Οι Επιπτώσεις από τις φωτιές στην υγεία του ανθρώπου και το οικοσύστημα

Με αφορμή την Φωτιά που ξέσπασε στην Μάνη, Η Ομάδα της AgroPublic ακολουθώντας το επιστημονικό-δημοσιογραφικό μονοπάτι παρουσιάζει το εξής κείμενο σχετικά με τις επιπτώσεις από τις φωτιές στην υγεία του ανθρώπου και το οικοσύστημα.

Οι φόβοι για οργανωμένο εμπρηστικό σχέδιο έχουν κινητοποιήσει έρευνα από το τοπικό Ανακριτικό Τμήμα της Πυροσβεστικής και, με εντολή του αρχηγού του Σώματος, από τις μεσημεριανές ώρες βρίσκεται στην περιοχή κλιμάκιο της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ) για τη διερεύνηση των αιτιών της πυρκαγιάς.
Ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, αντιστράτηγος Στέφανος Κολοκούρης, μετέβη στην Ανατολική Μάνη από την έναρξη της πυρκαγιάς για τον γενικό συντονισμό των πυροσβεστικών δυνάμεων.

Οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών δεν έχουν μόνο καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον και το οικοσύστημα, αφού επηρεάζουν όχι μόνον τη χλωρίδα και την πανίδα του οικοσυστήματος αλλά και την υγεία (ψυχολογική- παθολογική) του ανθρώπου.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ
Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς ανάλογα με τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται, τα δέντρα και τα φυτά καίγονται και μετατρέπονται σε τέφρα και απανθρακωμένα υλικά. Η ποσότητα και η φύση της παραχθείσας τέφρας ποικίλλει πολύ μεταξύ των οικοσυστημάτων εξαιτίας κυρίως της διακύμανσης της μέγιστης θερμοκρασίας της πυρκαγιάς και της ποσότητας της φυτικής βιομάζας και της νεκρής ζωικής ύλης που είναι διαθέσιμα ως ‘καύσιμα’ για τη μετατροπή τους σε τέφρα Λίγες φυσικές πυρκαγιές, εντούτοις, αναπτύσσουν τόσο μεγάλες θερμοκρασίες και διαρκούν μεγάλο χρονικό διάστημα για να επιτρέψουν την πλήρη καύση του οργανικού υλικού.

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ
H καταστροφή της οργανικής ουσίας του εδάφους και της προστατευτικής βλάστησης από τις πυρκαγιές, αποτελεί καταστροφικό παράγοντα ερημοποίησης, όπως π.χ. στη χώρα μας οι δασικές πυρκαγιές εκτός από την καταστροφή της βιοκοινότητας (φυτοκοικόνητα, ζωοκοινότητα), επιδρούν επίσης και στις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους, μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μακροπρόθεσμα την παραγωγικότητα του σταθμού και αλλοιώνοντας τον οικολογικό χαρακτήρα της περιοχής. Η επίδραση της φωτιάς πάνω στις φυσικές και χημικές ιδιότητες του εδάφους σχετίζεται με την καταστροφή της οργανικής ουσίας, η οποία τελικά επηρεάζει την παραγωγικότητα των σταθμών που καίγονται.
Οι μεγάλες πυρκαγιές καταστρέφουν σχεδόν πλήρως τη βλάστηση ενός οικοσυστήματος, έτσι η διάδοχη κατάσταση απαρτίζεται από ελαφρόσπορα, πρόσκοπα είδη, τα οποία μπορούν να εξαπλωθούν σε μεγάλες αποστάσεις και να επιβιώσουν σε μεταδασογενές υπαίθριο περιβάλλον. Τέτοια είδη που
πρωτοαποικίζουν καμένες επιφάνειες είναι διάφορα πολυετή δασικά είδη με βαθύ ριζικό σύστημα, που έχουν την ικανότητα να παραβλαστάνουν ή είδη που παράγουν σπόρους, που χαρακτηρίζονται από λήθαργο και οι οποίοι ενεργοποιούνται με τη φωτιά. Πολλά από τα φυτά ανήκουν στα ψυχανθή ή στα μακί (maqui).
Άλλωστε υπάρχει η εμπειρία από πολλές περιοχές του πλανήτη, όπου επαναλαμβανόμενες δασικές πυρκαγιές σε συνδυασμό με την υπερβόσκηση, οδήγησαν στην υποβάθμιση δασικών οικοσυστημάτων και τη θέση τους σήμερα καταλαμβάνουν πυκνά θαμνοτόπια, που αποτελούνται από παραβλαστάνοντα είδη.
«Τα περισσότερα δασικά είδη που απαντώνται σε χαμηλά υψόμετρα της χώρας μας (πχ πεύκα) είναι προσαρμοσμένα στην πυρκαγιά και μπορούν να ανακάμψουν άμεσα με δεδομένο πάντα ότι δεν έχουν καεί επανειλημμένα στο πρόσφατο παρελθόν. Πολλές φορές μάλιστα, τα είδη αυτά μπορεί και να ωφελούνται από την ανανέωση που προκύπτει μετά από μία πυρκαγιά. Αντιθέτως τα περισσότερα είδη των μεγάλων υψομέτρων (πχ έλατα) δεν μπορούν να ανακάμψουν με φυσικό τρόπο μετά από μία πυρκαγιά, και ούτε μπορεί να θεωρηθεί πως ωφελούνται με οποιονδήποτε τρόπο.» (Βουτυράκης, 2004)

ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Η πιο σοβαρή επίπτωση των δασικών πυρκαγιών στα δασικά εδάφη, εστιάζεται στις φυσικές ιδιότητες αυτών, που τελικά καταλήγει στην έντονη διάβρωση του εδάφους. Έτσι η καταστροφή της δασικής βλάστησης (ασπίδα του εδάφους κατά της διάβρωσης), η καύση της οργανικής ουσίας του εδάφους, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν σε μία πυρκαγιά, μεταξύ άλλων παραγόντων, μεταβάλλουν την εδαφική δομή και μειώνουν τη συνοχή του εδάφους. Ταυτόχρονα, η απομάκρυνση της βλάστησης το αφήνει απόλυτα εκτεθειμένο στη βροχή και τον αέρα και μειώνει τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού.
Το αποτέλεσμα είναι ότι τα εδάφη γίνονται πιο ευπαθή, μπορεί να απομακρύνονται από τον άνεμο ή να παρασύρονται από το ορμητικό βρόχινο νερό. Ανάλογα με την κλήση του εδάφους, αυτή η φθορά μπορεί να οδηγήσει τόσο σε σταδιακή απώλεια της εδαφικής κάλυψης αλλά και στη διάσπαση των συσσωματωμάτων σε μικρότερα μόρια εδάφους, όπου έχει σαν άμεση συνέπεια το κλείσιμο των επιφανειακών πόρων του εδάφους, με αποτέλεσμα την μέχρι μηδενισμού μείωση της διείσδυσης του νερού της βροχής μέσα στο έδαφος, με άμεσο αποτέλεσμα την απότομη αύξηση της καταστροφικής επιφανειακής απορροής και την εμφάνιση καταστρεπτικών πλημμύρων.

ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ
Οι πυρκαγιές επιβαρύνουν τον ατμοσφαιρικό αέρα ενώ η καταστροφή της βλάστησης επηρεάζει το μικροκλίμα των συγκεκριμένων περιοχών, καθώς μειώνονται οι ευεργετικές ψυκτικές επιδράσεις των δασικών δέντρων αυξάνοντας την ηλιακή αντανάκλαση του εδάφους.
Ωστόσο, ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στις σημαντικές ποσότητες καπνού που παράγονται σε πυρκαγιές μικρής και μεγάλης κλίμακας, δεδομένου ότι η χημική του σύνθεση μπορεί να συνδεθεί με επιπτώσεις τόσο στην υγεία του εκτιθέμενου πληθυσμού, όσο και στο περιβάλλον.

