αποτελεί από τις αρχαιότερες βιομηχανικές ζώνες της Ευρώπης! [3]
Δεν μιλάμε λοιπόν για ένα, έστω μεγάλο, θέατρο με ορισμένα ευρήματα γύρω από αυτό. Μιλάμε για ολόκληρη βιομηχανική πόλη, την αρχαιότερη της Ευρώπης, ένα δομημένο και πλήρες οικιστικό, μεταλλευτικό-μεταλλουργικό κέντρο που εκμεταλλευόμενο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της γεωγραφικής θέσης και του μεταλλευτικού δυναμικού της, λειτούργησε αδιάκοπα από το τέλος της νεολιθικής εποχής μέχρι την κλασσική εποχή και μετέπειτα μέχρι τα πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια.
Οι ανασκαφές στα ΝΔ του λόφου Βελατούρι και δυτικά του θεάτρου αποδεικνύουν το γεγονός φέρνοντας στο φως μεγάλο τμήμα της βιομηχανικής πόλης των κλασικών χρόνων, 5-4ος αι. πΧ., μια πόλης που σήμερα στέκεται βουβή και μυστηριώδης, πλην όμως έτοιμη να αποκαλυφθεί. Οικείες, μεταλλευτικά εργαστήρια και στοές γύρω από το θέατρο, πλυντήρια εμπλουτισμού του μεταλλεύματος, ναοί διονυσιακής λατρείας, νοσοκομείο, λιμάνι (στην χερσόνησο του Αγ. Νικολάου) αλλά και ταφικά μνημεία, αναδεικνύουν την ποικιλία των συλλογικών δραστηριοτήτων των Θορικίων, των αρχαίων κατοίκων του Θορικού. Στην πεδιάδα νοτίως του οικισμού, διασώζεται ένα μαρμάρινο δωρικό οικοδόμημα του 5ου αι. π.Χ, γνωστό ως ″ναός της Δήμητρας και Κόρης” από επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή (φωτ.). Το κτήριο αυτό αποδομήθηκε στους Ρωμαϊκούς χρόνους και το υλικό μεταφέρθηκε στην Αγορά της Αθήνας. Επίσης, οι επιτύμβιες στήλες δούλων που έχουν βρεθεί στην είσοδο της στοάς στο Μερκάτι (μεταλλωρύχου Ατώτα, 350-300 π.Χ) και στο λιμάνι του Αγ. Νικολάου (του αρχικαμινευτή Ιανίβηλου, 200 μΧ) επιβεβαιώνουν την ενεργό συμμετοχή των δούλων, των αφανών πλην όμως αληθινών ηρώων της εποχής [4].

Θολωτός κυκλικός μυκηναϊκός τάφος στο διάσελο των δύο λόφων στο Θορικό

Τέλος, η αδιάπτωτη παρουσία των Θορικίων ταυτοποιείται και στα νεκροταφεία τους. Ακριβώς νότια της ορχήστρας του θεάτρου ανασκάφτηκε νεκροταφείο που ήταν σε χρήση μεταξύ 6ου-4ου αι. π.Χ.. Στο διάσελο των δύο λόφων συναντάμε πέντε τάφους (οι τρεις εκ των οποίων θολωτοί), ενώ στην κορυφή του μεγαλύτερου λόφου (Βελατούρι) βρίσκονται τα ερείπια μυκηναϊκής ακρόπολης (φωτ.). Στη δυτική πλαγιά του λόφου οι περισσότεροι τάφοι χρονολογούνται στη γεωμετρική και αρχαϊκή περίοδο, ενώ λιγότερες είναι οι ταφές των μέσων του 5ου και 4ου αι. π.Χ.

Τα ανασκαφικά ευρήματα της Βελγικής Αρχαιολογικής Σχολής αλλά και της Β Εφορείας Αρχαιοτήτων Αττικής, εκτίθενται κυρίως στο Αρχαιολογικό μουσείο Λαυρίου, ενώ ορισμένα ακόμη (τα νομίσματα που ανακαλύφθηκαν σε χύτρα κατοικίας της πόλης του Θορικού, οι στατήρες και οι Λαυρεωτικές γλαύκες) βρίσκονται στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας.
Από τον 3ο αι. πΧ και μετά παρουσιάζεται κάμψη της μέχρι τότε έντονης μεταλλευτικής παραγωγής στο Λαύριο και το Θορικό. Εντούτοις μέχρι και τον 6ο αι. μΧ η δραστηριότητα συνεχίστηκε με ανακαμίνευση σκωριών, τήξη λιθαργύρων και επεξεργασία εκβολάδων. Εν συνεχεία και μετά τον 7ο αι. μ.Χ η περιοχή ερήμωσε σταδιακά, χρησιμοποιούμενη κυρίως φυλάκιο λόγω καλής θέασης της όλης περιοχής, εξ’ού και το όνομα που δόθηκε στο τοπωνύμιο (Βελατούρι από Βιγλατούρι δηλ. Παρατηρητήριο).
Από τον 18ο αι. άρχισαν να επισκέπτονται τα αρχαία μνημεία του Θορικού διάφοροι ξένοι επισκέπτες ανανεώνοντας το ενδιαφέρον ενώ μετά το 1860, όπως είναι γνωστό, η μεταλλευτική δραστηριότητα επανακάμπτει δημιουργώντας νέα εποχή. Στο Θορικό, ο Ανδρέας Κορδέλας θα στήσει την πρώτη δοκιμαστική κάμινο στις αρχές της δεκαετίας του 1860 παράγοντας και πάλι αργυρούχο μόλυβδο από την ανάτηξη των αρχαίων σκουριών, συνδέοντας έτσι την αρχαία με την νεώτερη ιστορία του Λαυρίου…
Αν αναλογιστεί κανείς ότι μόνο το 5%, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο H.F. Mussche [3], του αρχαιολογικού χώρου του Θορικού έχει ανασκαφεί, αντιλαμβάνεται πόσα πολύτιμα ακόμη ευρήματα μας επιφυλάσσει η περιοχή αυτή.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

1.Δερμάτης, Γ. Ν., Μάνθος Κ. Γ., 2010: Θορικός. Το Αρχαίο Θέατρο (Thorikos-The Ancient Theatre), Δήμος Λαυρεωτικής.
2. Τζεφέρης Π.Γ, 2018. Τα αρχαία λατομεία μαρμάρου του Λαυρίου, https://stonenews.eu/ta-archea-latomia-marmarou-tou-lavriou/
3. Mussche Η.F., 1986. Thorikos. La vie dans une ville miniere de la Grece antique, Bruxxellles.
4. Τσάιμου,Κ.Γ.,1988 :Εργασία και Ζωή στο Αρχαίο Λαύριο σε εγκατάσταση Εμπλουτισμού μεταλλευμάτων τον 4ον Αιώνα π.Χ. Διδακτορική διατριβή στο Ε.Μ.Π.
Δρ. Πέτρος Τζεφέρης, Αρθρογράφος Γεν. Δ/ντης Ορυκτών Πρώτων Υλών Υπ.Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Υπ.Εν)

Πηγή

Τούρκος καθηγητής σοκάρει την... Τουρκία: «Είμαστε περισσότερο Έλληνες και μόλις 7% Ασιάτες»

Τούρκος καθηγητής επικαλέστηκε την επιστήμη για να πει κάτι που ενοχλεί πολύ τη γείτονα...

Τούρκος καθηγητής Τζελάλ Σενγκόρ αμφισβήτησε την καταγωγή των Τούρκων και ισχυρίστηκε ότι οι ίδιοι είναι περισσότεροι Έλληνες παρά από την Κεντρική Ασία.
Μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή, ο Σενγκόρ ανέφερε πως το γενετικό αποτύπωμα των σημερινών κατοίκων της Ανατολίας περιλαμβάνει μόλις 7% γονιδιακά στοιχεία από την Κεντρική Ασία.
«Έγινε σχετική γενετική μελέτη στην Ανατολία και προκύπτει ότι κατά βάση είμαστε Ινδοευρωπαίοι», δήλωσε χαρακτηριστικά. Και συνέχισε: «Μην ξεχνάτε ότι είμαστε οι κληρονόμοι του Βυζαντίου. Γι' αυτό υπήρχαν πολλοί γάμοι κατά την οθωμανική περίοδο. Είμαστε μουσουλμάνοι Ρωμιοί».
Η λέξη «Ρωμιός» (Rûm) αποτελεί παράγωγο του όρου Ῥωμαῖος (Ρωμαίος) – αναφορά στους Έλληνες υπηκόους της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντίου) – και χρησιμοποιείται ευρέως στον μουσουλμανικό κόσμο για να περιγράψει τους Έλληνες. Ο όρος απαντάται τόσο στην προϊσλαμική επιγραφή της Ναμάρα όσο και στο Κοράνι, όπου αναφέρεται στους Έλληνες αυτοκράτορες της δυναστείας των Ηρακλείδων.
Η Τουρκία σήμερα αποκαλεί «Ρωμιούς» τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, ενώ χρησιμοποιεί τον όρο «Γιουνάν» (Yunani) για τους Έλληνες που ζουν στην Ελλάδα – διαχωρίζοντας έτσι τις δύο κοινότητες.
Η δήλωση αυτή, που έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις στην Τουρκία, ήρθε να αμφισβητήσει την παραδοσιακή αντίληψη περί «καθαρόαιμων» Τούρκων και να αναδείξει τη σύνθετη και πολυδιάστατη εθνοτική ιστορία των Τούρκων της Ανατολίας.
Απαντώντας, ο καθηγητής Μεχμέτ Εφέ Τσάμαν, γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη με καταγωγή από την Κρήτη και την Παφλαγονία, σχολίασε στο Twitter: «Ο Σενγκόρ λέει ότι είμαστε Ρωμιοί γιατί δεν μπορεί να παραδεχτεί την αλήθεια, ότι οι σύγχρονοι Τουρκόφωνοι της Ανατολίας είναι στην ουσία εξισλαμισμένοι και γλωσσικά αφομοιωμένοι Έλληνες».
Ο ίδιος εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι το τουρκικό κράτος επιμένει να προωθεί μια «τουρκιστική και ρατσιστική» μυθολογία για την καταγωγή των Τούρκων της Ανατολίας, η οποία κυριάρχησε στα σχολικά βιβλία για περισσότερα από 100 χρόνια, παραλείποντας τη σύνδεση των Τούρκων με τις ελληνικές και ρωμαϊκές ρίζες.
Το ζήτημα των εθνοτικών ριζών των Τούρκων έχει γίνει ιδιαίτερα επίκαιρο λόγω της αυξανόμενης δημοτικότητας των γενετικών τεστ, τα οποία έχουν αποκαλύψει σε αρκετούς Τούρκους πολίτες ότι τα γονίδια τους συνδέονται περισσότερο με τους Έλληνες και λιγότερο με τους Κεντροασιάτες, γεγονός που προκαλεί έντονες αντιδράσεις.
Η αντιπαράθεση αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαφωνιών γύρω από την εθνική ταυτότητα της Τουρκίας και την επίσημη αφήγηση για την καταγωγή των Τούρκων. Παράλληλα, η τουρκική εκστρατεία για τον μποϊκοτάζ της εταιρείας γενεαλογίας Ancestry.com, η οποία δημοσίευσε αποτελέσματα γενετικών ερευνών που καταδεικνύουν την τουρκοποίηση και εξισλαμισμό των Ποντίων Ελλήνων, αναδεικνύει την προσπάθεια του τουρκικού κράτους να «εξαφανίσει» ή να «παραποιήσει» τα ιστορικά και γενετικά δεδομένα που δεν συνάδουν με την επίσημη εθνική αφήγηση.
Η δημοσιογράφος Ουζάι Μπουλούτ σχολίασε την κατάσταση στο Twitter, αναφέροντας:

