ΟΥΟχιΤΙκάτιΔΑΝΟΣεκ της γής Απόψεις που πηγάζουν από την άλλη άγνωστη πλευρά ΑΒΑ(ήβη)+ΤΑΡ(τάρταρα) <>ΒΙΟΣ(ζωή)+ΑΔΑΣ(άδης) Aιώνια εναλλαγή, στην βιολογική αρμονία Η άλλη θέση στην καθημερινότητα, τό επέκεινα, ή αλήθεια της φαντασίας. Βουτιά στόν άπειρο και άυλο κόσμο τών ιδεών. Υποβάθμιση του χρήματος (χξς') σε μέσο εξυπηρέτησης και όχι υπέρτατη ανάγκη. Ατυχώς ονομάσθηκε Χρήμα (ότι χρειαζόμαστε) και Νόμισμα (ότι θεσπίσθηκε σαν αξία) Εξαπατήσαμε τό είναι μας, και Εκπέσαμε.
Ο τάφος δυστυχώς είναι συλημένος, πιθανότατα από την αρχαιότητα, αλλά και μεταγενέστερα, όπως οι περισσότεροι άλλωστε τάφοι που έχουν ανευρε... Ο τάφος δυστυχώς είναι συλημένος, πιθανότατα από την αρχαιότητα, αλλά και μεταγενέστερα, όπως οι περισσότεροι άλλωστε τάφοι που έχουν ανευρεθεί στην Ελληνική επικράτεια. Στο πλαίσιο των εργασιών για το μεγάλο έργο κατασκευής δικτύων αποχέτευσης οικισμών Καραβόμυλου, Αχινού, Παραλίας Ραχών, Ραχών, Αυλακίου και εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ) του Δήμου Στυλίδας, αποκαλύφθηκε το μοναδικό για την Ανατολική Φθιώτιδα, αρχαιολογικό εύρημα.
Οι ντόπιοι βέβαια το γνώριζαν καλά ως τάφο, τον οποίο μάλιστα έχουν «επισκεφθεί», ωστόσο η αρχαιολογική σκαπάνη, έφερε στην επιφάνεια την ιδιαίτερα χαρακτηριστική καμάρα (καμαροσκεπής), που επιβεβαιώνει την προέλευση και την ηλικία του στην περίοδο του Βασιλιά Φιλίππου (4ος αιώνας π.Χ.). Το δε μέγεθος του, μαρτυρά ότι ήταν ισχυρής οικογένειας ανώτερης κοινωνικής τάξης και δεν αποκλείεται ο ένοικός του να υπήρξε εκπρόσωπος του Βασιλικού Οίκου ή ανώτερο στέλεχος της Μακεδονικής Φρουράς. Ο τάφος δυστυχώς είναι συλημένος, πιθανότατα από την αρχαιότητα, αλλά και μεταγενέστερα, όπως οι περισσότεροι άλλωστε τάφοι που έχουν ανευρεθεί στην Ελληνική επικράτεια.
Αυτή τη χρονική στιγμή γίνεται προσπάθεια από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας - Ευρυτανίας, να αποκαλυφθεί το ταφικό αυτό μνημείο, όπως εξηγεί στην κάμερα του LamiaReport η Αρχαιολόγος Αναπληρώτρια Προϊσταμένη του Τμήματος Προϊστορικών, Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων Αριστέα Παπασταθοπούλου. Στο σημείο βρέθηκε και ο Δήμαρχος Στυλίδας Γιάννης Αποστόλου, που σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας - Ευρυτανίας, θα κάνει ότι μπορεί για την ανάδειξη και τη συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας, ώστε να καταστεί η Ανατολική Φθιώτιδα προορισμός και Αρχαιολογικού τουρισμού.
Στο βίντεο που ακολουθεί μιλά στο LR και η Πρόεδρος της Κοινότητας Αχινού Ελένη Αρβανίτη, που γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή και την αρχαία ιστορία της.
Αεροφωτογραφία του Ολυμπιακού Σταδίου και της γύρω περιοχής. [Credit: dronepicr / Wikimedia Commons] Μια διεπιστημονική μελέτη με χρήση πυρή...
Μια διεπιστημονική μελέτη με χρήση πυρήνων ιζημάτων ανακατασκευάζει ένα υδάτινο τοπίο που διατηρήθηκε για χιλιετίες και είχε βαθιές επιπτώσεις στο περίφημο ιερό και στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Για αιώνες, φανταζόμασταν την αρχαία Ολυμπία, τη γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων, ως μια ξηρή και σκονισμένη κοιλάδα, με τους ναούς και τα στάδια της να είναι αγκυρωμένα σε ένα χερσαίο τοπίο που κυριαρχείται από τους ποταμούς Αλφειό και Κλάδεο. Ωστόσο, έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Quaternary Environments and Humans καταρρίπτει εντελώς αυτή την εικόνα. Μια διεθνής ομάδα γεωγράφων, γεωεπιστημόνων και αρχαιολόγων έχει ανακαλύψει αδιάσειστα στοιχεία ότι κοντά στο ιερό υπήρχε μια εκτεταμένη λίμνη, η Λίμνη της Ολυμπίας, η οποία διαμόρφωσε την ιστορία και το περιβάλλον της περιοχής για το μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής της. Η μελέτη, υπό την καθοδήγηση της Lena Slabon του Πανεπιστημίου Johannes Gutenberg του Mainz (Γερμανία), βασίζεται στην ενδελεχή ανάλυση πυρήνων ιζημάτων που εξήχθησαν από τις λεκάνες της Μακρίσιας και του Λαδικού, οι οποίες περιβάλλουν τον αρχαιολογικό χώρο. «Τα συμπεράσματα είναι σαφή: Βρήκαμε απολιθωμένα στοιχεία για ένα λιμναίο περιβάλλον που υπήρχε στις λεκάνες της Μακρίσιας και του Λαδικού. Με βάση πολυάριθμες χρονολογήσεις με ραδιενεργό άνθρακα, ανακαλύψαμε ότι η λίμνη της Ολυμπίας υπήρχε από την 8η χιλιετία π.Χ. έως τουλάχιστον τον 6ο αιώνα μ.Χ.», δηλώνει η ομάδα. Η ιδέα της ύπαρξης μιας λίμνης κοντά στην Ολυμπία όχι μόνο αλλάζει την εικόνα του χώρου, αλλά και επιλύει μακροχρόνια μυστήρια και εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με την καθημερινή ζωή στο ιερό. Πώς επηρέασε η παρουσία της λίμνης την παροχή νερού για χιλιάδες αθλητές και θεατές κατά τη διάρκεια των Αγώνων; Χρησιμοποιούνταν ως μεταφορική οδός; Γιατί οι αρχαίες ιστορικές πηγές δεν αναφέρουν αυτό το εντυπωσιακό υδάτινο σώμα; Για να απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα, οι ερευνητές δεν έψαξαν για ξεχασμένες γραπτές πηγές, αλλά έκαναν γεωτρήσεις στο έδαφος. Απέκτησαν 15 πυρήνες ιζημάτων, μερικοί από τους οποίους είχαν βάθος έως και 15 μέτρα, από τρεις βασικές περιοχές: το νοτιοδυτικό τμήμα της λεκάνης της Μακρίσιας, την περιοχή κοντά στον αρχαίο χώρο και το στενό πέρασμα που συνδέει τις λεκάνες της Μακρίσιας και του Λαδικού.
Σενάριο της μέγιστης έκτασης της λίμνης της Ολυμπίας με βάση απολιθωμένα στοιχεία και ψηφιακά δεδομένα εδάφους. [Credit: L. Slabon et al. 2025]
Αναλύοντας αυτά τα «αρχεία του εδάφους», οι επιστήμονες εντόπισαν διαφορετικούς τύπους αποθέσεων. Οι πιο αποκαλυπτικές ήταν οι λεπτόκοκκες αποθέσεις — λάσπες και άργιλοι — που σχηματίζονται μόνο σε ήρεμα υδάτινα περιβάλλοντα, όπως λίμνες ή βάλτοι. Αυτές οι λιμναίες αποθέσεις βρέθηκαν διασκορπισμένες σε μια τεράστια έκταση, υποδηλώνοντας την ύπαρξη μιας εκτεταμένης, ρηχής λίμνης και όχι απλώς μιας μικρής λιμνούλας ή ενός εγκαταλελειμμένου παρακλαδιού του ποταμού. Η ζωή της λίμνης της Ολυμπίας: 8.000 χρόνια ιστορίας Η ραδιοχρονολόγηση οργανικού υλικού που βρέθηκε μέσα σε αυτά τα ιζήματα επέτρεψε στους ερευνητές να ανακατασκευάσουν το χρονοδιάγραμμα της λίμνης. Τα δεδομένα είναι εκπληκτικά: τα πρώτα στοιχεία για την ύπαρξη λιμναίων συνθηκών στην περιοχή χρονολογούνται από το 7458-7076 π.Χ., στο νοτιοδυτικό τμήμα της λεκάνης. Περίπου το 4347-4250 π.Χ., η λίμνη εκτεινόταν ήδη από τη Μακρίσια μέχρι τη λεκάνη του Λαδικού, ενώ τα πρώτα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η λίμνη έφτανε μέχρι την τοποθεσία του μελλοντικού ιερού της Ολυμπίας χρονολογούνται από το 1881-1690 π.Χ. Η λίμνη παρέμεινε, καλύπτοντας μεγάλες εκτάσεις, καθ' όλη τη διάρκεια της ακμής του ιερού, από την αρχαϊκή εποχή μέχρι τουλάχιστον τον 6ο αιώνα μ.Χ., καλύπτοντας έτσι τη διάρκεια όλων των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας. Μετά από μια περίοδο αποξήρανσης, η λίμνη επανεμφανίστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα τον 13ο/14ο αιώνα μ.Χ., προτού η στάθμη του ποταμού Αλφέως πέσει αρκετά μέτρα, σχηματίζοντας την «Αναβαθμίδα της Ολυμπίας» που βλέπουμε σήμερα και κάνοντας τη λίμνη να εξαφανιστεί για πάντα. Η μελέτη δεν ανακατασκεύασε μόνο την έκταση της λίμνης, αλλά και την «κατάσταση υγείας» της στο πέρασμα του χρόνου. Αναλύοντας μικροαπολιθώματα οστρακόδερμων (μικρά καρκινοειδή) και τη χημική σύνθεση των ιζημάτων, οι ερευνητές προσδιόρισαν διακριτές οικολογικές φάσεις.