Επιπτώσεις κλιματικών αλλαγών
Όσον αφορά στις κλιματικές αλλαγές είναι υπεύθυνες για την αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και τη μεγαλύτερη ξηρασία του εδάφους. Εξαιτίας τους, οι περίοδοι λειψυδρίας είναι συχνότερες, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερη ξηρότητα της βλάστησης και κατά συνέπεια της ευφλεκτότητας της.
Επισημαίνεται, ότι μία από τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών είναι το να καθίστανται οι δασικές εκτάσεις περισσότερο ευάλωτες στις πυρκαγιές. Ακόμα ότι τα χαρακτηριστικά των δασικών πυρκαγιών μεταβάλλονται. Σε αυτό συμβάλλουν οι κλιματικές αλλαγές, οι οποίες προκαλούνται από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Oι κλιματικές αλλαγές είναι υπεύθυνες για την αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και τη μεγαλύτερη ξηρασία του εδάφους.
Εξαιτίας τους, οι περίοδοι λειψυδρίας είναι συχνότερες, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερη ξηρότητα της βλάστησης και κατά συνέπεια της ευφλεκτότητας της. «Επιπλέον, υπάρχουν αποδείξεις ότι οι κλιματικές αλλαγές έχουν ήδη αρχίσει να μεταβάλλουν τη φαινολογία (δηλαδή, την περιοδική και εποχιακή συμπεριφορά της χλωρίδας και της πανίδας σε σχέση με το κλίμα) και τη διασπορά των δασικών οικοσυστημάτων». (Βλέπε ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.EnviFriendly.tuc.gr)
Οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές (μεγαλύτερες από 5.000 στρέμματα) αποτελούν ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής καμένης έκτασης ανά έτος. Ανάμεσα σε αυτές τις μεγάλες πυρκαγιές ξεχωρίζουν τις τελευταίες δύο δεκαετίες αυτές που συμβαίνουν ενώ επικρατούν ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα (συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας, ισχυροί άνεμοι και χαμηλή υγρασία). Αυτά τα φαινόμενα μπορούν να οδηγήσουν στις λεγόμενες «Πυρκαγιές Yψηλής Έντασης», οι οποίες εξελίσσονται σύμφωνα με τις προαναφερθείσες συνθήκες. Είναι εξαιρετικά επιζήμιες και επικίνδυνες, ενώ δε μπορούν να καταπολεμηθούν με κανένα τρόπο κατάσβεσης, δηλαδή ο έλεγχός τους είναι αδύνατος ενώσω επικρατούν τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα.
Τα κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι η πιθανότητα κυμάτων καύσωνα έχει διπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, και ότι μπορεί να γίνει ακόμα μεγαλύτερη στο μέλλον. Το κύριο χαρακτηριστικό του κλίματος των επόμενων ετών θα είναι η εμφάνιση ακραίων θερμοκρασιών με εκτεταμένες περιόδους ξηρασίας, ενώ στο απώτερο μέλλον το κλίμα θα μετατραπεί από Μεσογειακό σε Τροπικό.

Επιπτώσεις στους υδάτινους πόρους
Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς, ανάλογα με τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται, τα δέντρα και τα φυτά καίγονται και μετατρέπονται σε τέφρα και απανθρακωμένα υλικά. Το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο που παράγονται συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, τα οξείδια του αζώτου και το διοξείδιο του θείου στην οξύτητα της βροχής ενώ στην τέφρα συσσωρεύονται θρεπτικά συστατικά και ιχνοστοιχεία σε υψηλές συγκεντρώσεις, τα οποία με την εκχείλιση στο νερό προκαλούν ρύπανση των επιφανειακών νερών και των υπόγειων υδροφορέων. Στη διάρκεια βροχοπτώσεων εκχειλίζονται από την τέφρα σημαντικά φορτία αμμωνιακού αζώτου, απειλώντας με ευτροφισμό τους επιφανειακούς και τους υπόγειους υδάτινους αποδέκτες.
Η καύση των δέντρων και των φυτών έχει ως άμεσο επακόλουθο τη συσσώρευση βαρέων μετάλλων όπου μέσω του αέρα και της βροχής, μεταφέρεται στα μη πυρόπληκτα τμήματα απορροής.
«Οι βροχοπτώσεις προκαλούν διαβρώσεις και κατολισθήσεις και τόνοι στάχτης και εδαφικού υλικού κινούνται προς το ποτάμι μέσω ενός δικτύου χειμάρρων και παραποτάμων. Τα προϊόντα της διάβρωσης, εκτός της απογύμνωσης του εδαφικού ορίζοντα και της αποδυνάμωσής του από θρεπτικά συστατικά, έχουν ως αποτέλεσμα το «μπάζωμα» ρυακιών και σπιτιών.
Τα εδάφη, μετά από πυρκαγιά, παρουσιάζουν πιο υδρόφοβο χαρακτήρα, που επιδρά στις εδαφικές λειτουργίες αυξάνοντας την εδαφική ροή.» (βλέπε ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.evrotas.gr).
Τα αποτελέσματα δείχνουν υψηλές συγκεντρώσεις αμμωνίας και φωσφόρου, χαλκού και μολύβδου , καδμίου (επιπτώσεις στην οικολογία του ποταμού και στο πόσιμο νερό) και αρσενικού (επιπτώσεις στο πόσιμο νερό). Υπάρχει αυξημένη επικινδυνότητα ρύπανσης των θαλάσσιων, γλυκών και επιφανειακών νερών, των πηγών και των υπογείων υδροφορέων. Στα επιφανειακά νερά, εκτός από την τοξικότητα των βαρέων μετάλλων, θα υπάρξουν προβλήματα ευτροφισμού και θολερότητας. Οι τόνοι στάχτης που παρασύρονται με τις πρώτες βροχές μετά την πυρκαγιά, εναποτίθενται αρχικά στις λίμνες και στα ποτάμια και μετά στις θάλασσες, επηρεάζοντας διάφορα είδη ψαριών και φυτών του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Επιπτώσεις στην πανίδα
Ο τρόπος με τον οποίο οι πυρκαγιές επηρεάζουν την πανίδα είναι ιδιαίτερα σύνθετος και δύσκολα μπορεί να αποτιμηθεί σε γενικό επίπεδο. Σε γενικέςγραμμές τα περισσότερα μεγάλα θηλαστικά όπως και τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να διαφύγουν από την περιοχή της πυρκαγιάς, ενώ πολλά είδη
ερπετών προφυλάσσονται από αυτήν καλυπτόμενα στο έδαφος ή στα βράχια.
Αντίθετα τα μικρότερα θηλαστικά, τα αρθρόποδα αλλά και πολλά είδη ερπετών και μικρών δασόβιων πουλιών δεν προλαβαίνουν συνήθως να διαφύγουν.
Αντίστοιχα, οι επιπτώσεις της πυρκαγιάς στη βλάστηση ωφελούν μεγάλο αριθμό ειδών που προτιμούν τους ανοικτούς χώρους ή βόσκουν ενώ θίγουν τα καθαρά δασόβια είδη πουλιών και μικρών θηλαστικών. Οι επιπτώσεις μπορεί είναι σημαντικότερες εάν η πυρκαγιά εκδηλωθεί την εποχή της αναπαραγωγής, εάν η έκτασή της είναι τόσο μεγάλη που να καλύπτει μεγάλο μέρος της εξάπλωσης ενός είδους ή εάν η διάσπαση του βιοτόπου από υποδομές είναι τέτοια που να εμποδίζει τη διαφυγή των ζώων και μετέπειτα τον επανεποικισμό.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Επιπτώσεις στην παθολογική υγεία του ανθρώπου
Οι επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση στο δασικό καπνό σχετίζονται άμεσα με παράγοντες, όπως είναι η τοξικότητα των συστατικών του, τα χαρακτηριστικά της έκθεσης (π.χ. συχνότητα, διάρκεια), καθώς επίσης και ο βαθμός ευπάθειας του εκτιθέμενου πληθυσμού: (άτομα με αναπνευστικά προβλήματα ή άσθμα, με καρδιοαγγειακές ασθένειες, ηλικιωμένοι, παιδιά, βρέφη, έγκυες γυναίκες, καπνιστές). Τα συμπτώματα μπορούν να είναι άμεσα ,βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.

Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να επιδράσουν στον άνθρωπο ως εξής:

•  Άμεσα σε περιπτώσεις επαφής με τη φωτιά, οπότε υπάρχει και σοβαρός κίνδυνος ανάφλεξης των ρούχων αλλά και εγκαυμάτων. Αλλά και με τη μορφή ισχυρής θερμικής ακτινοβολίας, όπου η υψηλή θερμοκρασία προκαλεί αφυδάτωση (εξάτμιση του νερού που είναι κύριο στοιχείο του 33 ανθρώπινου σώματος) και εγκαύματα που μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο.
• Επαφή με θερμές αέριες μάζες (υπερθερμία, αφυδάτωση, σοκ, εγκαύματα, αναπνευστικά προβλήματα, καρδιακά προβλήματα, κ.α.).
• Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς καταναλώνεται οξυγόνο, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει αίσθηση πνιγμού, συμπτώματα ασφυξίας και τελικά θάνατο.