«Γιατί οι Τούρκοι εθνικιστές φοβούνται τόσο πολύ την αλήθεια; Επειδή αν την παραδεχτούν, τα ψέματα που έχουν δημιουργήσει θα καταρρεύσουν. Η αλήθεια θα μας απελευθερώσει και θα φέρει την απαραίτητη ειρήνη στην περιοχή».

alfavita.gr/

Αρχαιολογικός θησαυρός Περιστεριάς: Το άγνωστο στολίδι της δυτικής Πελοποννήσου

Ελένη Γεωργίου

Ο λόφος της Περιστεριάς, που βρίσκεται κοντά στην Κυπαρισσία, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μυκηναϊκά κέντρα της δυτικής Πελοποννήσου, γνωστός ως «Μυκήνες της δυτικής Πελοποννήσου» χάρη στις ανασκαφές των Σπυρίδωνα Μαρινάτου και Γεώργιου Κορρέ.
Ανθούσε κατά την πρώιμη μυκηναϊκή περίοδο, με πλούσια κτερίσματα από χρυσό που αναδεικνύουν την ισχύ των τοπικών αρχόντων.
Οι ανασκαφές αποκάλυψαν αρκετούς θολωτούς τάφους, μεταξύ των οποίων και ένα χρυσοφόρο τάφο, που φανερώνουν την πολιτισμική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής, καθώς και τη δυνατότητα των απλών ανθρώπων να κατασκευάζουν τέτοιους τάφους.

Διαβάστε παρακάτω: Κείμενο, βίντεο: Θεόφιλος Μπάμπουλης

Ο λόφος της Περιστεριάς βρίσκεται σε κομβικής σημασίας θέση 8 χλμ. βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας και 5 χλμ. ανατολικά των βορειοδυτικών ακτών της Μεσσηνίας.
Χάρη στις ανασκαφικές έρευνες του Σπυρίδωνα Μαρινάτου και του Γεώργιου Κορρέ κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970 αναγνωρίσθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα μυκηναϊκά κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας χαρακτηριζόμενο ως «Μυκήνες της δυτικής Πελοποννήσου».
Η Περιστεριά έφθασε στο απόγειο της ακμής της κατά την πρώιμη μυκηναϊκή περίοδο (17ος/16ος αι. π.Χ.) και μέχρι τον 15ο αι. π.Χ.
Σε αυτή την περίοδο ο λόφος οχυρώνεται στα νότια με τείχος, αυξάνεται η κατοίκηση και διαμορφώνεται ένα ισχυρό κέντρο, το οποίο διοικούν ηγετικές και προνομιούχες προσωπικότητες, που συγκεντρώνουν τον πλούτο της περιοχής επιδεικνύοντας εξωστρέφεια και δεκτικότητα στις νέες πολιτισμικές τάσεις της εποχής.
Το κύρος και η ισχύς των τοπικών αυτών αρχόντων αναδεικνύεται μέσα από το πλήθος των περίτεχνων κτερισμάτων από χρυσό και άλλα πολύτιμα και ημιπολύτιμα υλικά, που βρέθηκαν ως επι το πλείστον στους θολωτούς τάφους του λόφου.
Οι αρχαιότερες κατασκευές πάνω στο λόφο της Περιστεριάς χρονολογούνται στα 2.200 π.Χ. και εντοπίζονται στην περιοχή γύρω από τον μεγάλο, αναστηλωμένο θολωτό τάφο.
Πρόκειται για έναν μικρό χρυσοφόρο τάφο, που ονομάστηκε έτσι λόγω του αριθμού των χρυσών αντικειμένων που βρέθηκαν σε αυτόν.
Στο κτίσμα δίπλα σε αυτόν τον τάφο, που αποτελείται από πολλούς χώρους βρέθηκαν πολλά αντικείμενα οικιακής χρήσης.
Ο τρίτος θολωτός τάφος στην Περιστεριά, στα δυτικά του λόφου, που είναι ο μικρότερος σε μέγεθος, έχει διάμετρο 6,90 μέτρα, ενώ από τη θόλο του σώζεται μόνο ένα τμήμα σε ύψος 2 μέτρων.
Αυτός ο τάφος χρονολογείται στα 1200 π.Χ. και στα σημαντικότερα ευρήματα συμπεριλαμβάνεται ένα χρυσό κύπελλο ύψους 13,5 εκ., πολλά χρυσά φύλλα, και χρυσά κοσμήματα. Στον τάφο αυτό βρέθηκε επίσης πολεμικός εξοπλισμός μαρτυρώντας την ιδιότητα ενός από τους νεκρούς.
Στον τέταρτο θολωτό τάφο, 100 μέτρα νοτιότερα από τον αρχαιολογικό χώρο, δεν βρέθηκαν μεταλλικά αντικείμενα και είχε χρησιμοποιηθεί για παραπάνω από 15 ταφές. Οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν ότι επρόκειτο για το νεκροταφείο του πληθυσμού της Περιστεριάς, γεγονός πολύ σημαντικό καθώς αποδεικνύει πως και οι απλοί άνθρωποι είχαν τη δυνατότητα να χτίζουν τέτοιας μορφής τάφους.

Πηγή 

Ο κρυφός ρόλος του Μαντείου των Δελφών

Τι πράγματι συνέβαινε πίσω από τους διφορούμενους χρησμούς και τα φύλλα δάφνης

.

Το δελφικό μαντείο έχει αποκρυσταλλωθεί στις συνειδήσεις μας με τίτλους και διάσπαρτες γνώσεις, όπως Πυθία, Απόλλωνας, διφορούμενοι χρησμοί, «ήξεις αφήξεις», δάφνες, Δελφική Αμφικτυονία και τέτοια πράγματα.
Το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου, εκεί που έσπευδαν βασιλιάδες και νομοθέτες για να πάρουν χρησμό για τις κινήσεις τους, στον ίδιο τον ομφαλό της Γης, όπως πίστευαν βολικά οι αρχαίοι πρόγονοί μας, ήταν ωστόσο πολλά περισσότερα από μια ιέρεια που χρησμοδοτούσε με τη βοήθεια του Πύθιου Απόλλωνα.
Οι Δελφοί έγιναν το μεγαλύτερο μαντείο του γνωστού κόσμου, καθώς εκεί συνέρρεαν πολλοί ακόμα λαοί της Ανατολικής Μεσογείου (Λύδοι, Φρύγες, Αιγύπτιοι κ.λπ.) για να ακούσουν τη γνώμη των θεών για τα ανθρώπινα καμώματά τους. Την Πυθία να ακούσουν δηλαδή, το διάμεσο με το οποίο ο Απόλλωνας επικοινωνούσε με τους θνητούς επιβάλλοντας τη γνώμη του.
Οι ιστορικοί σκιαγραφούν βέβαια σήμερα μια τελείως διαφορετική εικόνα για τους Δελφούς, τον ρόλο τους στα ελληνικά πράγματα αλλά και το τι πραγματικά συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες του μαντείου. Γιατί ξέρουμε πια καλά πως οι Έλληνες πίστευαν μεν στις μαντείες και αντλούσαν συμπεράσματα από πολλές μεταφυσικές πρακτικές (όπως η ιερομαντεία, η οιωνοσκοπία, η πυρομαντεία, η καπνομαντεία, η λιβανομαντεία, η οινομαντεία κ.ά.), δεν έπαυε όμως να είναι ο λαός που δάμασε τη φύση, απομάγευσε τον κόσμο και γέννησε τη λογική την ίδια.
Πώς γίνεται λοιπόν αυτοί που γέννησαν τη φιλοσοφία και την επιστήμη να πιστεύουν σε δεισιδαιμονίες και θεϊκές βουλές; Να βάσιζαν τρανές αποφάσεις για το ίδιο τους το μέλλον δηλαδή, όπως πού θα κάνουν αποικίες ή πώς θα αντιπαρατεθούν αποφασιστικά με υπέρτερους στρατούς, στις υπερφυσικές αποκρίσεις μιας ιέρειας που έπεφτε σε έκσταση;

.