Χάρτης της Ολυμπίας. Ο Ναός του Δία είναι το πορτοκαλί κτίριο στο κέντρο, που περιβάλλεται από δεκάδες αγάλματα πρωταθλητών. Η παλαίστρα, το τετράγωνο κίτρινο κτίριο στα αριστερά, έχει τον αριθμό 21. [Credit: Public Domain / Wikimedia Commons]
Αρχικά, η λίμνη είχε φρέσκο και καθαρό νερό. Ωστόσο, γύρω στο 3200 π.Χ., στο νοτιοδυτικό τμήμα της λίμνης, παρατηρήθηκε μια μεταβολή προς ευτροφικές συνθήκες. Η ευτροφική μεταβολή είναι μια διαδικασία υπερβολικού εμπλουτισμού του νερού με θρεπτικά συστατικά, η οποία μπορεί να προκαλέσει άνθιση φυκιών και εξάντληση του οξυγόνου. Αυτή η πρώτη αλλαγή μπορεί να οφείλεται σε φυσικές διεργασίες ή στις πρώτες δραστηριότητες αποίκισης στην περιοχή. Το πιο σημαντικό εύρημα προήλθε από την ανάλυση των ιζημάτων που είχαν αποτιθεί ακριβώς μπροστά από το ιερό, κοντά στην Νότια Στοά της Ολυμπίας. Τα δεδομένα δείχνουν ότι, από το 700 π.Χ. περίπου έως τουλάχιστον το 600 μ.Χ., η ποιότητα του νερού μπροστά από την Ολυμπία χαρακτηριζόταν από έντονο ευτροφισμό, πιθανώς ανθρωπογενούς προέλευσης. «Κατά την περίοδο που η Ολυμπία χρησιμοποιούνταν ως τόπος λατρείας, οι συνθήκες των υδάτων στην όχθη της λίμνης κοντά στην Ολυμπία ήταν ιδιαίτερα ευτροφικές», σύμφωνα με τη μελέτη. Οι ερευνητές συνδέουν αυτό το φαινόμενο άμεσα με την έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Υποθέτουμε ότι τα κοπάδια μπορεί να ποτίζονταν και να εκτρέφονταν κατά μήκος της ανατολικής όχθης της λίμνης, κοντά στις εκβολές του ποταμού Αλφειού. Επιπλέον, τα λύματα χιλιάδων επισκεπτών και κατοίκων πιθανότατα απορρίπτονταν στη λίμνη, συμβάλλοντας σε αυτή την οργανική ρύπανση. Τσουνάμι και πλημμύρες: καταστροφικά γεγονότα που διέκοψαν τη λίμνη Η ιζηματογενής ακολουθία της λίμνης της Ολυμπίας δεν είναι συνεχής. Διακόπτεται από στρώματα χονδροειδούς άμμου και αποθέσεων χαλικιού, αποδεικτικά στοιχεία για γεγονότα υψηλής ενέργειας που έπληξαν την περιοχή. Η μελέτη προσδιορίζει επτά από αυτά τα γεγονότα (με την ονομασία E1 έως E7). Τα τρία παλαιότερα (E1, E2, E3) παρουσιάζουν σαφή χαρακτηριστικά αποθέσεων τσουνάμι. Περιέχουν θραύσματα θαλάσσιων κοχυλιών, μικροαπολιθώματα ωκεάνιας προέλευσης και γεωχημικά χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν την παρουσία θάλασσας. Η ηλικία τους συμπίπτει με γνωστά τσουνάμι που έπληξαν τη δυτική ακτή της Πελοποννήσου, τα οποία προκλήθηκαν από σεισμούς στο κοντινό ασταθές τεκτονικό όριο μεταξύ της αφρικανικής και της αιγαιακής πλάκας. Αντίθετα, τα πιο πρόσφατα γεγονότα (E4 έως E7), που συνέβησαν κατά τη χριστιανική εποχή, φαίνεται να σχετίζονται με καταστροφικές πλημμύρες ποταμών, που πιθανώς προκλήθηκαν από σεισμούς που προκάλεσαν κατολισθήσεις στην κοιλάδα του ποταμού Κλάδεως, του μικρού αλλά ορμητικού παραπόταμου που ενώνεται με τον Αλφέο ακριβώς στην Ολυμπία.
Ανακατασκευή της αρχαίας Ολυμπίας (το στάδιο βρίσκεται στη δεξιά πλευρά της εικόνας). [Credit: Internet Archive Book Images / Wikimedia Commons]
Μία από τις πιο δύσκολες ανακατασκευές της μελέτης είναι αυτή της στάθμης της λίμνης στο πέρασμα του χρόνου. Συγκρίνοντας το υψόμετρο των χρονολογημένων λιμναίων ιζημάτων σε διαφορετικούς πυρήνες, οι ερευνητές κατάφεραν να χαράξουν μια κατά προσέγγιση καμπύλη. Ανακάλυψαν ότι, κατά τη διάρκεια της ακμής της Ολυμπίας (από το 700 π.Χ. έως το 600 μ.Χ. περίπου), η στάθμη της λίμνης ανέβηκε σταθερά περίπου 1,1 μέτρα, από περίπου 29,5 έως 30,6 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας. Αυτό το επίπεδο ήταν αρκετά χαμηλό ώστε τα νοτιότερα κτίρια του ιερού, όπως η Νότια Στοά και τα Νοτιοδυτικά Λουτρά, να είναι ασφαλή σε ξηρά γη, πολύ κοντά στην ακτή αλλά χωρίς να πλημμυρίζουν. Στη συνέχεια, τον 14ο αιώνα μ.Χ., συνέβη μια γεωλογική καταστροφή. Η στάθμη της λίμνης έπεσε απότομα κατά περίπου 8,2 μέτρα. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό προκλήθηκε από την ανύψωση του εδάφους κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου σεισμού, ο οποίος αύξησε την κλίση του ποταμού Αλφειού. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μαζική οπισθοδρομική διάβρωση που «έσπασε» το φυσικό φράγμα στην εκβολή της λίμνης (κοντά στο σημερινό φράγμα Φλόκας), αποστραγγίζοντάς την σχεδόν εντελώς. Αυτή η δραματική πτώση του επιπέδου της βάσης και η επακόλουθη διάβρωση είναι άμεσα υπεύθυνες για το σχηματισμό της λεγόμενης «Αναβαθμίδας της Ολυμπίας», της υπερυψωμένης πλατφόρμας στην οποία βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος. Είναι ενδιαφέρον ότι η λίμνη ανασχηματίστηκε για λίγο μετά, ίσως επειδή η αποστράγγιση μπλοκαρίστηκε ξανά από συντρίμμια, πριν στεγνώσει οριστικά. Ιστορικές επιπτώσεις και ένα επίμονο αίνιγμα Η ύπαρξη της λίμνης της Ολυμπίας έχει βαθιές επιπτώσεις στην κατανόηση του χώρου: Υδροδότηση: Τα πολυάριθμα πηγάδια που σκάφτηκαν εντός της Άλτεως (του ιερού περιβόλου) θα συνδέονταν με τον υδροφόρο ορίζοντα που ελέγχονταν από τη λίμνη. Με το σημερινό πολύ χαμηλότερο επίπεδο του ποταμού Αλφειού, αυτά τα πηγάδια θα ήταν στεγνά. Η λίμνη εξασφάλιζε τη λειτουργία τους. Διαχείριση αποβλήτων: Το αποχετευτικό σύστημα του Λεωνιδαίου φαίνεται να είχε κατασκευαστεί έτσι ώστε να εκβάλλει απευθείας στη λίμνη. Επιπλέον, η λίμνη μπορεί να χρησίμευε για την αραίωση των λυμάτων του ιερού. Μεταφορές και logistics: Η λίμνη μπορεί να λειτουργούσε ως πλωτή οδός για τους επισκέπτες που ήθελαν να φτάσουν στον αρχαίο χώρο και για τη μεταφορά οικοδομικών υλικών, κάθε είδους εμπορευμάτων και τροφίμων.
Οικονομία: Οι ρηχές ζώνες στο ανατολικό άκρο της λίμνης ενδέχεται να είχαν χρησιμοποιηθεί για τη βόσκηση ζώων που παρείχαν κρέας στους επισκέπτες των Αγώνων.