Βιβλιογραφία:
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ∙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΡ. ΠΡΟΜΠΟΝΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ
Η ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΜΑΡΟΝΙΚΟΛΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ- ΜΑΡΙΑ

Φωτογραφίες από: lakonikos.gr

agropublic.gr/

Δένδρα με ψυχή, ιερά, προστατευόμενα…

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ - ΚΑΜΗΛΑΚΗ*



ΠΗΓΗ: ΚΠΣΙΝ, Shutterstock

Κι ας γείρει ο πόθος σου βαρύς σαν ήσκιος καρυδιάς (Σεφέρης)
Δέντρα καρπερά και άκαρπα, γερά και ευπαθή, όμορφα, ευωδιαστά, καλοήσκιωτα αλλά και βρωμερά ή βαρυσήσκιωτα, δέντρα που βλαστάνουν και θάλλουν από ξερά κλαδιά, δέντρα αειθαλή και φυλλοβόλα, ευθυτενή και σκυφτά, αυχμηρά και βελούδινα, δάση σιωπηλά και μοναχικά, βαθειά ριζωμένα στη γη από την οποία τρέφονται και ζουν. Οι ιδιότητες των δέντρων και των καρπών τους έχουν δημιουργήσει γενικότερα πολλές δοξασίες και παραδόσεις, στην προσπάθεια των ανθρώπων να δώσουν εξήγηση. Η συκιά, η καρυδιά, η ακακία με τους βαρείς χυμούς που διατρέχουν τις φλέβες τους δημιουργούν ήσκιο βαρύ και ανθυγιεινό.

Στοιχειωμένα δέντρα
«Εις το χωριό της Λέκας ευρίσκονται πολλά πλατάνια, μεγάλα και φουντωτά, αλλά κανείς δεν τολμά να βάλει επάνω τους πελέκι ή πριόνι. Μια φορά ηθέλησε ένας γεωργός να κόψει έν’ από τα πλατάνια, αλλά το στοιχειό του δέντρου τον εσκότωσε»

(Ν. Γ. Πολίτου, Παραδόσεις, τ. Α΄, 1904, σ. 177, αρ. 323).

«Τα μεγάλα και παλαιά δέντρα είναι στοιχειωμένα, και οι άνθρωποι αποφεύγουν να κάθωνται πολλήν ώρα αποκάτω σ’ αυτά, ή να κοιμώνται στον ήσκιο των, για να μην πάθουν. Και όταν κόβουν κανένα απ’ αυτά οι ξυλοκόποι και το ιδούν πως γέρνει να πέσει, πέφτουν προύμυτα καταγής και δε βγάνουν μιλιά, για να μην τους εννοήσει η ψυχή του δέντρου, όταν θα βγαίνει, πως είναι εκεί, και καθώς είναι αγαναχτισμένη τους λαβώσει. Και στον κορμό στη μέση όταν κόβουν βάνουν μια πέτρα για να εμποδιστεί να μην έβγει με ορμή η ψυχή του δέντρου. Τι αλλιώς θα τους κάμει κακό και θα τους κοψομεσιάσει και θα έχουν δυνατούς πόνους στη μέση»
(Ν. Γ. Πολίτου, Παραδόσεις, τ. Α΄, 1904, σ. 177-178, αρ. 324)

Το στοιχειό του δέντρου
Η δοξασία ότι όποιος φυτέψει δέντρο θα πεθάνει, όταν αυτό μεγαλώσει και ο κορμός του γίνει όσος και η περίμετρος της μέσης του, έχει ευρύτατη διάδοση, ιδιάιτερα για δέντρα που θεωρούνται στοιχειωμένα, όπως η καρυδιά.
«Πολλά δέντρα θεριακωμένα και μοναχικά είναι στοιχειωμένα, και τα φυλάνε το καθένα το στοιχειό του, γι αυτό κανείς δεν κοττάει να τα πειράξει. Και γνωρίζεται εύκολα ποιο δέντρο στοιχειώνει, γιατί πρόωρα μεγαλώνει και δυναμώνει πολύ. Όποιος φυτέψει τέτοιο μεγάλο δέντρο θα πεθάνει, γιατί χωρίς άλλο θα τον πνίξει το στοιχειό».
Οι δοξασίες για δέντρα καλά και κακά, καλοήσκιωτα και βαρυήσκιωτα οδηγούν σε ανάλογες προλήψεις και δεισιδαιμονίες:

• Δεν είναι καλό κανένας να κοιμηθεί κάτω από συκιά γιατί έχει κακόν ήσκιο .
• Όταν τα παιδιά έχουν σκυλλόβηχα (κοκκύτη) τα περνούν από μια τρύπια καρυδιά και δένουν και ένα κομμάτι πανί στην καρυδιά.
• «Αποδεμό κάνουν οι γυναίκες. Κατεβαίνουν στην ποταμιά, παίρνουν κλάδους ιτιάς, τους δένουν με χόρτο κι έτσι αποδένουν τον άντρα που θέλουν να αποδέσουν. Κι όταν θέλουν να λύσουν τον αποδεμό, λύνουν τους κλώνους της ιτιάς ή δίνουν στον αποδεμένο να φορέση δαχτυλίδι πεθαμένου».

Δέντρα, κλαδιά, στεφάνια στον κύκλο του χρόνου και της λατρείας

Κλαδιά δέντρων, ανάλογα με την περίσταση, χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της χρονιάς για στολισμό, επίτευξη γονιμότητας, αποτροπή επιβλαβών ζωυφίων, προστασία από τη βασκανία και γενικά για ευεργετική επίδραση σε ανθρώπους, ζώα και κτήματα.
Έτσι η ελιά σύμβολο μακροβιότητας, γονιμότητας και ευτυχίας εξαιτίας του αειθαλλούς της φυλλώματος και του εξαιρετικά θρεπτικού και υγιεινού καρπού της, χρησιμοποιήθηκε και εξακολουθεί να έχει την μεγαλύτερη χρήση στα χαρακτηριστικά περάσματα του ανθρώπινου κύκλου της ζωής, από τη γέννηση ώς το θάνατο, αλλά και στον κύκλο του χρόνου, από τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, την Πρωτομαγιά, και σε κάθε περίπτωση που ένα κλωνάρι της συμβολίζει την ευετηρία και τη μακροβιότητα.
Αλλά και το πουρνάρι (δρυς, δέντρο), η καρυδιά, η κρανιά, η μηλιά κ.ά. χρησιμοποιούνται εθιμικά για τον αποχρωμα-τισμένο τελετουργικά στολισμό των σπιτιών κατά τη διάρκεια του χρόνου.