Αν πρέπει να το πούμε, δεν το έκαναν. Όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που θέλει η μυθιστορία. Το Μαντείο των Δελφών ήταν σημαντικότατο πολιτικό κέντρο της εποχής, η ίδια η έδρα της πανίσχυρης Δελφικής Αμφικτυονίας που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα ελληνικά πράγματα τουλάχιστον ως την ύστερη αρχαιότητα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Όμηρος, σε εποχές πολύ πρώιμες ακόμα, βάζοντας στην «Ιλιάδα» τον Πολυδάμαντα να προσπαθεί να αποτρέψει τον Έκτορα από τη μάχη εναντίον των Αχαιών επισημαίνοντάς του έναν πολύ κακό οιωνό. Του τι απάντησε ο γνωστός ήρωας; «Ένας είναι ο καλύτερος οιωνός, ν’ αγωνιζόμαστε για την πατρίδα». Οι χρησμοί είχαν τη σημασία τους δηλαδή, εντός πλαισίου όμως πάντα!
Αυτό ήταν και οι διφορούμενοι χρησμοί των Δελφών (τους οποίους ξέρουμε τόσο από επιγραφές όσο και από τα έργα αρχαίων συγγραφέων), ένας νόμος της εποχής που επιβαλλόταν από τον ισχυρό και διορατικό, τη δελφική ένωση που ήξερε πολλά και διαδραμάτιζε τον δικό της σημαίνοντα ρόλο στα τεκταινόμενα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Ηρόδοτος, πως τα εξαγόμενα από το στόμα της Πυθίας και καταγραμμένα από τους ιερείς της αποτελούσαν για τον ελληνικό κόσμο ρυθμιστικά άρθρα πίστης. Οι Δελφοί ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ρυθμιστές της πολιτικής και πολεμικής πορείας των Ελλήνων, αποκτώντας δύναμη κολοσσιαίων διαστάσεων.
Δεν ήταν ένα ιερό που αποκαλυπτόταν απλώς η θεϊκή βούληση, αλλά ένας πανίσχυρος θεσμός, ένα κέντρο αποφάσεων που ευνοούσε ή αντιστρατευόταν κατά το δοκούν τους εκάστοτε φίλους και εχθρούς. Με τον ρευστό και πάντα ασαφή τρόπο των αρχαίων Ελλήνων.
Τους Δελφούς επικαλούνταν όλοι εξάλλου για να κάνουν ό,τι σκόπευαν να κάνουν και το μαντείο ασκούσε έτσι τη δική του πολιτική, μια πολιτική που όσοι βρίσκονταν απέναντι είχαν πάντα έναν κακό λόγο να πουν…

Ο χρησμός ως μέσο πλουτισμού και επιβολής

.

Το απλό γεγονός ότι όλοι έσπευδαν στους Δελφούς για να ακούσουν τον Απόλλωνα με το αζημίωτο κατέστησε το μαντείο παντοδύναμο σε οικονομικούς όρους. Χαρακτηριστικό είναι εδώ το γεγονός ότι ενώ η Πυθία χρησμοδοτούσε στις αρχές (τέλη 7ου αιώνα π.Χ.) μόνο μία μέρα τον χρόνο, όσο ο κόσμους αυξανόταν, οι χρησμοί καθιερώθηκαν να δίνονται μία μέρα τον μήνα (και εννιά μήνες τον χρόνο τώρα).
Η προσφορά και πάλι δεν επαρκούσε όμως, καθώς ο κόσμος πολύς και κάπως έπρεπε να εξυπηρετηθούν όλοι αυτοί, γι’ αυτό και οι ιερείς κατέληξαν και σε άλλου τύπου μαντείες (κυβομαντεία, κληρομαντεία κ.ά). Ακόμα και κληρώσεις έκαναν για τη σειρά προτεραιότητας και αργότερα σκάρωσαν και το τρικ της «προμαντείας» (το δικαίωμα «να συμβουλεύεσαι το μαντείο πριν από τους άλλους»), όπου αν ήσουν φίλος και πλήρωνες αδρά, γλίτωνες τις ατέλειωτες ουρές. Οι Χιώτες το ήξεραν αυτό καλά. Κι εκεί μάλιστα που κάποτε πρώτη προτεραιότητα είχαν οι Έλληνες (και πρωτίστως τα μέλη της Δελφικής Αμφικτυονίας), λίγο αργότερα όποιος έδινε τα περισσότερα ρωτούσε και πρώτος την Πυθία.
Πέρα βέβαια από την ιεροτελεστική προσφορά στο μαντείο (πίτες και ζώα για θυσία), καθώς κανείς δεν μπορούσε να πλησιάσει με άδεια χέρια, όλοι έδιναν το κατιτίς τους. Και όταν «κατιτίς», εννοούμε αυτό το 10% που απαιτούσε το μαντείο από τα λάφυρα των πολέμων στους οποίους ξαπέστελνε τις πόλεις-κράτη, αλλά και τεράστια χρηματικά ποσά ως αφιερώματα!
Ενδεικτική εδώ η περίπτωση του Βάττου Α’, ιδρυτή της Κυρήνης και πρώτου έλληνα βασιλιά της Αφρικής, ο οποίος είχε πάει στους Δελφούς ως φέρελπις νέος της Θήρας για να βρει θεραπεία για τα προβλήματα που είχε στον λόγο του. Τι του είπε να κάνει ο Απόλλωνας; Να εκστρατεύσει στη Λιβύη για να βρει τη λαλιά του! Όπως μας λέει ο Ηρόδοτος, ο Βάττος δυσανασχέτησε με τη χρησμοδότηση, λέγοντας πως η Πυθία του έδινε εντολή να κάνει ανέτοιμος μια πολεμική εκστρατεία και μάλιστα σε ένα μέρος που κανένας δεν γνώριζε, την άκουσε όμως και αποίκησε τελικά την Κυρήνη. Και στα «ψιλά» της ιστορίας μας, βρήκε και τη μιλιά του, αφού σύμφωνα με τον Παυσανία είδε ένα λιοντάρι «και τρόμαξε τόσο πολύ που λύθηκε η γλώσσα του».
Σε μια άγνωστη ίσως πτυχή της δράσης του δελφικού μαντείου, αρκετές ελληνικές αλλά και ξένες πόλεις έφτιαξαν στους Δελφούς δικά τους θησαυροφυλάκια για τη φύλαξη των προσφορών τους. Τα ποσά ήταν τέτοια που κάπως έπρεπε να φυλάσσονται από τους επιτήδειους. Οι Δελφοί μάζεψαν τόσο πλούτο που η αξία του στην κλασική εποχή υπολογιζόταν στα 10.000 τάλαντα, δηλαδή 60.000.000 αττικές δραχμές!

.

Όσο για τους ίδιους τους χρησμούς, τους περίφημους χρησμούς των Δελφών που τέτοια επιρροή ασκούσαν στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, δεν ήταν παρά απλές συμβουλές. Γι’ αυτό και επαληθεύονταν οι προφητείες. Κι όταν δεν επαληθεύονταν, ήταν απλώς γιατί δεν είχαν ακολουθηθεί όπως έπρεπε. Τον συμβουλευτικό χαρακτήρα των χρησμών μάς τον καταμαρτυρεί τόσο ο Θουκυδίδης όσο και ο Πλούταρχος. Η Πυθία είπε, για παράδειγμα, στους Επιδάμνιους πως αν δεν πάρουν βοήθεια από την Κέρκυρα, ήταν υποχρεωμένοι να παραδώσουν την πόλη τους στην Κόρινθο. Τι άλλο να έκαναν δηλαδή σε ένα δίλημμα;
Την ίδια ώρα, πολλοί χρησμοί που έχουν φτάσει ως εμάς είτε αποδίδονται στη μυθική εποχή είτε είναι απλά πλαστοί. Είτε ήταν τόσο διφορούμενοι που ίσχυαν όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικές είναι εδώ οι στιγμές πριν από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όταν οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν πρεσβεία στους Δελφούς για να ρωτήσουν τον Απόλλωνα «εάν πολεμήσουν, θα είναι καλύτερα τα πράγματα;». «Εάν πολεμήσουν με όλη τους τη δύναμη, θα νικήσουν», αποκρίθηκε η Πυθία. Καταλαβαίνουμε όλοι πως αυτό το «με όλη τους τη δύναμη» ήταν το ζύγι που θα έγερνε την πλάστιγγα κατά το δοκούν.
Περί κατάφωρα μεροληπτικής στάσης του μαντείου έχουν μιλήσει αρκετοί έλληνες ιστορικοί, λέγοντας πως έπαιρνε απροκάλυπτα το μέρος μιας παράταξης ή φυλής, αφήνοντας τότε τα διφορούμενα κατά μέρος. Τρανό παράδειγμα είναι εδώ ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, όπου ο Απόλλωνας συντάχθηκε απροσχημάτιστα με τους Λακεδαιμόνιους. Και εξίσου μεγάλο οι Περσικοί Πόλεμοι, όπου βλέποντας τη λαίλαπα να κοντοζυγώνει οι Δελφοί κατηγορούνταν από τον ελληνικό κόσμο για… φιλοπερσική στάση. Παραέγιναν βλέπετε δυσοίωνοι οι χρησμοί της Πυθίας για τον ελληνικό κόσμο.
Το τι πράγματι συνέβαινε με τους χρησμούς των Δελφών μας το αποκαλύπτει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., λέγοντας πως «αυτά που δεν πραγματοποιήθηκαν, δεν τα εξέτασε κανείς, αυτά που πραγματοποιήθηκαν, επιδοκιμάστηκαν από όλους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η φήμη του»…

Ο πρόδηλα πολιτικός ρόλος των Δελφών

.