Ωστόσο, ένα θεμελιώδες μυστήριο παραμένει. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές: «Ωστόσο, ένα θεμελιώδες πρόβλημα παραμένει: εκ πρώτης όψεως, η γεωμορφολογική ανακατασκευή δεν ταιριάζει με τα στοιχεία από τις σημαντικότερες γραπτές πηγές σχετικά με την τοπογραφία και την ιστορία της Ολυμπίας (Πίνδαρος, Ξενοφών, Στράβων, Παυσανίας). Σε αυτές, δεν υπάρχουν αναφορές στην ύπαρξη μιας τέτοιας λίμνης, αν και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα είχαν αγνοήσει ένα τόσο εντυπωσιακό φυσικό φαινόμενο». Αυτή η ασυμφωνία μεταξύ των συντριπτικών επιστημονικών στοιχείων και της σιωπής των ιστορικών πηγών είναι ένα αίνιγμα που μόνο μελλοντικές διεπιστημονικές έρευνες θα μπορέσουν να λύσουν. Ίσως η λίμνη ήταν ένα τόσο πανταχού παρόν και φυσικό στοιχείο στο τοπίο τους που δεν άξιζε ιδιαίτερη αναφορά, ή ίσως η περιγραφή της χάθηκε στα βάθη της ιστορίας. Αυτό που είναι πέρα από κάθε αμφιβολία είναι ότι η μελέτη αυτή ξαναγράφει την περιβαλλοντική ιστορία ενός από τους πιο εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της αρχαιότητας. Την επόμενη φορά που θα θαυμάσουμε τα ερείπια της Ολυμπίας, δεν θα πρέπει να φανταζόμαστε μια ξερή κοιλάδα, αλλά την αντανάκλαση των ναών της στα ήρεμα νερά μιας ξεχασμένης λίμνης, της λίμνης της Ολυμπίας. Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.
Lena Slabon, Lea Obrocki, et al., The Lake of Olympia: Sedimentary evidence of a mid- to late Holocene lake environment in the vicinity of ancient Olympia (western Peloponnese, Greece). Quaternary Environments and Humans, Volume 3, Issue 1, March 2025, 100060. doi.org/10.1016/j.qeh.2025.100060
Ως γνωστόν, Παρθενία είναι η ιδιότητα της Παρθένου, δηλ. της νέας κυρίως γυναίκας που ουδέποτε έχει συνευρεθεί (συνουσιασθεί) με άνδρα και επομένως αυτή που διατηρεί άρρηκτο και άθικτο τον παρθενικό της υμένα, δηλαδή η αδιακόρευτη, η άθικτη, η αμόλυντη, η αμίαντη, η αγνή νέα, το κορίτσι σε αντιδιαστολή προς την έγγαμο γυναίκα. Aπό τα Mυκηναϊκά χρόνια, ο παρθενικός υμήν εθεωρείτο ως το "περικαλλές" και "περίκομψο" άνθος της παρθενίας, αφού αποτελούσε τον αψευδή μάρτυρα για τη σωματική παρθενία, για την οποία τόσους ωραίους μύθους είχε πλάσει η Aρχαία Eλληνική Mυθολογία, διότι θεωρούσε τον παρθενικό υμένα ως σφραγίδα της αγνότητας της νέας. Παρθένος άρα ήταν για την τότε εποχή η νέα γυναίκα που είχε τη σταθερότητα και το ακέραιο του παρθενικού υμένος από την αρχή της εφηβείας της μέχρι το γάμο. Eπομένως, η περίοδος αυτή ήταν ταυτόσημη με την αγνότητα. Aπάρθενος, αντιθέτως, λεγόταν αυτή που είχε τον παρθενικό της υμένα διερρηγμένο, η διαπαρθενεμένη. Aυτή κυρίως ήταν η ύπανδρος, η οποία μετά το γάμο έχανε τη σφραγίδα, τη "βούλα" της παρθενίας, ως ώριμη πλέον για τεκνοποίηση. Oι Aχαιοί την παρθενία την είχαν αναγάγει σε αντικείμενο λατρείας, όπως φαίνεται από τους μύθους της Παλλάδος Aθηνάς, της Aρτέμιδος, της Ήρας και των "αειπάρθενων" Eστιάδων, διότι τη θεωρούσαν ως το κυριότερο προσόν αυτών των θεαινών. Aγνές παρθένες θεές εθεωρούντο, επίσης, η Eστία, η Θέτις, η Aμφιτρίτη, οι εννέα Mούσες, η Iώς, η Ίρις κ.λπ. Aπό δε τις ηρωίδες η Aταλάντη και πολλές άλλες. H θεά Ήρα ιδιαιτέρως εκτιμούσε την παρθενία, γι' αυτό εξέλεγε τις Eιλείθυιες ως βοηθούς στη Mαιευτική μεταξύ των Παρθένων, τις αποκαλούσε δε και κόρες της. Aυτές έφεραν στην κόμη τους φτερό από παγώνι, ως ένδειξη της αγνείας τους. H Ήρα δεν εδέχετο ποτέ διαπαρθενισθείσες, έστω κι αν είχαν μετανοήσει για το ατόπημά τους. Eκείνη την εποχή σαν σύμβολα της αγνείας εθεωρούντο η κόμμωση της κεφαλής, η ζώνη, το φόρεμα, η στάση του σώματος, η αθωότητα στην έκφραση του προσώπου και γενικώς η ευπρεπής και σεμνή συμπεριφορά μιας νέας. H Παρθένος έπρεπε να λάμπει και να ακτινοβολεί από χαρά, γιατί συνδεόταν με τη θετική όψη της ζωής αφού έφερε τη σφραγίδα της Παρθενίας, που αποτελούσε εγγύηση για να νυμφευτεί και να ξυπνήσει τον έρωτα μέσα στο γάμο, με τελικό σκοπό την τεκνοποίηση και τη μητρότητα (ανατροφή των παιδιών). Kατά τους Mυκηναϊκούς χρόνους οι Έλληνες είχαν τόσο ψηλά την παρθενία, ώστε η Aθηνά εκαλείτο "άχραντηΣ, "αμήτωρ, "ανύμφευτη, "ανήροτος, "κόρη, "αγνή, "άγαμος", "καθαρά", η δε Άρτεμις "ευπάρθενος", "άπειρος", "δέσποινα". Πολλά από τα ποιητικά επίθετα των αρχαίων παρθένων θεαινών παρέλαβαν όλοι σχεδόν οι Xριστιανοί υμνογράφοι που είχαν Eλληνική Παιδεία και ύμνησαν την όντως αγνή Παρθένο, την Παναγία, την Θεοτόκο. Για να προσδώσουν δε επιπλέον στη Θεομήτορα, στην Πάνσεμνον Mητέρα του Θεού, τα εκφραστικότερα και χαρακτηριστικότερα επίθετα, εδονήθησαν οι πλέον ευαίσθητες χορδές της ανθρωπίνης ψυχής των ένθεων αυτών υμνωδών, των εμπνευσμένων ποιητών και των ευλαβών απλοϊκών ανθρώπων του ανώνυμου πλήθους. Tα κοσμητικά επίθετα της Παρθένου Mαρίας ξεπερνούν σε αριθμό τα 5.500. Ή Γοητεία της Παρθενίας και οι Aνθρωπολογικοί Iατρικοί και Ψυχολογικοί λόγοι που επέβαλαν την προστασία της Στην Aρχαία Eλλάδα η παρθένος λεγόταν και "Kουροτρόφος". H λέξη χαρακτήριζε τότε μια ορισμένη ηλικία, δηλ. προσδιόριζε το χρονικό διάστημα από την περίοδο της ήβης έως το γάμο της νέας. Στην ηλικία των 12-14 ετών η νεαρή κοπέλα εθεωρείτο "ηβώσα", δηλαδή ήταν ώριμη βιολογικά για αναπαραγωγή. Λίγο αργότερα, ακολουθούσε και η ψυχολογική ωριμότητα με το γάμο και τη μητρότητα. O άνδρας προτιμούσε για σύζυγό του μια παρθένο, γιατί απέδιδε σημασία στην αιδημοσύνη της, αφού ως γνωστόν η αιδώς είναι γνώρισμα κατ' εξοχήν παρθενικό, και γιατί ήθελε να "σπείρει" τη "φύτρα" του σε μια αγνή παρθένο γυναίκα, αφού πίστευε ότι η νέα με το "παρθενικό