Το πάντρεμα της φωτιάς

Την παραμονή των Χριστουγέννων επειδή πιστεύουν ότι με την έναρξη του Δωδεκαημέρου, οι καλλικάντζαροι ανεβαίνουν πάνω στη γη, αφήνοντας στην ησυχία του το δέντρο της ζωής να αναβλαστήσει, και επιδιώκουν να δημιουργήσουν προβλήματα στους ανθρώπους, οι ένοικοι του σπιτιού προσπαθούν να κρατούν αναμμένη τη φωτιά στην εστία.
Επιλέγουν μάλιστα ξύλα δέντρων που αργούν να καούν, ακόμη και χλωρά, και τα «παντρεύουν».
Και ο αριθμός των ξύλων ή το είδος του δέντρου συμβολίζει τον ιδιοκτήτη του σπιτιού ή το αντρόγυνο ή το αντρόγυνο και τον κουμπάρο.
Στα Άγραφα «Την παραμονή των Χριστουγέννων παντρεύουν τη φωτιά τους. Βάνουν ξύλο αγριοκερασιάς για στοίχειωμα της νοικοκυράς και κέδρου για στοίχειωμα του νοικοκύρη. Και τα βάνουν χλωρά στη φωτιά, για να καούν».
Στην Κέρ-κυρα βάζουν και τρίτο ξύλο, που συμβολίζει τον κουμπάρο, ενώ στη Λευκάδα ο νοικοκύρης, αφού τοποθετήσουν στη γωνιά δυό ξύλα, (ένα μεγάλο, ίσιο, αρσενικό, και ένα με παραφυάδες, θηλυκό) χύνουν επάνω σ’ αυτά λίγο λάδι και λίγο κρασί, ψάλλοντας δ’ αμέσως το «Ευλογητός ει, Κύριε», ανάβει τα ζευγαρωμένα ξύλα. Έτσι γίνεται το πάντρεμα της γωνιάς.
Στη Θράκη «ο σπιτονοικοκύρης κόβει τρία ξύλα τριών λογιών ίσαμε ένα μέτρο, απού δέντρα π’ κάνουν καρπό, και τα βάζ’ στου τζάκι απού βραδύς του Χριστού θα καίουνται απού λίγου, ώς την παραμονή των Φώτων».
Η φωτιά των Χριστουγέννων και του Δωδεκαημέρου συγκεντρώνει την οικο-γένεια γύρω από την εστία, όπου και μαντεύει με φύλλα χλωρά ελιάς ή καρυδιάς ή δάφνης ή σούρβα ή κουκούτσια από κρανιές ή φύλλα πρίνου την εξέλιξη της υγείας και ευτυχίας των μελών της και του σπιτιού (υγεία ή θάνατο, ευφορία ή αφορία).
Στην Καστοριά, το βράδυ της παραμονής ανάβουν στο τζάκι τη μεγαλύτερη φω-τιά βάζουν τη μεγαλύτερη «κουρφάδα» (=χοντρό κορμό) δέντρου, «για να φασκιώσ’ η αρκούδα».
Στη Ήπειρο την Πρωτοχρονιά συνηθίζουν να ρίχνουν στη φωτιά κλαδί πρίνου, λέγοντας τα εξής:
Καλημέρα κι άη Βασίλης / με τον πέρναρο στα χέρια /
με το διάφορο στο σπίτι / όσα φύλλα και κλαριά, /
τόσα γρόσια και φλουριά.
Στην Κερασούντα του Πόντου την ημέραν των Χριστουγέννων, περί τα ξημερώματα, τα κορίτσια κατέβαιναν στην παραλία, μάζευαν πετραδάκια και τα σκόρπι-ζαν στο σπίτι. Επίσης έσχιζαν λεπτοκάρυα και τα περνούσαν στα φύλλα κλάδου ελιάς και τα κρεμούσαν στο εικονοστάσι καθώς και στις αυλόθυρες και τα εργαστήρια.

Εκτός από την ελιά κατά τη διάρκεια των αγερμών τα παιδιά κρατούσαν κλαδιά κρανιάς, δένδρου με ιδιαίτερα γερό ξύλο.
Στην περιφέρεια Αδριανουπόλεως «το πρωϊ της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά, ηλικίας 12-15 ετών, γύριζαν τα σπίτια μ’ ένα κλαδί κρανιάς (σουρβάκια) και σούρβιζαν, δηλ. κτυπούσαν τον νοικοκύρην και τους οικείους εις την ράχιν, λέγοντα: «Σούρβα, σούρβα, γερό κορμί, / γερό κορμί, γερό σταυρί/. Σαν ασήμι, σα κρανιά / και την χρόν’ γούλ’ γεροί / και καλόκαρδοι !»
Αλλού το κλωνάρι της κρανιάς περιτυλίσσουν με χρωματιστές κλωστές και κορδέλλες;
Στο Κωστί «κόφτανε ένα κλωνάρι πράσινο ακρανιά και τυλίζασι τη ζώνη την ασημένια, που φορούσαν οι μάννες τους. Έτσι το παιδί πήγαινε πα στο σπίτι με τ’ ασήμι».
Αλλού «μόλις ξημερώση την Αρχιχρονιά, σκοτεινά – σκοτεινά ακόμη, ένα κορίτσι έπαιρνεν ένα κομμάτι δάφνα κ’ επήγαινε στα συγγενικά σπίτια να καλαγγιάση το οτσάκι. Έπρεπε να πάη πρώτη ν’ ανοίξη αυτή την πόρτα. Πήγαινε ίσια στο τζάκι, έρριχνε τη δάφνα μέσ’ στη φωτιά και καούντανε κ’ έλεγε: «Και του χρόνου, καλές δουλειές».

Βάγια, ελιές, φοίνικες. Οι κλάδοι των βαϊων
Για να στολίσουν τις εκκλησίες την ημέρα των Βαϊων και να μοιράσουν τα βάγια στους εκκλησιαζομένους χρησιμοποιούν δάφνες, φοίνικες και ελιές, μυρτιές.
Στο Λοζέτσι της Ηπείρου «όσες νύφες γίνουν τη χρονιά μέσα, όλες θα παν του Λαζάρου για τα βάγια. Κάθε νύφη στολίζεται με πράσινο φόρεμα, σαν το χρώμα της βαγιάς, και με κόκκινη μάλλινη φούστα από μέσα. Φορεί και κεντητά τσαρούχια, κόκκινα με ωραίες φουντίτσες, καινούργια, και άσπρες κάλτσες. Προσκαλεί πρωτύ-τερα όλες τις συγγένισσές της, κάνουν ρυζόπιττα, ψήνουν φασούλια, παίρνουν ελιές, χαλβά, παίρνουν κ’ ένα βουτσέλι κρασί κι άλλο ένα νερό και πηγαίνουν στ’ Αλωνάκι (ένα ισάδι του βουνού) κ’ εκεί κάθονται. Πριν να κινήση η νύφη με τη συνοδεία της, έχει στείλει την κουνιάδα της και την αδερφή της, κορίτσια ανύπαντρα – όχι παντρεμένα, να’ χουν και μάννα και πατέρα – και πηγαίνουν στο λόγγο. Κόβουν ένα φόρτωμα βάγια και τα ζαλώνονται και τα πηγαίνουν στ’ Αλωνάκι, όπου περιμένουν οι νύφες.
Στο δρόμο τραγουδούν:

«Όλες οι δάφνες είν’ εδώ κι όλες δαφνολογιούνται,
και νια βεργούλα δεν είν’ δω,
πάει στη βρύση για νερό κτλ.»

Κούνιες από δέντρο χλωρό και δυνατό
Κούνια, ροδάνη (Καστορία), τα τουλάπια (Σινώπη) κλπ. στήνεται το Πάσχα σε ανοιχτό χώρο και από δέντρο δυνατό που έχει βλαστήσει. Συνήθως κουνιούνται οι ανύπαντρες κοπέλλες στις οποίες απευθύνονται και τα δίστιχα:
«Κουνήσετε τις έμορφες, κουνήσετε τις άσπρες,
κουνήσετε τις λεμονιές, που’ ναι ανθούς γεμάτες».
Αλλά και τα παιδιά κατά την εορτή της Πεντηκοστής, στα Ρουσάλια περιφέρονται από σπίτι σε σπίτι με ένα σταυρό στολισμένο με λουλούδια στην κορυφή μιας σημαίας και τραγουδούν:
Π.χ. στα Μέγαρα:

Να σας πούμε τα Ρουσάλια; / - Πέστε τα, βρε παλληκάρια. / …
Κάτω σ’ ένα περιβόλι / δάφνη και μηλιά μαλώνει. /
Δάφνη, πήρες μου κλωνάρι, / να με πάρη το ποτάμι, /

Στεφάνι της πρωτομαγιάς

Η αναζήτηση κλαδιού από δέντρο δυνατό για την κατασκευή του σκελετού του μαγιάτικου στεφανιού ήταν η πρώτη μέριμνα και ακολουθούσε η συλλογή ανθέων για την κατασκευή του.
Η αναζήτηση φυτών ή ανθέων με θαυμαστές ιδιότητες απέβλεπε στην συγκέντρωση ευεργετικών ιδιοτήτων στο στεφάνι του Μάη που κρεμούσαν στο ανώφλι του σπιτιού
Έτσι το ξύλο της κρανιάς ή της μουριάς χρησίμευε για τον σκελετό του στεφανιού, ενώ απαραίτητο ήταν το σκόρδο, κάποιο αγκαθερό λουλούδι, τσουκνίδα και γενικά φυτά αποτρεπτικά της βασκανίας και κλαδιά καρποφόρων δέντρων.