Όπως μας αφηγείται ο Ηρόδοτος, η φήμη των Δελφών και η ηγετική τους θέση στον ελληνικό κόσμο ήταν τέτοια που καμιά αποικία δεν ιδρυόταν, κανένας κατακτητικός πόλεμος δεν γινόταν χωρίς τη βούλα τους. Όλες μα όλες οι ελληνικές αποικίες στην Κάτω Ιταλία και τον Εύξεινο Πόντο ιδρύθηκαν αποκλειστικά με γνωμοδότηση των Δελφών. Και είναι επίσης ενδεικτικό εδώ πως οι Δελφοί γνωρίζουν τη μεγαλύτερη ακμή τους στα χρόνια της εξάπλωσης του ελληνισμού στις γύρω περιοχές. Κάθε αποικία τιμούσε άλλωστε τον Απόλλωνα ως Αρχηγέτη και κάποιες μάλιστα έπαιρναν και το όνομα Απολλωνία για να μην απορεί κανείς σε ποιον πραγματικά λογοδοτούσαν.
Το ιερό των Δελφών έγινε εξάλλου σταδιακά κέντρο της σημαντικότερης αμφικτυονίας του ελληνικού κόσμου, της Δελφικής Αμφικτυονίας, μιας ομοσπονδιακής ένωσης δώδεκα φυλών Στερεάς και Θεσσαλίας που έδενε και έλυνε στον ελλαδικό χώρο. Οι πόλεμοι της αμφικτυονίας ήταν πάντα ιεροί πόλεμοι και μέσω αυτών οι Δελφοί γιγάντωσαν την πανελλήνια θρησκευτική και πολιτική τους επιρροή και επέκτειναν κατά πολύ τα εδάφη τους.
Ενδεικτικά της δύναμης των Δελφών ήταν και τα Πύθια, οι δεύτεροι σε σημασία μετά τους Ολυμπιακούς πανελλήνιοι αγώνες. Η πολιτική σημασία των Δελφών ήταν τέτοια που για χάρη τους ξέσπασε ο Β’ Ιερός Πόλεμος, για τον έλεγχο του μαντείου-χρυσωρυχείου πάντα. Οι Αθηναίοι βοήθησαν τους Φωκείς να εντάξουν το ιερό στην ομοσπονδία τους, προκαλώντας τη μήνη των Σπαρτιατών, οι οποίοι επανέφεραν προσωρινά τους Δελφούς στην πρότερη κατάστασή τους, αλλά οι Αθηναίοι αναδιπλώθηκαν και η πόλη αποδόθηκε τελικά στους Φωκείς.
Μέχρι τον Γ’ Ιερό Πόλεμο όλα αυτά, όταν με παρέμβαση του Φιλίππου οι Δελφοί επέστρεψαν στη Δελφική Αμφικτυονία, η οποία ελεγχόταν ωστόσο πια από τους πανίσχυρους Μακεδόνες. Ένας Δ’ Ιερός Πόλεμος θα ξεσπούσε λίγο αργότερα, καθώς το μαντείο παραήταν πλούσιο και σημαντικό για να μένει ανεξάρτητο.

.

Το γόητρο και το κύρος των Δελφών στον αρχαιοελληνικό κόσμο συνεχίζει να αναλύεται από την ιστορική κοινότητα, η οποία άφησε πίσω της τους λακωνικούς, δυσνόητους και αινιγματικούς χρησμούς για να αποκαλύψει την πραγματική λειτουργία ενός θεσμού μεγαλύτερου απ’ όσο μπορούσε προφανώς να ελέγξει κάποιος.
Δίπλα στην Πυθία είπε ο Λυκούργος πως κατέληξε στη νέα νομοθεσία της Σπάρτης (όπως μας λέει ο Πλούταρχος), υπό την άμεση επίβλεψη μάλιστα του Απόλλωνα, εγκαθιδρύοντας τελικά ένα καθεστώς πολιτικής και κοινωνικής ευνομίας στην πόλη του που δύσκολα θα γινόταν αλλιώς αποδεκτό από τους πολίτες. Το ίδιο μαντείο επικαλέστηκε και στα τελευταία του ο μεγάλος νομοθέτης, δεσμεύοντας κυβερνώντες και λαό να εφαρμόζουν το πολίτευμα που τους είχε δώσει ο ίδιος ο θεός. Όπως ξέρουμε, η λυκούργεια «Ρήτρα» έζησε περισσότερα από 500 χρόνια.
Το ίδιο δεν έκανε όμως και ο Σόλων ο Αθηναίος για να εγκαθιδρύσει νομοθετικά τη λαϊκή κυριαρχία και να ανατρέψει τους ανηλεείς Δρακόντειους Νόμους; Επικαλέστηκε απλώς χρησμό της Πυθίας για να περάσει τις σαρωτικότερες αλλαγές που έχει δει ποτέ δημοκρατική μεταρρύθμιση! Γιατί το έτσι το θέλησε το Μαντείο των Δελφών…

newsbeast.gr/

Μυκηναία πριγκίπισσα «ζωντανεύει» ξανά 3.500 χρόνια μετά χάρη στην τεχνολογία

To πρόσωπο γυναίκας που έζησε πριν από 3.500 χρόνια στις Μυκήνες, «ζωντάνεψε» χάρη στην τεχνολογία

Μια γυναίκα από τις Μυκήνες, η οποία έζησε πριν από περίπου 3.500 χρόνια, «επέστρεψε» στη ζωή χάρη σε μια εντυπωσιακή ψηφιακή ανακατασκευή προσώπου, που αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά της με εξαιρετικό ρεαλισμό.
Η γυναίκα, περίπου 30 ετών όταν πέθανε, είχε ταφεί σε βασιλικό τάφο των Μυκηνών μεταξύ 16ου και 17ου αιώνα π.Χ., στη μυθική πατρίδα του βασιλιά Αγαμέμνονα.

Η Ιστορική Σημασία της Αναπαράστασης
Η ανακατασκευή ανατέθηκε από τη Δρ. Emily Hauser, ιστορικό και λέκτορα κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Exeter. Όπως δήλωσε στον Observer:
«Είναι απίστευτα σύγχρονη. Μου έκοψε την ανάσα. Για πρώτη φορά κοιτάζουμε το πρόσωπο μιας γυναίκας από ένα βασίλειο που συνδέεται με την Ελένη της Τροίας και την Κλυταιμνήστρα των Μυκηνών».
Η αναπαράσταση δημιουργήθηκε από τον ψηφιακό καλλιτέχνη Juanjo Ortega G., βασισμένη σε πήλινη προγενέστερη αναπαράσταση που είχε φιλοτεχνηθεί από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ τη δεκαετία του 1980. Σήμερα, με τη βοήθεια ιατροδικαστικής ανθρωπολογίας, DNA ανάλυσης, ραδιοχρονολόγησης και 3D τεχνολογίας, η αναπαράσταση είναι πιο ρεαλιστική και συγκλονιστική από ποτέ.
Η γυναίκα θάφτηκε με μάσκα από ήλεκτρο και ένα σετ πολεμιστή, συμπεριλαμβανομένων τριών σπαθιών. Ενώ αρχικά θεωρήθηκε ότι ανήκαν σε άνδρα, DNA ανάλυση αποκάλυψε ότι ανήκαν σε εκείνη. Ήταν αδερφή –όχι σύζυγος– του άνδρα με τον οποίο είχε ταφεί, και αυτό αλλάζει ριζικά την εικόνα μας για τον ρόλο των γυναικών στη Μυκηναϊκή κοινωνία.
Η γυναίκα έπασχε από αρθρίτιδα στους σπονδύλους και στα χέρια, πιθανώς λόγω επαναλαμβανόμενων κινήσεων από ύφανση, μια σωματικά επίπονη εργασία που συνδέεται συχνά με γυναικείες φιγούρες στην αρχαία λογοτεχνία, όπως η Ελένη στην Ιλιάδα.
«Αυτός είναι ένας συγκλονιστικός τρόπος να συνδέσουμε τις εμπειρίες πραγματικών γυναικών με τους αρχαίους μύθους», σημειώνει η Hauser.
Η αναπαράσταση αυτή, σε συνδυασμό με τα αρχαιολογικά και γενετικά δεδομένα, φωτίζει τη θέση των γυναικών σε έναν κόσμο που μέχρι τώρα γνωρίζαμε κυρίως μέσα από τους άνδρες και τη μυθολογία.
Η δύναμη της τεχνολογίας στην ιστορική έρευνα
Η τεχνολογική πρόοδος επιτρέπει πλέον να κοιτάμε κυριολεκτικά “στα μάτια” το παρελθόν, προσφέροντας όχι μόνο ιστορική γνώση αλλά και συναισθηματική σύνδεση με ανθρώπους που έζησαν χιλιάδες χρόνια πριν.
Η Hauser πρόκειται να εκδώσει το βιβλίο της "Mythica: A New History of Homer’s World, Through the Women Written Out of It" την επόμενη εβδομάδα, φωτίζοντας τις γυναικείες μορφές που η ιστορία άφησε στο περιθώριο.

www.alfavita.gr/

Νέα επιγραφή των Χετταίων μπορεί να αποκαλύπτει την προέλευση της Ιλιάδας...