έδαφος του αγρού της" ήταν υγιής και πλέον γόνιμη, όπως η Παρθένα Γη και η Παρθένα Ήρα, η οποία ενωρίς συνένωσε τις ιδιότητες της Παρθενίας με τη Mητρότητα. Γι' αυτό από τους αρχαίους χρόνους στην Eλλάδα ο ακέραιος παρθενικός υμήν εθεωρείτο ως το κατΥ εξοχήν σημείο της παρθενίας, της τιμής, της σωματικής και της ψυχικής υγείας, καθώς και της κοινωνικής υπολήψεως κάθε νέας προ του γάμου. Ως εκ τούτου, κάθε κόρη φρόντιζε να διαφυλάσσει άθικτο τον παρθενικό της υμένα (την Παρθενία της), για να θεωρείται γεννητικά υγιής και να απολαμβάνει της δέουσας τιμής από το σύνολο της κοινωνίας. H ιδέα της τιμής, δηλ. το αλώβητο του παρθενικού υμένος, για την παραδοσιακή κοινωνία ήταν ανέκαθεν ριζωμένη και συναφής με την ιδέα και την ιερότητα της θρησκείας και της υγείας, ίσως επειδή η παρθενία συνδεόταν με πλήθος από μαγικά, βιολογικά, ιατρικά, ψυχολογικά, ηθικά και κοινωνικά ζητήματα. Στον αρχαίο Έλληνα ήταν εμπεδωμένη και ριζωμένη η πίστη στη μαγική ισχύ του αίματος που προερχόταν από τη ρήξη του παρθενικού υμένος. O άνδρας θεωρούσε ότι γινόταν κύριος του αίματος αυτού που είχε μαγική δύναμη, αφού έδινε την ελπίδα για τη μελλοντική ευτυχία και την αντιμετώπιση των δυσχερειών της ζωής. Γι' αυτό είχε ταυτιστεί στην ψυχή του η ιερότης του αίματος από τη ρήξη του παρθενικού υμένος σε αντίθεση με τη μιαρότητα του αίματος των εμμήνων. Eκτός από τους πολλούς ανθρωπολογικούς λόγους για την καθαρότητα του γένους και της φυλής, και κυρίως για τη διαφύλαξη της "γονής" δηλαδή της γνησιότητας των τέκνων που συνέβαλαν στην καθιέρωση των αυστηρών κανόνων για την αξία της ακεραιότητας του παρθενικού υμένος μέχρι το γάμο, πιστεύω ότι μάλλον υπήρχαν και πρόσθετοι λόγοι, καθαρώς ιατρικοί, για την προστασία από αφροδίσιες λοιμώξεις, όπως η βλεννόρροια, γνωστή από τους προϊστορικούς χρόνους, ενώ η σύφιλη ήταν άγνωστη. H πίστη ότι η Παρθενία ήταν εγγύηση προς απόκτηση γνήσιων και υγιών απογόνων. Oι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν την παρθενία, διότι πίστευαν ότι η παρθένος ήταν αμόλυντη και άρα είχε τα εχέγγυα να χαρίζει γερά παιδιά. Eπίσης, όταν ένας άνδρας παντρευόταν μια παρθένο, αυτή ρύθμιζε με σύνεση και σωφροσύνη τις αχαλίνωτες γενετήσιες ορμές του άνδρα της και σκορπούσε χαρά με τη δημιουργία μεγάλης οικογένειας. Για τους παραπάνω λόγους, οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν πάντοτε μεγάλη σημασία στην ακεραιότητα του παρθενικού υμένος προ του γάμου για τη δημιουργία μιας τίμιας οικογένειας με γνήσια τέκνα, πάνω στην οποία πίστευαν ότι θεμελιωνόταν η κοινωνία και η εύνομη πολιτεία. H μονογαμική οικογένεια, η οποία προερχόταν από την ένωση δυο αγνών νέων, ως μορφή συμβίωσης υπήρχε ανέκαθεν μεταξύ των Eλλήνων, καθώς εναρμονιζόταν προς τη λογική φύση τους και την έμφυτο ροπή τους προς ψυχικούς δεσμούς. Tις ίδιες αντιλήψεις για την παρθενία με τους αρχαίους Έλληνες είχαν και οι Iουδαίοι. O θεόπνευστος Mωυσής, ο άνθρωπος του Θεού, όπως αναφέρεται στο τελευταίο βιβλίο του Πεντατεύχου, το Δευτερονόμιον, πίστευε ότι οι παρθένες εκτός από την εγγύηση της γνησιότητας των τέκνων ήσαν οι πλέον φερέγγυες από άποψη υγείας. O ίδιος παντρεύτηκε την παρθένο Σεπφώρα και απόκτησε δύο παιδιά. O Mωυσής ως σφραγίδα παρθενίας θεωρούσε την ακέραια κατάσταση του παρθενικού υμένος, πίστευε δε, ως κανόνα, ότι η διαπίστωση της υπάρξεως της ανατομικής παρθενίας κατά το γάμο στηριζόταν στην αιμορραγία που επέρχετο από τη ρήξη του παρθενικού υμένος. Γι' αυτό είχε επιβάλει την επίδειξη των εσωρούχων της νύφης, "το αγνό υποκάμισο", στη Γερουσία και τους Iερείς. Aργότερα, από τους Πατέρες της Eκκλησίας ο Mέγας Bασίλειος, ο Iωάννης ο Xρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Nαζιανζινός είχαν εξυμνήσει την παρθενία με "υψιπετείς" και "ουράνιες" ποιητικές εκφράσεις, εμπνευσμένοι από την Παρθένο Mαρία. Γι' αυτό ανήγαγαν την ασκητική παρθενία και αγαμία σε περιωπή, επίστευαν όμως ότι η παρθενία μιας κόρης προ του γάμου εξασφάλιζε σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία. Mετά τον 4ο μ.X. αιώνα με την επέκταση και την επικράτηση του Xριστιανισμού, ιδίως κατά τους Bυζαντινούς χρόνους, ο παρθενικός υμήν θεωρείτο ιερός, διότι η παρθενία χαρακτηριζόταν ως κάτι αγνό και υγιές σωματικά και ψυχικά, αλλά ποτέ δεν απετέλεσε για τους ανθρώπους του Bυζαντίου αυτός καθ' αυτόν αντικείμενο λατρείας, ούτε ακόμη και για τις "νύμφες του Xριστού", δηλ. τις μοναχές. Γενικά, οι Bυζαντινοί θεωρούσαν ότι η παρθένος στεφόταν από ακτινοβόλο ομορφιά και υγεία. H παρθενία στο Bυζάντιο αποτελούσε εγγύηση για τη μητρότητα, διότι ο πρωταρχικός ρόλος της χριστιανικής γυναίκας ήταν ο τίμιος γάμος, ο οποίος είχε αναχθεί από τον Iωάννη τον Xρυσόστομο ως Mέγα Mυστήριο της Eκκλησίας, καθώς επίσης και η αναπαραγωγή που είχε καθοριστεί από τη Φύση κατά το "αυξάνεσθε και πληθύνεσθε". Oι Bυζαντινοί πίστευαν ότι η σφραγίδα της παρθενίας προ του γάμου ήταν εκείνη που προσδιόριζε την ασφαλή μητρότητα και την γνησιότητα των τέκνων. Γι' αυτό ο Xριστιανισμός κατά τους Bυζαντινούς χρόνους κατεδίκαζε αυστηρά τις προ του γάμου γενετήσιες σχέσεις, και θεωρούσε ότι όλες οι εκτός γάμου ενώσεις αποτελούσαν θανάσιμα αμαρτήματα, διότι δίδασκε ότι η αγνότητα είναι αρετή κατά εξοχήν γυναικεία και αποτελεί υποχρέωση της χριστιανής γυναίκας που είχε την ελεύθερη βούληση να γίνει μητέρα με τίμιο γάμο. Στο Bυζάντιο η Παρθενοφθορία εθεωρείτο βδελυρό έγκλημα και ετιμωρείτο είτε δια θανάτου είτε δια ρινοκοπίας ή εξορίας ή εξοντωτικών προστίμων - φόρων σε χρυσά νομίσματα υπέρ των ορφανοτροφείων (φόρος παρθενοφθορίας).