Κτυπήματα με χλωρούς κλάδους αγριοτριανταφυλλιάς
Τα ζώα για να γεννούν εύκολα τα χτυπούν την πρωτομαγιά με χλωρά κλαδιά αγριοτριανταφυλλιάς. Στον Πόντο “την 1ην Μαϊου ωδηγούσαν τα ζώα εκ της μάνδρας εις την βοσκήν με τρία χλωρά κλαδιά λεφτοκαρυάς, αγρίας ροδής και κι αρμασαούδας (αγρίου θάμνου), δια να μην αρρωστήσουν τα ζώα και δια να γεννούν ελεύθερα. Κτυπώντες δε με τας ράβδους αυτάς τα ζώα έλεγαν: «Χίλια κεφάλια ! χίλια κεφάλια!». Επίσης τοποθετούσαν ένα κλωνάρι αγριοτριανταφυλλιάς στον τράχηλο ζώων και πτηνών.

Ερίνιασμα – αρραβώνιασμα των δέντρων

Για την καλύτερη καρποφορία των δένδρων έβαζαν πάνω στα κλαδιά τους κλαδιά από αροδάφνη, αγράμπελη, ρίγανη κ.ά.
Στη Ρόδο «ανήμερα τ’ άη Κωνσταν-τίνου βάλλουν πάνω στους κλάδους των ροδιών και συκιών βλαστάρια αροδάφνης και αριγανιές. Αυτό το λεν ραώνιασμα (αρραβώνιασμα) και το κάμνουν, για να πιάσουν τα δέντρα περισσότερους καρπούς. Εκείνη την ημέρα περιμένει τον νοικοκύρην του το δέντρο, γιατί, σαν δε το νοιαστή, νομίζει πώς πέθανε και λυπάται».
Στην Κάρπαθο «του αγ. Κωνσταντίνου ρωνιάζουν τα δέντρα και λέγουν: «Να, τσυρά, τον άντρα σου τσαί κράτει τον καρπόσ σου». Ύστερα βάζουν στη ρίζα τως μια πέτρα ή και ένα κλωνάρι από σφάκα», (δηλ. πικροδάφνη). Αλλού «την παραμονή του αγ. Κωνσταντίνου έπαιρναν φύλλα κυδωνιάς και άντρες και γυναίκες τα φορούσανε ως ανήμερα το μεσημέρι, για να μην τους χτυπήσ’ η Πούλια και βγάλνε πούλιες (=πανάδες) στο πρόσωπο. Ακόμα και οι τσομπάνηδες έφερναν τα πρόβατα, τα αγελάδια και τα άλλα ζώα σε μέρος, που να μην τα αντικρύσ’ ο ήλιος το πρωϊ».

Ο πλάτανος του Ιπποκράτη

Αρχιμηνιά και αρχιχρονιά και πρωτοσταυριά χαρακτηρίζεται ακόμη και σήμερα σε πολλές περιοχές η πρώτη του Σεπτέμβρη. Κι αυτό γιατί από το 312 μ.Χ. είχε ορισθεί ως αρχή της ινδίκτου, του θρησκευτικού δηλαδή έτους. Ως πρωτοχρονιά, πέρασμα από τον ένα χρόνο στον άλλο διατηρεί πολλά σχετικά έθιμα.
Έτσι στην Κω τα κορίτσια και τα αγόρια κάνουν την αρκιχρονιά δηλαδή μια αρμαθιά από ρόδι, σταφύλι, σκόρδο και φύλλο από το πλατάνι του Ιπποκράτη και το πρωί της πρώτης του Σεπτέμβρη αραδιάζονται στην παραλία και ρίχνουν την παλιά αρχιχρονιά στη θάλασσα και βουτούν την καινούργια στο νερό.
Έπειτα παίρνουν νερό από σαράντα κύματα και γυρίζουν στο σπίτι και την κρεμούν στο εικονοστάσι. Γυρίζοντας περνούν από τον πλάτανο, τον αγκαλιάζουν για να πάρουν το χόντρος και τη δύναμή του.

Παρομοιώσεις προς δέντρα

• Ο κλέφτης που πέφτει στη μάχη : Σα δέντρον ερραγίστηκε, σαν κυπαρίσσι πέφτει
ενώ ο Όμηρος για να παραστήσει τους πεσόντας Άσιον (Ν 389-392) και Σαρπηδόνα (Π 482-484) :

Ήριπε δ’ ως ότε τις δρυς ήριπεν ή αχερωίς
Ηέ πίτυς βλωθρή, την τα’ ούρει τέκτονες άνδρες
Εξέταμον πελέκεσσι νεήκεσι νήιον είναι…
• Δέντρα που φυτρώνουν σε τάφους εραστών

Εκεί που θάψανε το νιό φύτρωσε κυπαρίσσι
Κι εκεί που θάψανε τη νιά φύτρωσε μια μηλίτσα.
Βεργολυγάει η μηλιά φιλάει το κυπαρίσσι….

Στα τραγούδια του γάμου είναι συχνές οι παρομοιώσεις των νέων με δέντρα:

Δέντρο είχα στην αυλή μου για παρηγοριά δική μου…

Μηλίτσα πού ’σαι στο γκρεμό τα μήλα φορτωμένη,
Τα μήλα σου λιμπίζομαι και το γκρεμό φοβούμαι

Μια Παρασκευή κι ένα Σαββάτο βράδυ
μάνα μ’έδιωχνε από το σπιτικό μου
Παίρνω ένα στρατί, στρατί το μονοπάτι
Βρίσκω ένα δεντρί, βρίσκω ‘να κυπαρίσσι

Για τον γαμπρό:

Κίνα δεντρί μου, κίνα, κίνησε, κυπαρίσσι,
Να πας να βρης τη λεύκα τη λυγεροκλαδούσα…..
Μακρύς, λιγνός εις το κορμί κι ίσιος σαν κυπαρίσσσι
Κι απολυγίζει η μέση του σαν λεμονιάς κλωνάρι

Η νύφη

Σα λυγιά λυγάει
σα νερατζούλα φουντωτή, οπού μοσχοβολάει

Αλλά και συμβουλευτικά:

Ψηλή γυναίκα μη πάρης συκιά ξεκλωνισμένη
Η συκιά ξεκλωνισμένη πάντα είναι μαραμένη
Και για τον αρνητή της αγάπης και άπιστο:
Εσείς οι νέοι το’χετε το δέντρο ν’αγαπάτε
Κι αφόντες φάτε τον καρπό, το δέντρο λησμονάτε.

*Η κ. Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη είναι τ. Διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών

kathimerini.gr

Στην Κρήτη τα αρχαιότερα δένδρα στον κόσμο!

Ελιές ηλικίας χιλιάδων ετών που ακόμα βγάζουν καρπούς!

Το αρχαιότερο δένδρο στον κόσμο θεωρείται η ελιά των Βουβών, με ηλικία πάνω από 3.000 χρόνια! (φωτο eleodendro.gr)

Η πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά της Κρήτης έχει ένα στοιχείο που τώρα γίνεται προσπάθεια να αξιοποιηθεί και να γίνει γνωστό στον κόσμο: τα ελαιόδενδρα με ηλικία χιλιάδων χρόνων!
Η προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια από το Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης, το ΤΕΙ, πολιτιστικούς φορείς, με τη στήριξη δήμων και περιφέρειας, αρχίζει να αποδίδει τώρα.
Ήδη στην Κρήτη έχει αναγνωριστεί η ύπαρξη του αρχαιότερου δένδρου στον κόσμο, της περίφημης ελιάς των Βουβών, στα Χανιά, που ακόμα είναι καρποφόρα, αν και ηλικία της είναι πάνω από τα 3.000 χρόνια!
Η προσπάθεια καταγραφής των αρχαίων, μνημειακών ελαιόδενδρων της Κρήτης συνεχίζεται, πριν κάποια από αυτά - όπως έχει ήδη δυστυχώς συμβεί...- καταλήξουν καυσόξυλα...
Από τις πληροφορίες που έχουν συλλέξει οι φορείς και φιλοξενούνται στη σελίδα του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης, παρουσιάζουμε μερικά από τα αρχαία ελαιόδενδρα της Κρήτης.