...ανατρέπει όσα γνωρίζουμε για τον Τρωικό Πόλεμο

Απεικόνιση του Δούρειου Ίππου σε κορινθιακό αρύβαλλο που ανακαλύφθηκε στο Cerveteri στην Ιταλία

Ο Τρωικός Πόλεμος, είναι αναμφίβολα μία από τις πιο γνωστές ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας. Η ιστορική του αυθεντικότητα ωστόσο, παραμένει στο επίκεντρο της διαμάχης των ακαδημαϊκών για χρόνια. Πρόσφατα, μία αξιοσημείωτη ανακάλυψη από τα αρχεία των Χετταίων, κλονίζει τα θεμέλια της ερμηνείας της μυθικής σύγκρουσης.
Δημοσιευμένη, υπό την επιμέλεια του Michele Bianconi, του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μία πρόσφατα αποκρυπτογραφημένη πινακίδα, η Keilfischurkunden aus Boghazköi 24.1, καταδεικνύει εντυπωσιακές γραπτές συνδέσεις ανάμεσα στην Εποχή του Χαλκού στην Ανατολία και την επική παράδοση, αποκορύφωμα της οποίας ήταν η Ιλιάδα του Ομήρου.
Για χρόνια, οι ακαδημαϊκοί δεν είχαν καταλήξει σε ένα οριστικό συμπέρασμα σχετικά με την ύπαρξη της πόλης της Τροίας, μέχρι τις ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν το 1873, οι οποίες την επιβεβαίωσαν. Ωστόσο, το ερώτημα αν ο Τρωικός Πόλεμος πραγματοποιήθηκε, εξακολουθεί να ελέγχεται.
Ορισμένοι ακαδημαϊκοί, πιστεύουν ότι ορισμένα κείμενα των Χετταίων, παρέχουν αποδείξεις που υποστηρίζουν τη διεξαγωγή του Τρωικού Πολέμου. Όμως, τι αποκαλύπτουν τα αρχεία αυτά και πως συνδέονται με τις ιστορίες των ομηρικών επών;

Χάρτης της αυτοκρατορίας των Χετταίων και της Αχιγιάβα (Φωτογραφία: Wikipedia).

Ο Τρωικός Πόλεμος
Σύμφωνα με αρχαία Ελληνικά κείμενα, ο Τρωικός Πόλεμος ήταν η σύρραξη ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τρώες, στη βορειοδυτική άκρη της Ανατολίας. Ο ελληνικός στρατός πολέμησε με αρχιστράτηγο τον Αγαμέμνονα, βασιλιά του Άργους και οι Πέρσες υπό τον ηλικιωμένο Πρίαμο. Ο πόλεμος ήταν μία μεγάλη σύρραξη, με περισσότερα από χίλια πλοία να συμμετέχουν από την Ελλάδα.
Οι Τρώες, δεν πολεμούσαν μόνοι τους, αλλά μαζί με τους πολλούς συμμάχους τους από όλη τη δυτική Ανατολία, ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν Λυδοί και Φρύγες. Στη διάρκεια του δεκαετούς Τρωικού Πολέμου, οι Έλληνες επέδραμαν εναντίον διαφόρων πόλεων κατά μήκος της ακτής της Ανατολίας. Η έκταση της σύγκρουσης, κάνει αναγκαία την επιβεβαίωση του πολέμου ως ιστορικού γεγονότος.
Η αυτοκρατορία των Χετταίων και τα αρχεία της
Η αυτοκρατορία των Χετταίων, η οποία κυριάρχησε σε μεγάλο μέρος της Ανατολίας, και κατά τη διάρκεια της παραδοσιακής χρονολόγησης του Τρωικού Πολέμου (περ. 1200 π.Χ.), είναι στο επίκεντρο του ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος στην αναζήτηση στοιχείων για την απόδειξη ότι έγινε ο πόλεμος.
Ανάμεσα στα πιο σημαντικά ευρήματα από κείμενα των Χετταίων, είναι η αναφορά του έθνους των Αχιγιάβα. Γενικά, οι γλωσσολόγοι συμφωνούν πως η ονομασία αυτή παραπέμπει στους Αχαιούς, τον όρο που, στο ομηρικό κείμενο της Ιλιάδας, περιγράφει τους Έλληνες. Τα αρχεία αυτά υποδηλώνουν πως το βασίλειο των Αχιγιάβα ήταν ένα ισχυρό έθνος δυτικά της αυτοκρατορίας των Χετταίων, το οποίο μπορεί να αντιστοιχεί στον Μυκηναϊκό Πολιτισμό.
Ένα από τα πιο σημαντικά αρχεία, είναι η Επιστολή Ταβαγκαλάβα, η οποία χρονολογείται στο 1250 π.Χ. Η επιστολή αυτή, κάνει λόγο για μια διαμάχη με τη Βιλούσα, για την οποία οι περισσότεροι γλωσσολόγοι, συμφωνούν πως είναι το Ίλιον (η Τροία), όπως το περιέγραφαν οι Χετταίοι.

Η πινακίδα των Χετταίων που αποκρυπτογραφήθηκε πρόσφατα (Φωτογραφία: Michele Bianconi)

Η επιστολή γράφει: “O βασιλιάς των Χετταίων με έπεισε για το πρόβλημα με τη γη της Βιλούσα, και πως εγώ και εκείνος, ήμασταν εχθροί και πρέπει να συμφιλιωθούμε”. Το απόσπασμα αυτό, έχει ερμηνευθεί ως απόδειξη της σύγκρουσης ανάμεσα στους Χετταίους και τους Έλληνες για την Τροία, κάνοντας πολλούς ακαδημαϊκούς να το θεωρήσουν ως επιβεβαίωση του Τρωικού Πολέμου. Η επιστολή ωστόσο, δεν αναφέρει τη χετταϊκή λέξη για τον πόλεμο, αλλά κάνει λόγο γενικά για εχθρότητες.

Η γέφυρα μεταξύ Χετταίων και Ιλιάδας
Η πρόσφατη ανακάλυψη της πινακίδας Keilfischurkunden aus Boghazköi 24.1, προσθέτει ένα ακόμη στοιχείο στην κατανόηση της αφήγησης του Τρωικού Πολέμου. Το κείμενό της, εκτός από το ότι ενισχύει τη γεωπολιτική δυναμική της ύστερης Εποχής του Χαλκού, παρέχει επίσης ένα άνευ προηγουμένου λογοτεχνικό απόσπασμα που υποδηλώνει ότι μια ντόπια ποιητική παράδοση της Λουβίας που ασχολείται με την πτώση της Τροίας, υπήρχε αιώνες πριν από τον Όμηρο.
Ειδικότερα, η πινακίδα μιλάει για έναν Χετταίο μονάρχη και έναν Παριγιαμούα, πιθανόν έναν τοπικό βασιλιά ή πολέμαρχο από τη Βιλούσα (Τροία). Αναφέρει μια γνωστή προσωπικότητα από τα αρχεία των Χετταίων – τον Αταρσίγια της Αχίγια – και τους γιους του.
Η αφήγηση συμφωνεί με προγενέστερες περιγραφές όπου ο Αταρσίγια απεικονίζεται ως κραταιός ηγέτης των Αχαιών στη δυτική Ανατολία. Το πραγματικά εντυπωσιακό, είναι η συμπερίληψη ενός λουβικού ποιητικού αποσπάσματος, προς το τέλος της πινακίδας, που όπως φαίνεται, περιγράφει την άλωση της Τροίας.
Ο ρυθμικός στίχος, έχει εντυπωσιακή ομοιότητα με το προοίμιο της Ιλιάδας: “Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος οὐλομένην, ἥ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε, πολλάς δ’ ἰφθίμους ψυχάς Ἄϊδι προΐαψεν”
(Ψάλε μου, θεά την οργή του Αχιλλέα, του γιου του Πηλέα, αυτή την καταραμένη οργή, που προξένεσε στους Αχαιούς αμέτρητες συμφορές κι έστειλε τις ατρόμητες ψυχές πολλών ηρώων στον Άδη).
Η επιγραφή, προσφέρει πρωτοπόρα στοιχεία για την ποιητική συλλογική στα Λουβικά, καταγράφοντας όπως φαίνεται την άλωση της Τροίας για πρώτη φορά. Αν και το κείμενο είναι αποσπασματικό, αποκαλύπτει ρυθμό που υποδηλώνει πως είχε γραφτεί για προφορική απαγγελία.

Ο Αχιλλέας φροντίζει τον πληγωμένο Πάτροκλο. Πίνακας από ευρυθρόμορφο αττικό κύλικα

Ο δακτυλικός ή σπονδειακός ρυθμός, εντυπωσιακά όμοιος με τον ομηρικό εξάμετρο, μπορεί να καταδηλώνει πιο εκτενή επική παράδοση των αυλών της Ανατολίας, ενδεχομένως και προγενέστερη της σύνθεσης της Ιλιάδας, τον 8ο αιώνα π.Χ.
H αράδα του Λουβικού ποιήματος, παραπέμπει στη θεϊκή οργή και την καταστροφή, υποδηλώνοντας θεματικές και δομικές ομοιότητες με την παράδοση του Ελληνικού έπους. Αν σκεφτούμε πως, η Τροία βρισκόταν στην Ανατολία, με περιοχή όπου ζούσε ένας ετερόκλητος, δίγλωσσος (ή και πολύγλωσσος) πληθυσμός, στον οποίον ανήκαν και οι Χετταίοι, το έθνος των Λουβιτών και διάφορες Ινδό – Ευρωπαϊκές ομάδες, είναι πιθανή η δημιουργία μίας τοπικής αφηγηματικής παράδοσης που αφορά την άλωση της Τροίας, παράδοση η οποία πλέον υποστηρίζεται με επιφύλαξη, από τα στοιχεία αυτά.

Ο μύθος και η ιστορία στον Δούρειο Ίππο
Η εξερεύνηση του Δούρειου Ίππου, ειδικά υπό το πρίσμα των πρόσφατων ανακαλύψεων των Χετταίων, μας καλεί να σκεφτούμε την περίπλοκη σχέση μεταξύ του μύθου και της ιστορίας. Η πινακίδα που αποκρυπτογραφήθηκε πρόσφατα (Keilfischurkunden aus Boghazköi 24.1), εμπλουτίζει την κατανόηση του γεωπολιτικού τοπίου της ύστερης Εποχής του Χαλκού αλλά παράλληλα, μας προκαλεί να αναθεωρήσουμε τις αφηγήσεις που έχουν διαμορφώσει τις αντιλήψεις που έχουμε για την μυθική αυτή σύγκρουση.
Αναλύοντας τα κείμενα των Χετταίων συναντάμε εντυπωσιακές νύξεις μιας ποιητικής παράδοσης προγενέστερης του Ομήρου, υποδηλώνοντας πως, η ιστορία της Τροίας δεν είναι ένα αποκύημα της φαντασίας των Ελλήνων, αλλά μία ιστορία ριζωμένη στη συλλογική μνήμη των λαών της Ανατολίας.
Οι αναφορές στη Βιλούσα και τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους Χετταίους και το βασίλειο της Αχιγιάβα, συνθέτουν το ιστορικό υπόβαθρο που μπορεί να αποτέλεσε την έμπνευση για τα ομηρικά έπη που συσχετίζουμε με τον Τρωικό Πόλεμο.
Είναι ωστόσο αναγκαίο, τα ευρήματα αυτά να ερμηνεύονται με κριτική διάθεση. Ενώ η επιστολή Ταβαγκαλάβα και άλλα έγγραφα των Χετταίων παρέχουν πολύτιμα στοιχεία, δεν αποτελούν αδιάσειστες αποδείξεις του πολέμου που απεικονίζει ο Όμηρος.