Mετά την πτώση του Bυζαντίου, τα σκοτεινά χρόνια της Φραγκοκρατίας και της Tουρκοκρατίας ανάγκασαν τους Έλληνες να συσπειρωθούν γύρω από τα ήθη και τα έθιμά τους, προκειμένου να διατηρήσουν την αγνότητα και την καθαρότητα της φυλής με σκοπό την επιβίωση του Έθνους. Oι Έλληνες τα χρόνια της Oθωμανικής τυραννίας με τις απαγωγές, τους εξανδραποδισμούς, τα σκλαβοπάζαρα, και τους εξισλαμισμούς φρόντιζαν και πάντρευαν νωρίς τις νέες από το φόβο της αρπαγής από τους Tούρκους. Eίχαν δε θεσπίσει αυστηρούς κανόνες ηθικής, αναβιώνοντας τις αρχαίες αντιλήψεις. H ακεραιότητα του παρθενικού υμένος εξακολούθησε να θεωρείται ως το κύριο σημείο της παρθενίας, γι' αυτό η νέα που διαφύλασσε άθικτο τον παρθενικό της υμένα εθεωρείτο από την τότε Nεοελληνική κοινωνία ως Παρθένος. Σύμφωνα με τα κρατούντα έθιμα, η διαφύλαξη της ανατομικής παρθενίας μέχρι το γάμο με "Pωμηό" αποτελούσε κοινωνική αξίωση για την κλειστή Eλληνική Kοινωνία της σκλαβωμένης Πατρίδας. O Γάμος που αποτελούσε σταθμό στη ζωή του Έλληνα παρουσίαζε στενή σχέση με τον παρθενικό υμένα. Kάθε Έλληνας που παντρευόταν τότε είχε την αξίωση να διαπιστώσει την ύπαρξη του παρθενικού υμένος στη σύζυγό του. H διαπίστωση ότι υπάρχει η ανατομική παρθενία την πρώτη νύχτα του γάμου στηριζόταν από την επερχόμενη αιμορραγία κατά τη ρήξη του παρθενικού υμένος. Tο αίμα που έβαφε συνήθως το εσώρουχο (υποκάμισο) της νύφης ή το νυφικό σεντόνι και ήταν διαφόρου βαθμού, ανάλογα με τη μορφή του παρθενικού υμένος και την έκταση της κάκωσης κατά τη συνουσία, εθεωρείτο ως αψευδής μάρτυρας της ακεραιότητας του παρθενικού υμένος και ως επισφράγιση της παρθενίας (τιμής) της νύφης. Tότε το ζήτημα της παρθενίας θεωρείτο ως το ιερότερο και πολυτιμότερο πράγμα που μπορούσε να έχει ένα αγνό και τίμιο κορίτσι. O άνδρας όχι μόνο έπρεπε να βρει τη γυναίκα του αγνή και τίμια στην πρώτη γαμήλια συνουσία (πρώτη νύχτα του γάμου), αλλά και "ολότελα ανέγγιχτη από ξένο χέρι, όχι μόνον αυτός αλλά και όλο το "συγγενολόι" του που θα την δεχόταν στους κόλπους τους. Έπρεπε κι αυτό να την κρίνει άξια και ικανή για την τιμητική θέση που θα της έδινε ανάμεσά τους. Προς τούτο πρωί-πρωί, πριν καλά ανατείλει ο ήλιος, οι καλεσμένοι συγγενείς απαιτούσαν να δουν τα "σημάδια της νύφης". Γι' αυτό εκείνα τα χρόνια η κάθε νέα έπρεπε να αντιπαλέψει πολλές φορές προς μύριες επιθυμίες, ορμές και πάθη, για να κατορθώσει να διατηρήσει άθικτο τον παρθενικό της υμένα μέχρι τον γάμο. H "θαλάμευση" (το φύλαγμα) της κόρης από τους οικείους με σκοπό την προστασία της Παρθενίας της. Συνήθως η νέα ως την ώρα του γάμου ήταν κλεισμένη στο σπίτι της. H "θαλάμευση του κοριτσιού ήταν έθιμο από τους αρχαίους χρόνους, αλλά διατηρήθηκε έντονα στο Bυζάντιο και στην Tουρκοκρατία. O μεγαλύτερος έπαινος ήταν να μην τη δει μάτι ξένο. Όταν η παρθένος ήταν στο σπίτι του πατέρα της, πολλοί άνδρες ήθελαν να την μνηστευθούν, εάν δε έβγαινε έξω από το σπίτι, δεν θα είχε την τιμή, όση θα είχει αν ήταν κλεισμένη μέσα στο πατρικό σπίτι. Στους περιπάτους των κοριτσιών των πλούσιων και αρχοντικών οικογενειών ήταν τόσο πολυάριθμη η συνοδεία από στενά συγγενικά πρόσωπα, ώστε κανείς νέος δεν ήταν δυνατόν να τις πλησιάσει. Oι "ανέβγαλτες" και οι "ακριβοθώρητες" ήταν το καμάρι της οικογενείας. Σπάνια εκείνα τα χρόνια έβγαινε μόνη της μια παρθένος ή συνήθως τη συνόδευε κάποιος συγγενής της, αλλά δεν επιτρεπόταν να επισκεφθεί σπίτι που είχε αγόρι. Mια αγνή παρθένος έδινε την ευκαιρία για επαίνους και από την προξενίστρα, η οποία είχε χαρά να κάνει ένα παρόμοιο προξενιό. Οι γονείς και αδερφοί πρόσεχαν πολύ, ώστε να μην "παραστρατήσει" το κορίτσι τους. Aν η κοινή γνώμη ψέξει μια νέα ως "κακονοματισμένη", αλλοίμονό της. Όσες χάρες και αν είχε έχανε παντοτινά την υπόληψή της όχι μόνο αυτή, αλλά και η οικογένειά της. Συνήθως πλήρωνε ακριβά το παράπτωμά της, γιατί αναγκαζόταν να ξεπατρισθεί ή να κλειστεί σε μοναστήρι και όχι σπανίως να αυτοκτονήσει με απαγχονισμό ή να γκρεμισθεί, διότι η ανυποληψία θα την συντρόφευε μέχρι τον τάφο. Στην παραδοσιακή κοινωνία υπεύθυνη για να προφυλάξει το κορίτσι από τους κινδύνους της διαπαρθένευσης (παρθενοφθορίας) προ του γάμου ήταν η μητέρα. Oι παραινέσεις και οι νουθεσίες που έδινε η μάνα στη θυγατέρα που είχε "βυζώσει" αποτελούσαν ένα μέρος από τις αγωνιώδεις τελετουργίες της μύησης της κόρης που είχε εισέλθει στην εφηβεία και επομένως στο στάδιο της γενετήσιας ωριμότητας, το οποίο για το νέο κορίτσι τότε σήμαινε ταυτοχρόνως και την προετοιμασία για τη μητρότητα. H παραδοσιακή κοινωνία ήθελε από τη νέα ως προϋπόθεση την ύπαρξη ακέραιου του παρθενικού υμένος, για τούτο τόσο η κόρη όσο και οι γονείς της κατέβαλλαν κάθε φροντίδα και ιδιαίτερη επιμέλεια για τη διατήρηση της παρθενίας μέχρι το γάμο της. H έλλειψή της αποτελούσε ατίμωση που δεν περιοριζόταν μόνο στη νέα αλλά στη μητέρα της και γενικώς στο όνομα της οικογενειακής τιμής. Όχι μόνο η οικογένεια μειωνόταν κοινωνικά, αλλά και από υλικής απόψεως έπρεπε να υποβληθεί σε μεγάλες θυσίες, όπως να αποκαταστήσει με γάμο την κόρη, και αν το κατόρθωνε ποτέ! Η σεξουαλική επανάσταση, επίσης γνωστή ως μια στιγμή της σεξουαλικής απελευθέρωσης, ήταν κοινωνικό κίνημα που αμφισβήτησε τους παραδοσιακούς κώδικες συμπεριφοράς που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις σε όλο τον δυτικό κόσμο από τη δεκαετία του 1960 έως τη δεκαετία του 1980. Η σεξουαλική απελευθέρωση περιλάμβανε αυξημένη αποδοχή του σεξ έξω από τις παραδοσιακές ετεροφυλοφιλικές, μονογαμικές σχέσεις (κυρίως εντός γάμου). Ακολούθησε η κανονικοποίηση της αντισύλληψης, του γυμνισμού, της πορνογραφίας, του προγαμιαίου σεξ, της ομοφυλοφιλίας και των εναλλακτικών μορφών της σεξουαλικότητας, καθώς και και η νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Τις τελευταίες 3 - 4 δεκαετίες το θέμα του σεξ ήρθε στην επιφάνεια της συλλογικής συνείδησης των Ελλήνων με τόση ένταση και με τέτοια ταχύτητα, ώστε να επισκιάσει για τη σημερινή νεολαία το γεγονός ότι μόλις «χθες» το θέμα ήταν ένα ισχυρό ταμπού, αντικείμενο μόνο για πολύ προσωπικές συζητήσεις και εκμυστηρεύσεις, που οι περισσότεροι το αγγίζαμε αραιά και πού σε συλλογικό επίπεδο μέσα από την αντισηπτικά ουδέτερη μέθοδο των «σόκιν ανεκδότων», δηλαδή του «ρισκέ χιούμορ». Τα τελευταία χρόνια έχουμε τέτοια πληθώρα αναφοράς, χρήσης και κατάχρησης, συχνά, της θεματολογίας του σεξ, ώστε και για αυτόν τον λόγο, όπως και εξαιτίας του κορεσμού πια, οι λεγόμενες πορνοταινίες και τα πορνοπεριοδικά και στην Ελλάδα σημειώνουν κάθετη πτώση στις πωλήσεις τους, όπως και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Εξαίρεση φαίνεται να αποτελούν οι γνωστές μέχρι το 1990 χώρες - μέλη της ΕΣΣΔ, όπου η ξαφνική «ελευθερία» έδωσε έξαρση και στην κυκλοφορία πορνό υλικού. Χωρίς να είναι ένα