Ελιά Βουβών Κισσάμου

Θεωρείται το αρχαιότερο δένδρο στον κόσμο και έχει ηλικία 3.000- 5.000 ετών και είναι ακόμα καρποφόρο! Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω της ιδιαιτερότητας του σχήματος και της εξαιρετικής αισθητικής του αναγλύφου του κορμού του.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση Πάνω Βούβες του Δ.Δ. Βουβών του Δήμου Κολυμβαρίοι (συντεταγμένες Ν 35ο 29,212 και ΕΟ 23ο 47,217 και υψόμετρο 272 m), ανήκει στον Παναγ. Καραπατάκη οποίος το παραχώρησε στον Δήμο Κολυμβαρίου και είναι ποικιλίας Μαστοειδούς που τοπικά αποκαλείται Τσουνατη εμβολιασμένη σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου έχει εξαιρετικό ανάγλυφο με ιδιαίτερη αισθητική.
Η επιφάνεια του πραγματικό έργο γλυπτικής παρουσιάζει διαφορά σχήματα που φαντάζουν με αλλόκοτες μορφές προσώπων και πραγμάτων!
Το δέντρο έχει ανακηρυχθεί ως Μνημείο της Φύσης ενώ με κότινο από το δέντρο αυτό, που κόπηκε με ειδικές τελετές, στεφανώθηκε ο πρώτος νικητής του Μαραθωνίου ανδρών κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες Αθήνα 2004.
Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,9m από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (3,70m) και περίμετρο 8,10.m ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 4,53m και περίμετρο 12,55m.
Το δέντρο επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες από όλο τον κόσμο μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται πολλοί Υπουργοί, Αξιωματούχοι και σημαντικοί Επιστήμονες ξένων χωρών.

Η Ελιά του Καβουσίου Ιεράπετρας

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω των μεγάλων διαστάσεων του κορμού του, και λόγω της θέσης του κοντά στους αρχαίους οικισμούς «Βροντάς», «Κάστρο» και «Αζοριάς» της Υστερομινωική ΙΙΙΓ έως Αρχαϊκής φάσης (1350-500 π.χ.) όπου έχουν ανευρεθεί διάφορα αγγεία και τέχνεργα έκθλιψης ελαιόκαρπου.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση «Αζορια» στον δρόμο προς τον οικισμό Αύγο του Δ.Δ. Καβουσίου του Δήμου Ιεράπετρας (συντεταγμένες Ν 35ο 06,908 και ΕΟ 25ο 51, 651 και υψόμετρο 252 m), ανήκει το 2008 στον Γεωργ. Γραμματικάκη και είναι ποικιλίας Μαστοειδούς που τοπικά αποκαλείται «Μουρατολιά» εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,8m από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (4,95m) και περίμετρο 14,20.m ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 7,10m και περίμετρο 22,10m.
Το 2004 μετά από πρόταση κατοίκων της περιοχής και του Δήμου Ιεράπετρας αποφασίστηκε όπως η πρώτη νικήτρια του Μαραθωνίου Γυναικών στους Ολυμπιακούς αγώνες ΑΘΗΝΑ 2004 στεφανωθεί με κότινο από το ελαιόδεντρο αυτό. Ο κότινος αυτός κόπηκε με ειδική τελετή στην οποία παραβρέθηκαν εκπρόσωποι των Αρχών, της Εκκλησίας και πλήθος κατοίκων της περιοχής.

Ελιά Αγ. Γεωργίου - Ανισαράκι Κανδάνου

Αρκετά ελαιόδεντρα, συστάδες ελαιοδέντρων άλλα και ελαιώνες ολόκληροι που υπάρχουν σήμερα στις περιοχές Ανισαράκι και Βαρδαλιανά της ιστορικής κωμοπόλεως της Κανδάνου στα Χανιά που θα μπορούσαν με βάση το μέγεθος το ανάγλυφο και τις σπηλαιώσεις του κορμού να χαρακτηριστούν σαν Mνημειακά.
Μεταξύ αυτών είναι και η Ελια στην θεση Αγ.Γεωργιος, του οικισμου Ανισαρακι το οποίο έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω του ειδικού πεπλατυσμένου σχήματος και του ανάγλυφου του κορμού του και λόγω της κατάταξης του από τους κατοίκους παλαιοτέρων εποχών στις «δεκαοχτούρες», δηλαδή στα ελαιόδεντρα που παρήγαγαν 18 μίστατα (δοχεία των 12 κιλών), δηλαδή περίπου 220 κιλά ελαιόλαδο. Σήμερα η παραγωγή του έχει μειωθεί στα 80-100 κιλά.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση «Αγ. Γεώργιος» του οικισμού «Ανισαράκι» της Κανδάνου (συντεταγμένες N 35o 20’ 128 και ΕΟ 23ο 45’ .408 και υψόμετρο 510m), ανήκει στον Μιχ. Γ. Σαρτζετάκη, είναι ποικιλίας Μαστοειδούς που τοπικά αποκαλείται «Τσουνατη» εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,8m από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (4,35m) και περίμετρο 12,32.m ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 6,85m και περίμετρο 18.27m.

Ελιά Παλαιών Ρουμάτων

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω των μεγάλων διαστάσεων, του εξωτερικού αναγλύφου και της μεγάλης εσωτερικής κοιλότητας (κουφάλας) που φέρει ο κορμός του αλλά και λόγω της συσχέτισης του με ιστορικά γεγονότα του χωριού των Παλαιών Ρουμάτων.
Το Ελαιόδεντρο αυτό βρίσκεται μέσα σε μια συστάδα αρκετών παλαιών ελαιόδεντρων στον δρόμο προς την πλατεία του χωριού Παλαιά Ρούματα του Δήμου Βουκολιών (συντεταγμένες Ν 35ο 24,110 και ΕΟ 23ο 46, 740 και υψόμετρο 348 m), ανήκει το 2008 στους κληρονόμους του Στυλιανού, Ν. Παπαδεράκη και είναι ποικιλίας Μαστοειδούς που τοπικά αποκαλείται «Τσουνάτη» εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Η μεγάλη σπηλαίωση (κουφάλα) του δέντρου που χωρεί 4-5 άτομα, κατά τους κατοίκους του χωριού, κατά την Τουρκοκρατία αποτέλεσε κρυπτή φύλαξης οπλών που είχαν τοποθετηθεί σε πιθάρι κρυμμένο σε λάκκο μέσα σε αυτή. Κατά τους κατοίκους του χωριού επίσης κατά την κατάληψη της Κρήτης από τα Γερμανικά στρατεύματα το 1941, η ιδία κουφάλα αποτέλεσε χώρο οπού συνεδρίασε «Επιτροπή» κατοίκων του χωριού αποτελούμενη από τους; Ιωαν, Μαρκουλάκη, Γεωργ, Θεοδωρίδη, Νικ. Ρενιέρη και Παπά Αντώνη Δημητριάδη, προκειμένου να αποφασίσει για την αντίσταση του χωριού στους κατακτητές. Από την ιδία κουφάλα πήραν όπλα κάτοικοι του χωριού κατά την μάχη που έγινε στον Άναβο εναντίον των Γερμανικών στρατευμάτων τον ίδιο χρόνο.

Η ελιά της Γραμπέλας

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) μνημειακό, λόγω του ειδικού σχήματος και του ανάγλυφου του κορμού του και λόγω της σύνδεσής του με ιστορικά γεγονότα του τόπου.
Το ελαιόδεντρο αυτό, που βρίσκεται στη θέση Γραμπέλα του οικισμού Ανισαράκι της Κανδάνου (συντεταγμένες N35o 19’ 058 EO 23o 45’, 368 και υψόμετρο 508μ.), ανήκει στον Ευτ. Κ. Μαρματάκη, είναι ποικιλίας Μαστοειδούς, που τοπικά αποκαλείται «Τσουνάτη», εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου έχει ανάγλυφο εξαιρετικής αισθητικής και εσωτερική σπηλαιώδη στην οποία, κατά τον Γιάννη Παπαηλιάκη, εύρισκαν καταφύγιο οι καταδιωκόμενοι από τους Τούρκους Χριστιανοί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη (1669-1898 μ.Χ.) και ιδίως στις επαναστάσεις του 1866-1897, άλλα και αργότερα άτομα καταζητούμενα από τους Γερμανούς κατακτητές της Κρήτης την περίοδο 1941-1944.

Ελιά Λάκκου - Σαμωνά Αρμένων

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω των μεγάλων διαστάσεων του κορμού και της κόμης του αλλά και λόγω της θέσης του κοντά στον αρχαίο οικισμό «Κυλίντρα» Υστερομινωικής περιόδου.
Το Ελαιόδεντρο αυτό, βρίσκεται μαζί με άλλα πολύ παλαιά και εξαιρετικού αναγλύφου ελαιόδεντρα, στην θέση «Λάκκος» του Δ.Δ. Σαμωνά του Δήμου Αρμένων (συντεταγμένες Ν 35o 25,565, ΕΟ 24o 06,274 και υψόμετρο 325 m), ανήκει το 2008 στους Κληρονόμους Εμμ Μαυρομουστακάκη, είναι ποικιλίας Μαστοειδούς που τοπικά αποκαλείται «Τσουνάτη» εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,9m από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (5,25m) και περίμετρο 12,90.m ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 6,70m και περίμετρο 20,05m.