Το αγγείο της Μυκόνου (750 έως 650 π.Χ.), με μία από τις πρώτες γνωστές απεικονίσεις του Δούρειου Ίππου και των προσώπων των κρυμμένων πολεμιστών, στην πλευρά του αλόγου (Πηγή: Wikipedia)

Η ειρηνική επίλυση που αναφέρεται στην επιστολή, έρχεται σε έντονη αντίθεση με τη βίαιη καταστροφή της Τροίας, όπως περιγράφεται στην Ιλιάδα. Η διαφορά αυτή, εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την εξέλιξη των μύθων στο πέρασμα του χρόνου, συχνά διαμορφωμένη από τα πολιτιστικά αφηγήματα και τις ανάγκες των κοινωνιών που τα διαιωνίζουν.
Ο Δούρειος Ίππος είναι η ισχυρή υπενθύμιση πλέκονται η ιστορίας και ο μύθος, με αποτέλεσμα τη σύνθεση ενός πλούσιου μωσαϊκού εξιστόρησης που αντανακλά τις αξίες, τους φόβους και τις φιλοδοξίες των αρχαίων πολιτισμών.
Συνεχίζοντας να φέρνουμε στο φως νέα στοιχεία και να επανερμηνεύουμε τα υπάρχοντα κείμενα, πρέπει να παραμείνουμε ανοιχτοί στην πιθανότητα, η πραγματικότητα του Δούρειου Ίππου να ήταν πιο περίπλοκη από την απλή ιστορία που βασίζεται στην αντίθεση των ηρώων και των κακών.
Η ιστορία της Τροίας, δεν είναι μόνο ένα πολεμικό έπος που αφηγείται την ιστορία της πολιορκίας για μια γυναίκα. Είναι μια ιστορία για τη δύναμη του ανθρώπου – τις δυσκολίες, τις επιτυχίες, την ικανότητα της αφήγησης.
Το Ίλιον αντιλαλεί στις πήλινες επιγραφές και τις προφορικές παραδόσεις, θυμίζοντάς μας πως, η ιστορία δεν είναι ένα στατικό αρχείο, αλλά μια ζωντανή αφήγηση που εξελίσσεται διαρκώς.
Συνθέτοντας τα θραύσματα του παρελθόντος, εκτός από το ότι κατανοούμε τα γεγονότα που διαμόρφωσαν τον κόσμο μας, συνθέτουμε τις διαχρονικές θεματικές που ενώνουν την ανθρωπότητα.

https://www.enikos.gr/

Αρχαιολόγοι κατά Μενδώνη για τη δημόσια επίπληξη στην Προϊσταμένη της ΕΦΑ Αργολίδας

Η Λίνα Μενδώνη ΥΠΠΟ

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αντέδρασε άμεσα στο επεισόδιο ανάμεσα στην Υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, και την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας, Άλκηστη Παπαδημητρίου.

Το αυταρχικό – και ζοφερό – πρόσωπο της εξουσίας, που δεν χωρά αμφισβήτηση είδαμε να παίρνει σάρκα κι οστά στην πρόσφατη αντιπαράθεση ανάμεσα στην Υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, και την Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας, Άλκηστη Παπαδημητρίου.
Το επεισόδιο, το οποίο καταγράφηκε δημόσια, φέρνει στην επιφάνεια τα φαινόμενα εργασιακής βίας και παρενόχλησης στον δημόσιο τομέα, και ειδικότερα στον τομέα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η δημόσια και προσβλητική επιπλήξη της Υπουργού και η εκνευρισμένη στάση της, χωρίς διάθεση για διάλογο ή αλληλοσεβασμό, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το Υπουργείο που φέρει τον τίτλο του Πολιτισμού.

Η Λίνα Μενδώνη ΥΠΠΟ

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, με την ανακοίνωσή του, καταδικάζει σφόδρα το περιστατικό, υπογραμμίζοντας ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένο επεισόδιο, αλλά για μια ενδεικτική στάση που επικρατεί στο Υπουργείο Πολιτισμού και επηρεάζει τους εργαζόμενους στις Εφορείες Αρχαιοτήτων.Το περιστατικό αυτό, το οποίο καταγράφηκε και διέρρευσε στα ΜΜΕ, αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για έναν δημόσιο τομέα που σέβεται και υποστηρίζει τους εργαζόμενους του, όχι μόνο μέσω λόγων αλλά και μέσω πράξεων και σεβασμού στην επαγγελματική τους αξιοπρέπεια.

Δείτε το σχετικό βίντεο με το περιστατικό (το σχετικό απόσπασμα είναι στο 17:30)

Η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει ως εξής

Σχετικά με το επεισόδιο ανάμεσα στην Υπουργό Πολιτισμού και την Προϊσταμένη της ΕΦΑ Αργολίδας
Το πρόσφατο επεισόδιο ανάμεσα στην Υπουργό Πολιτισμού και την Προϊσταμένη της ΕΦΑ Αργολίδας συνιστά όνειδος. Το αυταρχικό και προσβλητικό ύφος της Υπουργού και η απολογητική στάση της προϊσταμένης αποτελούν αντιπροσωπευτικό παράδειγμα εργασιακής βίας και παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, που εμπίπτει στις διατάξεις του ισχύοντος νόμου 4808/2021, τον οποίο εισηγήθηκε και ψήφισε η κυβέρνηση της ΝΔ (βλ. σχετικά άρθρα στο τέλος), καθώς και της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας, που κυρώθηκε με τον ίδιο νόμο.Τα λόγια, οι χειρονομίες, το έντονο ύφος, η σιωπή και η ντροπή των παρισταμένων, η προσπάθεια των υπαλλήλων του Γραφείου της Υπουργού να απαγορεύσουν τη βιντεολήψη, προκειμένου να μην δημοσιοποιηθεί το περιστατικό, συνιστούν ένα νοσηρό επεισόδιο ενδεικτικό της ασκούμενης κυβερνητικής πολιτικής και ένδειξη του ήθους που πλέον επικρατεί στον δημόσιο βίο.Λόγω της ύπαρξης του βίντεο, έγινε ευρέως γνωστός ο άκρατος αυταρχισμός και η εργασιακή κακοποίηση που βιώνουμε στο Υπουργείο Πολιτισμού. Παρόμοια και χειρότερα περιστατικά συμβαίνουν σε υπηρεσιακές συσκέψεις, σε αυτοψίες, σε κάθε σχεδόν συνάντηση με το γραφείο της Υπουργού. Αντί να απολογείται η Υπουργός για την συμπεριφορά της, ήδη επιχειρείται το επεισόδιο να ερμηνευθεί ως «έκρηξη του αφεντικού» που «έχει δίκιο» απέναντι στη σιωπή της «ανίκανης υπαλλήλου». Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι.

Η Λίνα Μενδώνη ΥΠΠΟ

Στην αόριστη και συκοφαντική δήλωση της Υπουργού για τα «τα εκατομμύρια που έχετε λάβει» υπονοείται ότι η Κυβέρνηση προσέφερε απεριόριστα χρήματα για την προστασία των αρχαιοτήτων και οι Υπηρεσίες δεν ανταποκρίθηκαν γιατί είναι «κακοί δημόσιοι υπάλληλοι». Τα «εκατομμύρια» που αναφέρει η Υπουργός αφορούν αποκλειστικά σε συγχρηματοδοτούμενα έργα (ΕΣΠΑ, ΤΑΑ), η ένταξη και η υλοποίηση των οποίων γίνεται με την εργασία του ολιγάριθμου προσωπικού των Εφορειών Αρχαιοτήτων και, όπως είναι γνωστό, απαγορεύεται να διατεθούν για οποιονδήποτε άλλο σκοπό εκτός του έργου που έχει εγκριθεί.
Απαιτούνται απαντήσεις. Από την προσβεβλημένη προϊσταμένη εάν ιεράρχησε ως επείγον το έργο αποκατάστασης του συγκεκριμένου κτηρίου, αν ζήτησε και αν έλαβε πιστώσεις, και από την προσβάλλουσα υπουργό συγκεκριμένα ποσά και κωδικοί για την εκτέλεση εργασιών, που να αφορούν την αποκατάσταση του συγκεκριμένου κτιρίου. Οτιδήποτε άλλο συνιστά υπεκφυγή με βαρύτατες ευθύνες και των δύο.
Δυστυχώς και η αδράνεια της υπηρεσιακής ιεραρχίας κατά την εξέλιξη του συμβάντος καταδεικνύει την κατάπτωση της δημόσιας διοίκησης.
Γνωρίζουμε ότι, εν όψει προβλημάτων των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας -που βαρύνονται με εξαρχής λάθος σχεδιασμό από την πολιτική ηγεσία- θα υπάρξει προσπάθεια να μετακυλιστεί η ευθύνη στις Εφορείες Αρχαιοτήτων. Απαντάμε ευθαρσώς: η πολιτική ηγεσία να αναλάβει τις ευθύνες της για έργα που ήταν δεδομένο ότι δεν μπορούν να ολοκληρωθούν ως το 2025, αλλά τα επέβαλλε με ήθος και ύφος παρόμοιο με αυτό που είδαμε στο βίντεο.
Σημειώνουμε ότι ο Σύλλογος τοποθετείται για το συμβάν όχι για να προστατεύσει την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας, η οποία επέλεξε να αποχωρήσει από τον Σύλλογο με βολές εναντίον του, για λόγους που γνωρίζει η ίδια, αλλά για να υπερασπισθεί το κύρος και την αξιοπρέπεια του κλάδου των αρχαιολόγων και λειτουργών της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που θα κληθούν από αύριο να συνεχίσουν να εφαρμόζουν τον Αρχαιολογικό Νόμο απέναντι σε φορείς και πολίτες, ενώ έχουν προηγουμένως απαξιωθεί με μία δημόσια damnatio.