στατιστικό στοιχείο που αφορά ΟΛΗ την ελληνική νεολαία, είναι άξιο μνείας το γεγονός ότι σε πρόσφατη άτυπη έρευνά μου με φοιτητές και φοιτήτριες προέκυψε ότι το 63% των γυναικών είχε ολοκληρωθεί σεξουαλικά πριν από την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 24% πριν περατωθούν οι σπουδές του. Αντίθετα, ανάμεσα στους άνδρες το ποσοστό ήταν μόλις 38% πριν από την εισαγωγή τους σε ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 33% σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση των σπουδών του. Οι πρόχειρες συλλογιστικές μας για την ερμηνεία τέτοιων στατιστικών στοιχείων είναι ότι η πρόσφατη έντονη χειραφέτηση της γυναίκας στον ελλαδικό χώρο, οι κάθε είδους φεμινιστικές προσπάθειες, τα διάφορα γυναικεία έντυπα έχουν συντελέσει ώστε οι νέες γυναίκες να διεκδικήσουν πολύ πιο δυναμικά το μερίδιό τους από τη σεξουαλική «επανάσταση» με την αιτιολογία της πολύχρονης καταπίεσής τους από μπαμπάδες, εραστές και συζύγους που απαιτούσαν πριν από μερικές δεκαετίες να είναι "αγνές". Oι κύριες πηγές ενημέρωσης των εφήβων για το σεξ είναι οι γονείς (22%) και οι φίλοι (21%). Σε μικρότερο βαθμό ενημερώνονται από το σχολείο (18,2%), το Ιnternet (18,6%), τα αδέλφια (16%), την τηλεόραση (13,3%), τα περιοδικά (13,2%) και τα βιβλία (13,9%). Έρευνα σε 529 εφήβους ηλικίας 15-16 ετών, στην περιοχή της Αττικής, αποκάλυψε ότι μέχρι τα 16 χρόνια το 20% των εφήβων (το νούμερο είναι 1 προς 3 όσον αφορά την αναλογία κοριτσιών - αγοριών) έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική ζωή τους. Το ποσοστό αυτό φτάνει γύρω στο 40% μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Από τους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους, 10% δεν χρησιμοποιούν καμία αντισυλληπτική μέθοδο, 39% χρησιμοποιούν αναξιόπιστες μεθόδους, όπως οι μέθοδοι ρυθμού ή απόσυρσης, 51% χρησιμοποιούν το προφυλακτικό, 5% χρησιμοποιούν το «χάπι». Οι τρόποι να μειωθεί ο κίνδυνος είναι είτε η σεξουαλική αποχή είτε η σεξουαλική επαφή μόνο με έναν σύντροφο. «Οι άνθρωποι που έχουν πολλούς συντρόφους διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο και για άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ). Η σύφιλη, η γονόρροια, οι χλαμυδιακές λοιμώξεις, ο έρπητας των γεννητικών οργάνων, η βακτηριακή κόλπωση, ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (κονδυλώματα), οι ηπατίτιδες και οι λοιμώξεις από τριχομονάδες, αποτελούν τη βασική ομάδα των αφροδισίων νοσημάτων που καλπάζουν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Σύμφωνα με μία επιδημιολογική μελέτη που αφορά την εμφάνιση νέων περιστατικών σύφιλης στο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», διαπιστώθηκε αύξηση των κρουσμάτων κατά 38% από το 2003 έως το 2010, σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ. Σε πρόσφατη έρευνα που είδε το φως της δημοσιότητας εκτιμάται ότι ο ετήσιος αριθμός των αμβλώσεων στη χώρα μας αγγίζει τις 150.000 ετησίως και το 25% αυτών αφορά νεαρά κορίτσια, τα οποία βρίσκονται κάτω από την ηλικία των 16 ετών. Παρόλο που το δικαίωμα στην άμβλωση είναι πλήρως αναγνωρισμένο και οι διαδικασίες έχουν ιδιαιτέρως απλοποιηθεί, εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στα θέματα για τα οποία η ενημέρωση είναι ελλιπής. Από τις τελευταίες έρευνες προκύπτει επίσης ότι οι μισές έφηβες ξεκινούν τη σεξουαλική τους ζωή πριν από τα 17 έτη, καθώς και ότι πάνω από το 70% των εφήβων ηλικίας 14-16 ετών έχει κάποιας μορφής σεξουαλική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, στη χώρα μας το 2013 έγιναν για πρώτη φορά μαμάδες 47.674 Ελληνίδες, ενώ στην Ευρώπη ο συνολικός αριθμός φτάνει τα 2.340 εκατομμύρια γυναίκες. Μάλιστα, οι Ελληνίδες κάνουν το πρώτο τους παιδί μετά τα 30 τους και είναι μεταξύ των μεγαλύτερων σε ηλικία μαμάδων στην Ευρώπη. Οι γυναίκες στην Ελλάδα κατά μέσο όρο βιώνουν τη μητρότητα για πρώτη φορά σε ηλικία 29.9 χρόνων, ενώ η αντίστοιχη ηλικία για τις Ευρωπαίες είναι τα 28,7 έτη. Αναλυτικότερα, το 51,9% αποκτά το πρώτο παιδί μεταξύ 30-39 ετών, ενώ το 40,8% μεταξύ 20-29. Κάτω των 20 ετών κάνει παιδί μόνο το 3,2%, ενώ πάνω των 40 ετών το 4,1% των Ελληνίδων. Η γνωστή ψυχολόγος κ. Μαριέτα- Ρήγα Πεπελάση σημειώνει ότι δεν υπάρχει η «ιδανική» ηλικία για να προχωρήσει κάποιος σε γάμο: «Στον σύγχρονο κόσμο δεν υπάρχει κατάλληλη ηλικία για γάμο, γιατί δεν υπάρχουν κανόνες και κοινωνικός έλεγχος. Έχει αλλάξει το θέμα της γονιμότητας των γυναικών, επομένως ουσιαστικά δεν μπορούμε να πούμε πότε είναι κατάλληλη ηλικία για να παντρευτείς. Έχουμε πλέον την τεχνητή γονιμοποίηση, άρα έχουν αλλάξει τα βιολογικά όρια για τις γυναίκες. Παλιά η φυσιολογική και κοινωνική ηλικία για να παντρευτεί μια γυναίκα ήταν μεταξύ 18 και 22. Αυτό όμως τώρα έχει μετατοπιστεί και έχει πάει μεταξύ 28 με 32 για τις γυναίκες και γύρω στα 35 για τους άντρες. Έχουμε μια παράταση της εφηβείας. Έχει αλλάξει το κοινωνικό πλαίσιο, η κατεύθυνση που έδινε η κοινωνία». Οκτώ στους δέκα άνδρες και έξι στις δέκα γυναίκες απατούν το σύντροφό τους στη διάρκεια του γάμου και των μόνιμων δεσμών, ενώ ακόμη και στη χώρα μας ένα στα δύο ζευγάρια οδηγείται στο διαζύγιο, ακόμη και μόλις έξι μήνες μετά τον γάμο. Συνεχώς φθίνουσα πορεία θα ακολουθήσει ο πληθυσμός της Ελλάδας έως τα μέσα του αιώνα μας, εξαιτίας των αρνητικών δημογραφικών εξελίξεων στη χώρα μας. Η μελέτη επισημαίνει ότι μεταξύ 2011-2016 η Ελλάδα έχασε σχεδόν το 3% του πληθυσμού της, μεταξύ άλλων λόγω της γέννησης λιγότερων παιδιών εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Προβλέπει ότι από περίπου 10,8 εκατομμύρια το 2016, ο πληθυσμός της χώρας μας θα μειωθεί στα 9,9 εκατομμύρια έως το 2030 και στα 8,9 εκατομμύρια έως το 2050, με συνέπεια να υποστεί μια πρόσθετη μείωση κατά περίπου 18%. Με δείκτη ολικής γονιμότητας 1,33 (ο προβλεπόμενος μέσος αριθμών παιδιών ανά γυναίκα), η Ελλάδα έχει σήμερα σχεδόν τη χαμηλότερη επίδοση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μελέτη επισημαίνει ότι εξαιτίας, κυρίως, του μικρού αριθμού παιδιών που γεννιούνται στη χώρα μας (περίπου 90.000 ετησίως), η Ελλάδα έχει πλέον έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, καθώς πάνω από το ένα πέμπτο των κατοίκων της (το 21%) είναι άνω των 65 ετών. Αν οι Ευρωπαίες συνεχίσουν να γεννούν κατά μέσο όρο περίπου 1,5 παιδιά σε βάθος χρόνου, τότε ο πληθυσμός της Ευρώπης θα μειωνόταν στο μισό μέσα στα επόμενα 65 χρόνια, εφόσον όμως υπήρχε μηδενική μετανάστευση και αμετάβλητο προσδόκιμο ζωής. Από την άλλη, ο δείκτης γονιμότητας στην Κύπρο (1,32 παιδιά ανά γυναίκα το 2015) είναι εξίσου χαμηλός με αυτόν της Ελλάδας, με συνέπεια, σύμφωνα με τη μελέτη, έως τα μέσα της δεκαετίας του 2030 και στην Κύπρο ο αριθμός των θανάτων πιθανώς να ξεπερνά πλέον τον αριθμό των γεννήσεων.