Ελιά Γόρτυνας

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω της ιδιαίτερης μορφής του ανάγλυφου του κορμού του ο οποίος παρουσιάζει το μοναδικό φαινόμενο να έχει ενσωματωμένο στο εσωτερικό του ένα μεγάλο τμήμα από κίονα Ρωμαϊκής περιόδου. Ο κίονας αυτός περιβάλλεται κυκλικά από τον κορμό και βρίσκεται σε πλήρη επαφή μαζί του σε τρόπο που να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του.
Το φαινόμενο έχει προφανώς δημιουργηθεί με την τοποθέτηση του κίονα σε κάποια περίοδο της ζωής του δέντρου σε κοιλότητα του κορμού του και τον εγκλωβισμό του στην συνέχεια σε αυτόν με την συνεχή αύξησή του κορμού.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται πολύ κοντά στα ερείπια της αρχαίας Γόρτυνας κοντά στον οικισμό Αγ. Δέκα (συντεταγμένες N35o 03’ 36,18 και 24ο 56’.05 και υψόμετρο +156 m), ανήκει το 2008 στους κληρονόμους Κοσμαδάκη και είναι ποικιλίας Χοντρολιάς που τοπικά ονομάζεται Φραγκολιά, εμβολιασμένη σε υποκείμενο Αγριελιάς.

Ελιά Αγίας Παρασκευής στον Πανασό

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω της ιδιαίτερης αισθητικής του αναγλύφου και του μεγέθους του κορμού του.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση Τρυπητή κοντά στον παλαιό οικισμό Παλιάμα (συντεταγμένες Ν 35ο 06,404 και ΕΟ 24ο 55,274 και υψόμετρο 423 m), ανήκει το 2008 στον Θωμά Ξημεράκη είναι ποικιλίας Χοντρολιάς εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου έχει ειδικό σχήμα και ιδιαίτερη αισθητική και φέρει αρκετά μεγάλη κοιλότητα (κουφάλα) η οποία χωρεί 2-3 άτομα.
Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,8m από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (4,10m) και περίμετρο 10,50.m ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 4,90m και περίμετρο 20,40m.

Ελιά Γρέ Ελέ, Κάτω Τριπόδο, Μαργαρίτες Γεροποτάμου

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω του ειδικού μεγέθους, του σχήματος και του ανάγλυφου του κορμού του και λόγω του ότι η ονομασία της τοποθεσίας που βρίσκεται «Γρε Ελέ» (Γριά Ελιά) προέρχεται από το ελαιόδεντρο αυτό.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται σε συντεταγμένες N 35o 20’, 118 EO 24 40’, 118 και υψόμετρο 300m), ανήκει στον Δημήτρη Χνάρη είναι ποικιλίας Θρουμπολιάς εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.

Ελιά στα Καρδαμιανά

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω της ιδιαιτερότητας του σχήματος και της αισθητικής του αναγλύφου του κορμού του.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση Καρδαμιανά του Δ.Δ. Γέννα του Δήμου Συβρίτου (συντεταγμένες Ν 35ο 15,139 και ΕΟ 24ο 38, 607 και υψόμετρο 387 m), ανήκει το 2008 στον Εμμ. Αντ. Σφακιανάκη και είναι ποικιλίας Θρουμπολιάς εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου έχει ειδικό σχήμα και ιδιαίτερη αισθητική. Αρχικά δίδει εντύπωση τεσσάρων δέντρων πολύ κοντά μεταξύ τους. Εύκολα όμως διαπιστώνεται ότι πρόκειται περί ενός δέντρου με μεγάλη κεντρική βάση από την οποία εκφύονται τέσσερεις διαφορετικοί κύριοι βραχίονες, ενώ φαίνεται ότι υπήρχαν και άλλοι δύο οι οποίοι έχουν αφαιρεθεί.
Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,8m από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (3,60m) και περίμετρο 10,10.m ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 3,90m και περίμετρο 16,70m.

Η Ελιά της «Μαθαίνας» της Λάστρου Σητείας

Ελαιόδενδρο γνωστό σαν «Ελιά της Μαθαίνας» ποικ. Μαστοειδούς εμβολιασμένης σε Αγριελιά ευρισκόμενο στο χωριό Λάστρος Σητείας ανατολικά της εκλησσίας Αγ. Τριάδος.
Ο κεντρικός κορμός του δένδρου, έχει ένα θαυμάσιο εξωτερικό ανάγλυφο και σχηματίζει μαζί με τον βράχο (σπηλαίωση που χωράει 3-4 άτομα.
Σήμερα η κόμη του αρχικού δένδρου είναι αρκετά περιορισμένη ενώ παραφυάδες που έχουν εκπτυχθεί από το υποκείμενο (πιθανώς olevaster) έχουν αναπτυχθεί αρκετά.
Το δένδρο ευρίσκεται μεταξύ τριών εκκλησιών και έχει σημαντική σπουδαιότητα γιατί συνδέεται με τις τοπικές θρησκευτικές παραδόσεις.
Στο φύλλωμα του δένδρου αυτού, οι κάτοικοι του χωριού πίστευαν ότι, όσοι δεν είχαν αμαρτήματα, μπορούσαν να δουν Aγίους και από αυτό έκοβαν κάθε χρόνο τον κλώνο (κλάδο) που χρησιμοποιούσαν κατά την τελετή της Εορτής των Βαΐων.

Η Φουρκολιά της Σητείας

Στη Σητεία, δεξιά του δρόμου προς Πισκοκέφαλο, υπάρχει υπεραιωνόβιο ελαιόδεντρο ονομαζόμενο Φουρκολιά (Νέα Επαρχία 20-3-02) για το οποίο υπάρχει η φημολογία ότι σ’ αυτό κρεμούσαν οι Τούρκοι τους Χριστιανούς.
Η ονομασία Φουρκολιά είναι φανερό ότι προέρχεται από το ρήμα φουρκίζω ή φουρκίζομαι, που σημαίνει πνίγομαι από σφίξιμο στον λαιμό, και αναφέρεται συνήθως σε κατοικίδια ζώα (κατσίκες, πρόβατα) που βόσκουν δεμένα με σχοινί ή αλυσίδα στο χωράφι.
Δυστυχώς, το δέντρο έχει ημικαταστραφεί από πρόσκρουση αυτοκινήτου σε αυτό.

candianews.gr

Φάρμακο και με αποδείξεις, το ελαιόλαδο από τον τόπο μας, και οι χαμένες ευκαιρίες των κλινικών μελετών και οι κοντόφθαλμοι πολιτικοί

Ένα ακόμα συγκριτικό πλεονέκτημα διαθέτει η Ελλάδα, που με τη σωστή προσέγγιση θα μπορούσε να προστατεύσει την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων διεθνώς και ταυτόχρονα να φέρει σημαντικά έσοδα στη χώρα.
Ο λόγος για το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο και μια συγκεκριμένη ελληνική ποικιλία, η οποία, όπως διαπιστώθηκε και με κλινικά πλέον δεδομένα, μια ουσία της είναι αυτή που λειτουργεί σαν ασπίδα του καρδιαγγειακού συστήματος.
Τα ευεργετικά οφέλη του ελαιολάδου είναι, θα πείτε, γνωστά δεκαετίες τώρα.

Η κατανάλωση εκτιμάται ότι μειώνει κατά 30% τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ωστόσο, έως τώρα τα στοιχεία ήταν μόνο επιδημιολογικά και εργαστηριακά.