Νόμος 4808/2021
«Άρθρο 4-Απαγόρευση βίας και παρενόχλησης στην εργασία
1. Απαγορεύεται κάθε μορφής βία και παρενόχληση, που εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της εργασίας είτε συνδέεται με αυτήν είτε προκύπτει από αυτήν (…).
2. Για τους σκοπούς του παρόντος: α) ως «βία και παρενόχληση» νοούνται οι μορφές συμπεριφοράς, πράξεις, πρακτικές ή απειλές αυτών, που αποσκοπούν, οδηγούν ή ενδέχεται να οδηγήσουν σε σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή οικονομική βλάβη, είτε εκδηλώνονται μεμονωμένα είτε κατ’ επανάληψη,
β) ως «παρενόχληση» νοούνται οι μορφές συμπεριφοράς, που έχουν ως σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος, ανεξαρτήτως εάν συνιστούν μορφή διάκρισης, και περιλαμβάνουν και την παρενόχληση λόγω φύλου ή για άλλους λόγους διάκρισης».

news247.gr/

Περιστατικό Πειρατείας ανοιχτά της Μάνης το 1581

Του Γιάννη Μιχαλακάκου
εκπαιδευτικού

Eπίθεση ευρωπαικών γαλέρων σε Τουρκικό καραμουσάλι τον 16ο αιώνα

Ο 16ος αιώνας υπήρξε μια κρίσιμη περίοδος για την Ανατολική Μεσόγειο, καθώς οι δυνάμεις της περιοχής συγκρούστηκαν και διαπραγματεύτηκαν για τον έλεγχο εμπορικών οδών, εδαφών και στρατηγικών πόρων. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία βρισκόταν στο απόγειο της δύναμής της, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην περιοχή, ενώ οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Ισπανία και η Βενετία, προσπαθούσαν να περιορίσουν την επιρροή της.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, υπό την ηγεσία του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1520-1566), εδραίωσε την κυριαρχία της στην Ανατολική Μεσόγειο. Μέσω στρατιωτικών επιτυχιών και διπλωματικών συμφωνιών, οι Οθωμανοί κατέλαβαν καίρια σημεία, όπως η Ρόδος (1522), η Κύπρος (1571), και ενίσχυσαν την παρουσία τους στη Βόρεια Αφρική. Η ναυμαχία της Πρέβεζας το 1538 αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο, εδραιώνοντας την οθωμανική κυριαρχία στη θάλασσα (Hess, 1970).
Οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν την Ανατολική Μεσόγειο ως βάση για περαιτέρω επεκτατικές κινήσεις, ενώ ανέπτυξαν ένα δίκτυο εμπορίου που εξυπηρετούσε τις ανάγκες της αυτοκρατορίας. Η στρατηγική τοποθεσία περιοχών όπως η Κωνσταντινούπολη επέτρεψε στους Οθωμανούς να ελέγχουν τους διαδρόμους μεταξύ Ανατολής και Δύσης (Imber, 2002).
Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις
Η Ισπανία και η Βενετία ήταν οι κύριοι αντίπαλοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Βενετία, ως εμπορική δημοκρατία, είχε έντονο ενδιαφέρον για τη διατήρηση των εμπορικών οδών και των λιμανιών της. Οι συγκρούσεις μεταξύ Βενετίας και Οθωμανών, όπως ο Τέταρτος Βενετοτουρκικός Πόλεμος (1570-1573), είχαν τεράστιες επιπτώσεις για την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή (Setton, 1984).
Η ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 ήταν καθοριστική. Παρότι οι χριστιανικές δυνάμεις, υπό την Ιερή Συμμαχία, πέτυχαν σημαντική νίκη εναντίον του οθωμανικού στόλου, η νίκη αυτή δεν άλλαξε δραστικά την κυριαρχία των Οθωμανών στην Ανατολική Μεσόγειο (Crowley, 2008).
Θρησκευτικές και πολιτισμικές συγκρούσεις
Ο 16ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από έντονες θρησκευτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών, οι οποίες αντικατόπτριζαν την ευρύτερη σύγκρουση πολιτισμών. Οι Οθωμανοί χρησιμοποιούσαν τη θρησκεία ως εργαλείο ενοποίησης των κατακτημένων λαών, ενώ οι χριστιανικές δυνάμεις παρουσίαζαν τους πολέμους ως ιερές σταυροφορίες (Finkel, 2006).
Παρά τις συγκρούσεις, η Ανατολική Μεσόγειος υπήρξε και χώρος ανταλλαγής πολιτιστικών και οικονομικών ιδεών. Οι εμπορικοί δρόμοι που διέσχιζαν τη Μεσόγειο συνέδεαν τη Δυτική Ευρώπη με την Ανατολή, ενισχύοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικών λαών και θρησκειών (Braudel, 1995).
Συμπερασματικά η πολιτική κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τον 16ο αιώνα ήταν αποτέλεσμα σύνθετων γεωπολιτικών, θρησκευτικών και οικονομικών παραγόντων. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατάφερε να κυριαρχήσει στην περιοχή, αλλά οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Βενετία και η Ισπανία, αντιστάθηκαν με σθένος. Οι συγκρούσεις αυτές, αν και συχνά βίαιες, διαμόρφωσαν τη γεωπολιτική πραγματικότητα της Ανατολικής Μεσογείου για τους επόμενους αιώνες.
Μέσα σε αυτό το σύνθετο γεωπολιτικό πλαίσιο ακλούθησαν και τα παρακάτω γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα στα τέλη του 1581. Τρεις Ισπανικές γαλέρες οι οποίες βρίσκονταν μεταξύ Μάνης και Κυθήρων είχαν επιδοθεί σε επιθέσεις (κούρσους) εναντίον Τουρκικών μικρών εμπορικών πλοίων τα οποία ονομάζονταν καραμουσαλί. Το περιστατικό που περιγράφεται στα παρακάτω έγγραφα αναφέρεται στην επίθεση των γαλέρων αυτών σε ένα τουρκικό πλοίο ωστόσο οι ίδιες γαλέρες είχαν επιτεθεί σε άλλα τρία 20 ημέρες πριν (Πλουμίδης ΓΣ, 2000).

ΕΓΓΡΑΦΟ 1ο (Μετάφραση από Ιταλικά)

Το παρακάτω έγγραφο το αποστέλλει ο Βενετός Προβλεπτής των Κυθήρων στον Βαίλο (πρέσβη) της Βενετίας στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να τον ενημερώσει για τα γενόμενα στο στενό του Κάβο Μαλέα. Ο Προβλεπτής του τονίζει την άγνοια του για την ύπαρξη και δράση των Ισπανών στον θαλάσσιο χώρο της νότιας Πελοποννήσου.

«Εξοχότατε και εξαιρετικά αξιοσέβαστε κύριε,
Κατά τις περασμένες ημέρες, κατά την επίσκεψή μας στο νησί, όπως είναι το σύνηθες, επισκεφθήκαμε επίσης τον Άγιο Νικόλαο στον Αυλέμονα, όπως προβλέπεται. Εκεί βρήκαμε μια γαλέρα γαλλική και δύο τουρκικά καραμουσάλια. Το ένα ήταν μικρό, συνήθως χρησιμοποιούμενο για τη μεταφορά σιτηρών στα Χανιά, ενώ το άλλο ήταν μεγάλο και ερχόταν από την Κορώνη φορτωμένο με λάδι για την Κωνσταντινούπολη. Καθώς δεν έφεραν πιστοποιητικό υγείας, δεν τους επιτρέψαμε να κάνουν στάση και συνεχίσαμε το ταξίδι μας για να ολοκληρώσουμε την επιθεώρησή μας.
Δύο ημέρες μετά, τα εν λόγω καραμουσάλια αναχώρησαν τη νύχτα από το λιμάνι του Αγίου Νικολάου όπου βρίσκονταν. Στη συνέχεια, εμφανίστηκαν τρεις γαλέρες σε αυτά τα νερά, τις οποίες δεν γνωρίζαμε ποιας προέλευσης ήταν. Σε απόσταση περίπου 15 μιλίων από το νησί, κοντά στο Καομάλιο, οι γαλέρες κατέλαβαν τα καραμουσάλια. Οι Τούρκοι που βρίσκονταν στο μεγάλο καραμουσάλι διέφυγαν με τη βάρκα τους προς το Καομάλιο.
Σχετικά με αυτό, σήμερα λάβαμε επιστολή, ημερομηνίας 11 τρέχοντος μηνός, από τον καδή της Μονεμβασιάς, στην οποία παραπονείται ότι, ενώ γνωρίζαμε για τις γαλέρες, δεν προειδοποιήσαμε τα καραμουσάλια και, εξαιτίας αυτού, οι γαλέρες έφυγαν από το νησί μας και προέβησαν στην εν λόγω αιχμαλωσία. Αυτό όμως είναι αντίθετο με την αλήθεια, διότι το περιστατικό συνέβη όπως περιγράφεται παραπάνω και όχι διαφορετικά. Εμείς δεν φέρουμε καμία ευθύνη καθώς δεν γνωρίζαμε τίποτα.
Για αυτό, ενημέρωσα επίσης τους εξοχότατους άρχοντες της Κρήτης. Θέλησα, επίσης, να ενημερώσω την Εξοχότητά σας, ώστε αν προκύψει οτιδήποτε σχετικό με το γεγονός αυτό, όπως συνέβη, να γνωρίζετε σχετικά.