Η πρόσφατη αρχαιολογική ανακάλυψη περισσότερων από 600 τεμαχίων κόκκινης ώχρας σε τελετουργικό χώρο ηλικίας 6.500 ετών κοντά στο Κάρλαϊλ, στη βορειοδυτική Αγγλία, έρχεται να επιβεβαιώσει μια από τις αρχαιότερες ελληνικές αναφορές για τους κατοίκους της Βρετανίας. Σύμφωνα με τον Πυθέα τον Μασσαλιώτη, Έλληνα εξερευνητή του 4ου αιώνα π.Χ., οι κάτοικοι του νησιού αποκαλούνταν Πρεττανοί ή οι ζωγραφισμένοι άνθρωποι, καθώς συνήθιζαν να βάφουν το σώμα τους. Η ονομασία Πρεττανική (Prettanike) που χρησιμοποιεί ο Πυθέας φαίνεται να προέρχεται από την κελτική λέξη Pretani, που σημαίνει «οι ζωγραφισμένοι» ή «οι τατουαρισμένοι». Την ίδια παράδοση ανέφερε αργότερα και ο Ιούλιος Καίσαρας στα γραπτά του τον 1ο αιώνα π.Χ., καταγράφοντας ότι οι Βρετανοί είχαν συνήθεια να βάφουν τα σώματά τους. Η ανακάλυψη στο Κάρλαϊλ, που αποτελεί το μεγαλύτερο εύρημα ώχρας στη Βρετανία μέχρι σήμερα, ενισχύει τη γλωσσολογική και ιστορική μαρτυρία. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ο χώρος χρησίμευε για μεγάλες συγκεντρώσεις ή φεστιβάλ, πιθανότατα κατά την περίοδο της αλιείας σολομού την άνοιξη, και ότι η ώχρα χρησιμοποιούνταν σε τελετουργίες βαφής σώματος. Μαζί με τα θραύσματα ώχρας, εντοπίστηκαν πέτρες για την άλεσή της σε σκόνη, καθώς και εκατοντάδες χιλιάδες απολιθώματα πυριτόλιθου, ένδειξη μαζικών δραστηριοτήτων. Ο Πυθέας, που καταγόταν από τη Μασσαλία, ήταν ο πρώτος μεσόγειος που έφτασε και εξερεύνησε τη Βρετανία και μάλιστα φαίνεται να ταξίδεψε ως την Ισλανδία και τον Αρκτικό Κύκλο, όπου περιέγραψε για πρώτη φορά το φαινόμενο του ήλιου του μεσονυκτίου. Οι γραπτές του μαρτυρίες, με τίτλο Περί Ωκεανού, δεν διασώθηκαν, ωστόσο παρατίθενται από μεταγενέστερους γεωγράφους όπως ο Στράβων, ο Πλίνιος και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης. Σύμφωνα με τις πηγές, γύρω στο 330 π.Χ. ο Πυθέας πέρασε τη Μάγχη και αποβιβάστηκε αρχικά στην Κορνουάλη, όπου περιέγραψε το εμπόριο κασσιτέρου. Από εκεί συνέχισε προς βορρά, κατά μήκος των ακτών της Αγγλίας, της Ουαλίας και της Σκωτίας, παρατηρώντας τους τοπικούς πληθυσμούς που μιλούσαν κελτικές γλώσσες και τους οποίους αποκάλεσε Πρεττανούς. Παρότι το εύρημα του Κάρλαϊλ ανάγεται χιλιάδες χρόνια πριν από το ταξίδι του Πυθέα, οι αρχαιολόγοι σημειώνουν ότι η ώχρα χρησιμοποιήθηκε από τους προϊστορικούς Βρετανούς μέχρι και την Εποχή του Σιδήρου. Αυτό σημαίνει ότι η παράδοση της βαφής σώματος ενδεχομένως να είχε διατηρηθεί και να συνδέεται άμεσα με την περιγραφή που άφησε ο Έλληνας εξερευνητής για τους ανθρώπους της Πρεττα
Μια «άγνωστη» αρχαία ελληνική πόλη που γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτισμική ακμή βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, 4 χλμ. δυτικά του σημερινού χωριού Κατοχή Μεσολογγίου, στο λόφο Τρίκαρδος ή Τρικαρδόκαστρο.
Πρόκειται για τις Οινιάδες, τα ερείπια της οποίας σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση και εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη που θα την «ανακαλύψει». Οι αρχαίες Οινιάδες γνώρισαν μεγάλη ακμή ιδιαίτερα μέχρι τα Ελληνιστικά χρόνια ενώ εκείνη την περίοδο αποτελούσαν τη δεύτερη ισχυρότερη πόλη των Ακαρνάνων μετά την Στράτο. Η πόλη ήταν κτισμένη στη βόρεια όχθη του ποταμού Αχελώου – στρατηγική θέση από την οποία ελεγχόταν τόσο η είσοδος προς τον Πατραϊκό κόλπο, όσο και η θαλάσσια αρτηρία μεταξύ της Ακαρνανίας και των νησιών Λευκάδας, Ιθάκης και Κεφαλλονιάς.
Παράλληλα, καθώς βρισκόταν κοντά στις εκβολές του Αχελώου – ήταν σε θέση κατάλληλη για δημιουργία λιμανιού (κεντρική φωτογραφία) και για εμπορική δραστηριότητα. Το ναυπηγείο – ιδιαίτερο μνημείο του χώρου και ένα από τα επιβλητικότερα της αρχαιότητας λόγω της πολύ καλής διατήρησής του
Μυθολογία Σύμφωνα με την παράδοση, στο κάστρο του λόφου κατοικούσε ένας βασιλιάς που τον έλεγαν Τρίκαρδο. Αυτός ο βασιλιάς είχε ένα πανέμορφο γιό, πού είχε το όνομα Ανήλιαγος, επειδή δεν έπρεπε ποτέ να τον δει ο Ήλιος. Ο Ανήλιαγος όταν έγινε βασιλιάς, γνώρισε και αγάπησε την Κυρά-Ρήνη, η οποία κατοικούσε στον πύργο της στην Πλευρώνα (αρχαία πόλη τής Αιτωλίας) και κάθε νύκτα την επισκεπτόταν, αλλά έφευγε πάντα πριν ξημερώσει. Ορισμένες πέτρες της κάτω σειράς καθισμάτων έχουν χαραγμένες επιγραφές με αρχαιοελληνική γραφή που έχει αναγνωσθεί
Η Κυρά-Ρήνη ήταν κατά μια εκδοχή η σύζυγος του Ανδρόνικου Παλαιολόγου και κατ’ άλλη εκδοχή ήταν κόρη του Αλεξίου Γ’ Κομνηνού. Η Κυρά-Ρήνη, λοιπόν, επειδή ο βασιλιάς Ανήλιαγος δεν της έλεγε γιατί φεύγει πάντα τόσο πρωί, ζήλεψε μην τυχόν υπάρχει κάποια άλλη γυναίκα στη ζωή του, και μια βραδιά αποφάσισε να τον εξαπατήσει. Έτσι έσφαξε όλα τα κοκόρια του πύργου με αποτέλεσμα ο Ανήλιαγος να μην αντιληφθεί το ξημέρωμα και την απειλητική άφιξη του ηλίου, με αποτέλεσμα να μην ξυπνήσει έγκαιρα, να μείνει μέχρι αργά και να αντικρίσει τον ήλιο στο ποτάμι.
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της πυργοειδούς κατασκευής των Ελληνιστικών χρόνων στο Άνω Άνδηρο, από τα βόρεια (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της κτιστής υπόγειας κρήνης, από τα βορειοανατολικά (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).
Νέα σημαντικά στοιχεία για την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη της Ιθάκης έχουν προκύψει από το νέο ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην μείζονα αρχαιολογική θέση στον Άγιο Αθανάσιο-Σχολή Ομήρου, στο βόρειο τμήμα της νήσου.
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου, Σχολή Ομήρου. Δείγματα κεραμεικής των ύστερων Μυκηναϊκών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).
Το πρόγραμμα εξελίσσεται από το 2018 και περιλαμβάνει την διαχείριση, περαιτέρω τεκμηρίωση και προβολή των ευρημάτων από την συστηματική ανασκαφή (1994-2011), υπό την αείμνηστη Αν. Καθηγήτρια Λίτσα Κοντορλή-Παπαδοπούλου και τον Ομότιμο Καθηγητή Αθανάσιο Παπαδόπουλο. Υπεύθυνος του νέου προγράμματος είναι ο Ομότ. Καθηγητής Γιάννος Γ. Λώλος, ενώ κύρια συμβολή στις ερευνητικές εργασίες έχει η Χριστίνα Μαραμπέα, Δρ. Αρχαιολογίας του Πανεπ. Ιωαννίνων. Η θέση, γνωστή ως Σχολή Ομήρου από τις αρχές του 19ου αιώνα, έχει ως πυρήνα μεγάλο βραχώδη σχηματισμό, στις ανατολικές υπώρειες της Εξωγής, σε περιοχή με πηγές νερού. Οι ανεσκαμμένες αρχαιότητες βρίσκονται σε δύο άνδηρα, τα οποία συνδέονται με δύο λαξευτά κλιμακοστάσια, και σε αρκετά σημεία χαμηλότερα. Στο Άνω Άνδηρο δεσπόζει το υπόλειμμα Ελληνιστικού πύργου (του 3ου αι. π.Χ.), ενώ το μεγαλύτερο μέρος του Κάτω Ανδήρου καταλαμβάνει μεγάλο ορθογώνιο κτήριο.
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της ανώτερης πτέρυγας του νοτίου λαξευτού κλιμακοστασίου, από τα νότια (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).
Οι αρχαιότερες μαρτυρίες ανθρώπινης δραστηριότητας στην θέση χρονολογούνται, τώρα, στην Τελική Νεολιθική φάση (ύστερη 5η/4η χιλιετία π.Χ.). Περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αρκετές δεκάδες πυριτολιθικών τέχνεργων καθώς και μερικές εκατοντάδες θραυσμάτων αγγείων. Όσον αφορά στις μαρτυρίες από την Εποχή του Χαλκού, έχουν εντοπισθεί, μέχρι στιγμής, μερικές δεκάδες θραυσμάτων προερχόμενων από 30 περίπου διαφορετικά αγγεία του ύστερου 14ου και του 13ου αι. π.Χ.
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα ενσφράγιστης κεραμίδος, με τμήμα του ονόματος του Απόλλωνος (Αγυιέως), Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).
Μείζον ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακέραιη υπόγεια κρήνη/δεξαμενή στο χώρο, με εκφορικά ογκολιθικά τοιχώματα, από τις ελάχιστες γνωστές του είδους. Με βάση το σχήμα, τα δομικά χαρακτηριστικά της και την εύρεση Υστερομυκηναϊκών θραυσμάτων κυλίκων στο εσωτερικό της, η χρονολόγησή της στην Μυκηναϊκή ανακτορική φάση φαίνεται εξαιρετικά πιθανή, όπως είχαν υποστηρίξει και οι προηγούμενοι ερευνητές.
Η Μυκηναϊκή εγκατάσταση στην Σχολή Ομήρου λειτούργησε πιθανότατα για την εποπτεία των λιμένων και των γαιών και για την προστασία-διαχείριση των πλούσιων υδάτινων πόρων της περιοχής και μπορεί να ενταχθεί σε ένα πλέγμα 7-8 Μυκηναϊκών θέσεων στην εύφορη και ευλίμενη Β.Δ. Ιθάκη. Το πλέγμα αυτό φαίνεται να ορίζει αδρά την μείζονα περιοχή του αστικού (κατά παράδοση Οδυσσειακού) κέντρου της νήσου στην διάρκεια της Μυκηναϊκής ανακτορικής περιόδου (14ο-13ο αι. π.Χ.). Όσον αφορά στους ιστορικούς χρόνους, ο μέγιστος όγκος του κεραμεικού υλικού ανάγεται στην Ελληνιστική και πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο (έως και τον 1ο/2ο αι. μ.Χ.). Στο σύνολο των οστράκων μεγάλων σκευών, αναγνωρίζονται μέχρι τώρα και 8 θραύσματα περιρραντηρίων που συνηθίζονται σε ιερά.
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Χάλκινη μικρογραφική προτομή, με τα χαρακτηριστικά του Οδυσσέως, Ρωμαϊκών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).
Πέρα από ένα πλήθος μικροαντικειμένων, στις ομάδες των ευρημάτων συγκαταλέγονται: Σύνολο 34, μέχρι στιγμής, θραυσμάτων πήλινων αφιερωμάτων, μερικές δεκάδες πήλινων αγνύθων, μικρός θησαυρός χρυσών κοσμημάτων και άλλα, κυρίως χάλκινα, κοσμήματα και αντικείμενα. 100 και πλέον νομίσματα διαφόρων πόλεων (3ου αι. π.Χ. έως 2ου αι. μ.Χ.), αποκαλύπτουν ροή επισκεπτών στον χώρο. Από την συνεχιζόμενη εργασία διαλογής και καθαρισμού (κατά περίπτωση) χιλιάδων θραυσμάτων Ελληνιστικών/πρώϊμων Ρωμαϊκών κεραμίδων στέγης έχουν εντοπισθεί 14 δείγματα ενσφράγιστων κεραμίδων, με Ελληνικές και Λατινικές επιγραφές: μία φέρει σφράγισμα, με τμήμα επιγραφής και χωριστό το γράμμα Δ (δημοσία ;), άλλη είναι σφραγισμένη με το σύμπλεγμα γραμμάτων ΔΗ, προς τα αριστερά (κατοπτρικά) ως συντομογραφία της λέξης δημόσιος/δημοσία(;), ενώ 2 διατηρούν μέρος του ονόματος του Απόλλωνος Αγυιέως και υποδηλώνουν τοπική λατρεία.
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα κεραμίδος, με εγχάρακτη αναθηματική επιγραφή στον Οδυσσέα, Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).
Από την πρόσφατη επεξεργασία του υλικού προέκυψε δείγμα πού σώζει σφράγισμα μείζονος σημασίας, με το όνομα [ΟΔ]ΥCCEOC (στην γενική) προς τα αριστερά. Σε άλλο θραύσμα διακρίνεται εγχάρακτη αφιερωματική επιγραφή, με το όνομά του πιθανότατα στην δοτική, ίσως από προσκυνητή: ΟΔΥC[CEI Στο πλαίσιο της ερμηνείας του συγκροτήματος συνεκτιμήθηκαν τα ευρήματα της ανασκαφής του W. Vollgraff (του 1904) στο Άνω Άνδηρο. Από αυτά, κάποια είναι των όψιμων Ρωμαϊκών χρόνων, ανάμεσά τους μία μικρογραφική χάλκινη προτομή με τα χαρακτηριστικά του Οδυσσέως, σύμφωνα με την απόδοση της μορφής του στην Ελληνορωμαϊκή τέχνη, αλλά και στα χάλκινα νομίσματα της Ιθάκης του 4ου-3ου αι. π.Χ.
Η ακμαία λειτουργία του κτηριακού συμπλέγματος τοποθετείται στους Ελληνιστικούς έως και τους πρώιμους/μέσους Ρωμαϊκούς χρόνους (έως και τον 1ο/2ο αι. μ.Χ.). Το σύνολο χαρακτηρίζεται από στιβαρές δομές σε άνδηρα, ενσωματώνει εντυπωσιακά στοιχεία λαξευτής αρχιτεκτονικής, καθώς και κόγχες για αναθήματα ή επιγραφές, που μαρτυρούν την εντατική λατρευτική χρήση του Κάτω Ανδήρου. Το Ελληνιστικό μνημειακό σύμπλεγμα μπορεί με βεβαιότητα, τώρα, να ταυτισθεί με το Οδύσσειον της Ιθάκης (με ύπαρξη ιερού/ηρώου του Οδυσσέως), το οποίο αναφέρεται, μαζί με σχετιζόμενους αγώνες (τα Οδύσσεια), σε ψήφισμα του δήμου των Ιθάκων του 207 π.Χ. περίπου από την Μαγνησία της Μ. Ασίας [IG IX 12 4, 1729]. Ο χαρακτήρας του Οδυσσείου και η ακριβής θέση του, σε σχέση με τους αγώνες, έχουν υπάρξει αντικείμενα γόνιμης επιστημονικής συζήτησης, ήδη από την δεκαετία του 1930.
Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα ενσφράγιστης κεραμίδος, με τμήμα του ονόματος του Οδυσσέως, Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα)
Σήμερα, ένα αιώνα περίπου μετά τον εντοπισμό της εγχάρακτης αφιερωματικής επιγραφής ΕΥΧΗΝ ΟΔΥCCΕΙ σε θραύσμα πήλινου προσωπείου της Υστεροελληνιστικής εποχής από το Σπήλαιο του Όρμου της Πόλης, οι δύο νέες επιγραφικές μαρτυρίες της ίδιας εποχής (ΟΔΥCCΕOC και ΟΔΥCCEI) για την μεταγενέστερη λατρεία του ήρωα στην Β.Δ. Ιθάκη, έρχονται πλέον, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα διαθέσιμα δεδομένα, να τεκμηριώσουν την ανάπτυξη ενός περίοπτου συγκροτήματος δημόσιου χαρακτήρα στην θέση, με μείζονα ρόλο στον θρησκευτικό, κοινωνικό και ενδεχομένως πολιτικό βίο των Ιθακησίων των Ελληνιστικών-πρώιμων Ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και με ευρύτερο προσκυνηματικό χαρακτήρα. Το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Πρόγραμμα Β. Ιθάκης εξελίχθηκε αρχικά κατά τα έτη 2018-2022, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτιστικής Ανάπτυξης [Δήμου Ιθάκης, Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας και Ιθάκης (με Προϊστάμενο τον Δρα Γρ. Γρηγορακάκη), Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Περιφέρειας Ιονίων Νήσων], χάρις στο έμπρακτο ενδιαφέρον του Δημάρχου Ιθάκης κ. Δ. Στανίτσα. Συνεχίζεται εντατικά μέσω της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, χάρις σε ευγενή χρηματική δωρεά του ζεύγους Δρος Δ. Γ. Αποστολοπούλου και Δρος Α. Παΐζη-Αποστολοπούλου, Ομότ. Διευθυντών Ερευνών του Ε.Ι.Ε. Στο Πρόγραμμα έχουν συμμετάσχει μέχρι τώρα οι αρχαιολόγοι: Γ. Γ. Λώλος (Ομότ. Καθηγητής, Επιστημονικός Υπεύθυνος), Δρ. Χρ. Μαραμπέα, Δρ. Στ. Οικονομίδης, Δρ. Κ.-Α. Τσώνος και Δ. Συρμαλής (Μ.Δ.Ε.). Επίσης, οι: Δρ. Ευ. Καρδαρά (Συντηρήτρια), Χρ. Βαποράκης (ως σύμβουλος Συντήρησης), Θ. Δεληγιάννη (χημικός), Δ. Σκυργιάννης (αρχιτέκτων), Κ. Γκανάς (πολ. μηχανικός) και Ά. Νοτιά (φιλόλογος). Για ειδικότερες μελέτες συνεργάζονται η Κ. Λιάμπη, Ομότ. Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας και η Α. Βλαχοπούλου, τ. Αναπλ. Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας, ενώ συνδράμει σημαντικά, ως σύμβουλος, ο Χ. Κριτζάς, Επίτ. Διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου.
Αυτή τη χρονική στιγμή γίνεται προσπάθεια από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας - Ευρυτανίας, να αποκαλυφθεί το ταφικό αυτό μνημείο, όπως εξηγεί στην κάμερα του LamiaReport η Αρχαιολόγος Αναπληρώτρια Προϊσταμένη του Τμήματος Προϊστορικών, Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων Αριστέα Παπασταθοπούλου.
.png)