Από τα Κύθηρα, 13 Οκτωβρίου 1581
Γερόνιμο Καπέλλο, Προβλεπτής και Καπετάνιος

Στην πίσω όψη: Προς τον εξοχότατο κύριο Πάολο Κονταρίνι, Μπαΐλο στην Κωνσταντινούπολη.

ΕΓΓΡΑΦΟ 2ο (Μετάφραση από Ιταλικά)

Για το ίδιο περιστατικό ένα μήνα μετά περίπου από τα γεγονότα ο Τούρκος Καδής (δικαστής) της Μονεμβασιάς απευθυνόμενος στον Βενετό Προβλεπτή των Κυθήρων διερωτάται για την πραγματική εξέλιξη των γεγονότων προκειμένου να δώσει και εκείνος αναλυτική αναφορά στην Κωνσταντινούπολη.

«Μεγαλοπρεπέστατε, εξοχότατε, σοφότατε και υπερλαμπρότατε κύριε Προβλεπτά και Καστελάνο του νησιού των Κυθήρων, χαιρετισμούς με κάθε οφειλόμενη και αρμόζουσα ευλάβεια.
Η παρούσα επιστολή μου είναι για να σας ενημερώσω ότι προσήλθαν ενώπιόν μου, ενώ καθόμουν στον τόπο που μου αρμόζει… μερικοί μουσουλμάνοι, εν μέρει από την Κορώνη, εν μέρει από την Κωνσταντινούπολη και άλλοι από διάφορα μέρη. Αυτοί δήλωσαν ότι ταξίδευαν με ένα καραμουσάλι που φόρτωναν στην Κορώνη με λάδι και άλλα αγαθά για να κατευθυνθούν στην Κωνσταντινούπολη. Λόγω κακοκαιρίας, ήρθαν στο λιμάνι σας, που ονομάζεται Αυλέμονας, και ότι η Εξοχότητά σας εισήλθε στο καραμουσάλι και τους είπε ότι πριν από 20 ημέρες τρεις ισπανικές γαλέρες είχαν αιχμαλωτίσει μερικά τουρκικά καραμουσάλια, αλλά προς το παρόν είχαν φύγει και δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας.
Με βάση τα λόγια της Εξοχότητάς σας, αυτοί αναχώρησαν τη νύχτα για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Όμως το πρωί, όταν οι εν λόγω γαλέρες βγήκαν από το νησί σας, κατέλαβαν το καραμουσάλι με το φορτίο του. Εκείνοι εισήλθαν στη βάρκα τους, διέφυγαν και έφτασαν εδώ. Μου ζήτησαν μια επιστολή για να την παραδώσουν στην Πύλη του ευτυχέστατου Μεγάλου Κυρίου, που να είναι πολλά τα χρόνια του. Δεν ήθελα να τους δώσω τέτοια επιστολή, όπως ισχυρίστηκαν, καθώς είμαστε γείτονες. Τους είπα ότι θα γράψω στην Εξοχότητά σας για να μάθω την αλήθεια για το πώς έχουν τα πράγματα και ότι τότε δεν θα διστάσω να πω την αλήθεια. Γράφω, λοιπόν, για αυτόν τον λόγο στην Εξοχότητά σας, για να μάθω από εσάς την αλήθεια, καθώς φαίνεται ότι οι γαλέρες αυτές έβγαιναν από τον τόπο σας και αιχμαλώτισαν τα πλοία, όπως έκαναν με τέσσερα καραμουσάλια, ένα από τα οποία ανήκε στον γιο του Καπιγλίμπαση, ο οποίος κατευθυνόταν στην Αραβία για να καλέσει τους Πασάδες στον γάμο του Γαληνότατου Κυρίου.
Τώρα είναι ανάγκη να δώσουμε αναφορά για αυτό το καραμουσάλι, όπως μας ζητήθηκε. Εάν γνωρίζατε εκ των προτέρων ότι οι κουρσάροι βρίσκονταν στον τόπο σας και δεν μας το αναφέρατε, αν τους δώσατε προμήθειες ή αν δεν γνωρίζατε πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα ή τι έκαναν και αν οι γαλέρες βρίσκονταν εκεί, δώστε μας πληροφορίες με τις επιστολές σας. Έτσι θα μπορέσουμε κι εμείς να γράψουμε την αλήθεια.
Αναμένουμε την απάντηση της Εξοχότητάς σας με αυτή τη βάρκα, καθώς αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται εδώ για να παραλάβουν την επιστολή. Τίποτε άλλο, να είναι πολλά τα χρόνια σας.
Ο Μεγάλος Καδής της Μονεμβασιάς και της πρώην Μάνης».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί η προσπάθεια με διπλωματικό τρόπο του Τούρκου Καδή να μάθει τι έχει συμβεί στην πραγματικότητα χωρίς να προσβάλει ή να έρθει σε αντιπαράθεση με τον Βενετό Προβλεπτή των Κυθήρων. Ο όρος «γείτονες» που χρησιμοποιεί στο έγγραφο του αναγνωρίζει την έννοια του συνόρου και φυσικά των εμπορικών, πολιτικών και κοινωνικών συναλλαγών που την περίοδο εκείνη δεν ήθελε καμιά από τις δύο δυνάμεις να διαρραγούν. Παράλληλα τον ενημερώνει ότι απευθύνεται σε εκείνον για να μάθει την αλήθεια πριν απυθυνθεί στον Σουλτάνο.
Τέλος ενδιαφέρον παρουσιάζει η υπογραφή του Τούρκου Καδή με τον όρο «της πρώην Μάνης». Πιθανότατα με την φράση αυτή δηλώνει ότι η Μάνη έστω και «θεωρητικά» υπαγόταν νομικά στην επαρχία της Μονεμβασιάς την περίοδο εκείνη καθώς στην περιοχή της δεν υφίστατο πρακτικά Τουρκική εξουσία στις οικονομικές ή κοινωνικές συναλλαγές ή αντιδικίες των κατοίκων σύμφωνα με τον Ισλαμικό νόμο. Παράλληλα δεν πρέπει να ξεχνιέται ότι μόλις μια δεκαετία πριν μέχρι τον Ιούλιο του 1570 το κάστρο του Πόρτο Κάγιο λειτουργούσε κανονικά έχοντας ενεργή τουρκική φρουρά με τον ανάλογο Αγά. Είναι πιθανό τότε να είχε οριστεί και ο ανάλογος Καδής που εν τέλει τέθηκε στην Μονεμβασιά μετά την κατάληψη του κάστρου από τους Μανιάτες και Βενετούς. (Τσικνάκη, 2012).

Σημειώσεις 

Ο καδής είναι ιεροδίκης που δικάζει με βάση το θρησκευτικό νόμο (σαρία), ενώ ασκεί επίσης εξωδικαστικές λειτουργίες, όπως η διαμεσολάβηση, η κηδεμονία επί ορφανών και ανηλίκων, καθώς και η εποπτεία και ο έλεγχος των δημοσίων έργων. Η λέξη «καδής» προέρχεται από ένα αραβικό ρήμα που σημαίνει να «κρίνει» ή να «αποφασίσει».
Καραμουσάλι s. m. [από το τουρκ. qarāmussāl, μέσω το γρ. mod.]. – Είδος ιστιοφόρου, για φορτίο, που χαρακτηρίζεται από ψηλό κάστρο πρύμνης, που χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι από τον 13ο έως 17ο αιώνα.

Χάρτης των Κυθήρων του 1574. Διακρίνεται το λιμάνι του Αγίου Νικολάου και η Ελαφόνησος. Ενδιαφέρον αποτελεί ότι σε διάφορους χάρτες της εποχής αναγράφεται λάθος ο Κάβο Μαλέας ως κάβος της Μάνης.

Πηγές

• Braudel, F. (1995). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II (Vol. 1). HarperCollins.
• Crowley, R. (2008). Empires of the Sea: The Siege of Malta, the Battle of Lepanto, and the Contest for the Center of the World. Random House.
• Finkel, C. (2006). Osman’s Dream: The History of the Ottoman Empire. Basic Books.
• Hess, A. C. (1970). «The Evolution of the Ottoman Seaborne Empire in the Age of the Oceanic Discoveries, 1453-1525.» The American Historical Review, 75(7), 1892-1919.
• Imber, C. (2002). The Ottoman Empire, 1300-1650: The Structure of Power. Palgrave Macmillan.
• Setton, K. M. (1984). The Papacy and the Levant (1204-1571), Volume IV: The Sixteenth Century. The American Philosophical Society.
• Πλουμίδης ΓΣ. (2000). Περιστατικά Πειρατικής Λείας τέλη 16ου αιώνα, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
• Τσικνάκη Γ. Κ. (2012). Το φρούριο του πόρτο Κάγιο στην Μάνη, Λακωνικαί Σπουδαί, τόμος 20, Αθήνα.
• Biblioteca Riccardiana, Ricc. 1978, ERASMO MAGNO DA VELLETRI, Imprese delle galere toscane, Sec. XVI fine-XVII inizi (1597-1616), Assalto ad un caramussale turco, c. 129r, http://www.istitutodatini.it/biblio/images/it/riccard/1978/dida/129r.htm
• B. Hallaq, Wael (2009). An Introduction to Islamic law. Oxford University Press. σελίδες 175–6. ISBN 9780521678735
• Online Dictionary, Institute of the Italian Encyclopedia founded by Giovanni Treccani, caramussale, https://www.treccani.it/vocabolario/caramussale/
• https://nwcartographic.com/products/greece-cerigo

https://maniatika.