Πλέον, χάρη σε μια κλινική μελέτη Ελλήνων επιστημόνων (η οποία, βέβαια, διεξήχθη σε αμερικάνικό πανεπιστήμιο, το UC Davis), η ασπίδα για την υγεία μας χάρη στα ευεργετικά συστατικά του ελληνικού ποιοτικού εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου και συγκεκριμένα την ουσία ελαιοκανθάλη, έχουν καταγραφεί.
Τρεις κουταλιές ελληνικό ελαιόλαδο την ημέρα…. μπορεί λοιπόν να κάνει το γιατρό πέρα;
Η ποικιλία, η γεωγραφική προέλευση και ο τρόπος επεξεργασίας είναι οι βασικοί παράγοντες διαφοροποίησης των ελαιολάδων και όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες το λάδι από την ποικιλία Κορωνέικη και συγκεκριμένα την Πελοπόννησο (καλλιεργείται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας) περιλαμβάνει υψηλές ποσότητες ελαιοκανθάλης η οποία, όπως διαπιστώθηκε έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
«Το κάψιμο στο λαιμό, όταν καταπίνουμε ένα εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο αποδεικνύει την ύπαρξη της ελαιοκανθάλης», σημείωσε ο επίκουρος καθηγητής της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Προκόπης Μαγιάτης, που συμμετείχε στην έρευνα.
Μάλιστα, περισσότερη ποσότητα εντοπίζεται στο αγουρέλαιο (από τις πράσινες ελιές που συλλέγονται αυτή την περίοδο), το οποίο, βέβαια έχει μεγαλύτερο κόστος παραγωγής.
Όπως εξήγησε, στο πλαίσιο εκδήλωσης για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μελέτης, η ελαιοκανθάλη δρα όπως η ασπιρίνη και ιβουπροφίνη.
Συγκεκριμένα, τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα περιέχουν ένα

Ελληνικές υπερτροφές

Super foods made in Greece! Ναι, καλά διαβάσατε.
Δεν χρειάζεται πλέον να ακολουθούμε ξενόφερτες μόδες και να καταναλώνουμε χούφτες goji berries από την Κίνα περιμένοντας να «γιατρέψει» χρόνια προβλήματα υγείας και να πληρώνουμε αδρά τα εισαγόμενα super foods περιμένοντας το «θαύμα».
Υπερτροφές υπάρχουν δίπλα μας.
Στην Αίγινα, στη Χίο, στη Νάξο, στην Κοζάνη, στην Ερμιόνη, στο Μεσολόγγι, στην Κρήτη και τόσες ακόμη περιοχές της χώρας μας.
O κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Κωνσταντίνος Ξένος και η διαιτολόγος-διατροφολόγος και διευθύντρια στο Ελληνικό Ινστιτούτο Διατροφής Αστερία Σταματάκη κατάφεραν να τις συγκεντρώσουν και τις παρουσιάζουν στο βιβλίο τους «Γνωρίστε τα ελληνικά super foods».
Οι δύο επιστήμονες μιλούν για τα δώρα της ελληνικής φύσης και τα οφέλη τους, ξεκαθαρίζοντας πως δεν πρόκειται για «έμπνευση» των συγγραφέων, αλλά για στοιχεία που στηρίζονται σε μελέτες.
Κάθε κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε ένα από τα ελληνικά super foods και κλείνει με μια πρωτότυπη συνταγή.
Σκοπός του βιβλίου (εκδόσεις Διόπτρα) είναι οι Ελληνες να πάψουν να αναζητούν «υπερτροφές» από τον Αμαζόνιο, το Θιβέτ και από οπουδήποτε αλλού (π.χ. goji berries, cranberries, chia, quinoa κ.λπ.) και να αγαπήσουν περισσότερο τα προϊόντα της χώρας τους, γνωρίζοντας παράλληλα την επιστημονική αλήθεια και όχι τη στρεβλή πλευρά των πραγμάτων.
Οι ιδιότητες
Γι΄ αυτό ακριβώς αναδεικνύεται η διατροφική αξία ελληνικών υπερτροφών, που χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς σε παλαιότερες εποχές -σε πολλές περιπτώσεις αποτέλεσαν φάρμακα ή και λατρεύτηκαν ως. ιερές- από λαούς που αναγνώρισαν τις ποικίλες θετικές τους ιδιότητες, αλλά εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια, για να τις ανακαλύψει σήμερα εκ νέου η σύγχρονη επιστήμη της διατροφής.
Αμύγδαλα με πολλές βιταμίνες

Στην ταινία «Κορίτσια στον ήλιο» η ατάκα του ηθοποιού Γιάννη Βόγλη που υποδύεται τον βοσκό να κυνηγά την όμορφη τουρίστρια για να της δώσει μια χούφτα αμύγδαλα έχει μείνει στην ιστορία. «Στάσου, στάσου! Θέλω να σου δώσω μύγδαλα» της λέει και όλοι μέχρι και σήμερα γελάμε.
Λίγοι όμως γνωρίζουμε ότι πολύ μεγάλο ποσοστό των ελληνικών αμυγδάλων καλλιεργούνται στη Θεσσαλία, με τους νομούς Μαγνησίας και Λάρισας να κρατούν τα σκήπτρα.
Ακόμη λιγότεροι γνωρίζουμε ότι μία μόλις χούφτα αμύγδαλα μας δίνει περισσότερο από 1/3 βιταμίνης Ε που χρειαζόμαστε καθημερινά, ενώ συνάμα κρύβει και αξιοσημείωτα ποσά βιταμίνης Β2, ασβεστίου, μαγνησίου, φωσφόρου και μαγγανίου.
Πρόσφατες κλινικές μελέτες ανάγουν το αμύγδαλο σε υπερτροφή για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 και υπερλιπιδαιμία (αυξημένα τριγλυκερίδια και αυξημένη χοληστερόλη).
Τέλος, έχει αποδειχτεί ότι το αμύγδαλο είναι σύμμαχος και κατά των περιττών κιλών.
Το αρωματικό δίκταμο

Ο αρωματικός θάμνος αυτοφύεται σε μία από τις τρεις κύριες οροσειρές της Κρήτης, τη Δίκτη.
Εκεί, σύμφωνα με τη μυθολογία, η Ρέα γέννησε μακριά από τις αφανιστικές διαθέσεις του Κρόνου τον θεό Δία.
Το δίκταμο θα το συναντήσουμε και ως Ερωντα, ονομασία που πηγάζει από τις ενδεχόμενες αφροδισιακές του ιδιότητες.
Οι Κρητικοί το ονομάζουν και στομαχόχορτο (λόγω της θετικής του επίδρασης στο στομάχι), αλλά και σταματόχορτο (ενδέχεται να βοηθά στην καταστολή της αιμορραγίας).
Καλλιεργείται συστηματικά στο χωριό Εμπαρος του νομού Ηρακλείου, καθώς και στις γύρω κοινότητες.
Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης στοχοποιεί τη δράση του δίκταμου στον τοκετό.
Το 2013 η επιτροπή φαρμάκων φυτικής προέλευσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων δημοσιεύει την τελική μονογραφία του δίκταμου με θεραπευτικές ενδείξεις την ανακούφιση από τον βήχα που σχετίζεται με το κρυολόγημα, τις μικρές φλεγμονές στο δέρμα και τους μώλωπες και τις ήπιες γαστρεντερικές διαταραχές.
Οσοι ξέρουν, λένε «τρία βλαστάρια την ημέρα, τον γιατρό τον κάνουν πέρα».
Εκλεκτή «τροφή των θεών»

Ενα από τα εξαιρετικά είδη μελιού τόσο σε επίπεδο θρέψης όσο και σε επίπεδο γεύσης και αρώματος είναι το θυμαρίσιο μέλη, το οποίο -σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες- παρουσιάζει σημαντική αντιμικροβιακή δράση, ενώ ελαττώνει δραστικά τη βιωσιμότητα των κυττάρων καρκίνου του ενδομητρίου.
Επίσης εμφανίζει και χημειοπροστατευτική δράση έναντι του καρκίνου του μαστού και του προστάτη.

Το «παρθένο χρυσάφι»

Είναι μοναδικό, είναι αναντικατάστατο, είναι ο ορισμός της θρέψης και τέρψης.
Είναι το «υγρό χρυσάφι», όπως το αποκαλούσε ο Ομηρος.
Καμία από τις σχεδόν 3.000 επιστημονικές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί για τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής δεν θα είχε την ίδια αξία, αν δεν πρωτοστατούσε σε αυτήν το λάδι της ελιάς. Το ελαιόλαδο αγαπά την καρδιά και τα αγγεία, ενώ πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχουν ενισχύσει σημαντικά την υπόθεση ότι συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση του ενδεχομένου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, αποτελεί ασπίδα για το έντερο και εκριζώνει το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Χαβιάρι made in Greece

Το εξαιρετικό ελληνικό χαβιάρι προέρχεται από τις λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου και Αιτωλικού και έχει χαρακτηριστεί προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης.
Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, λιπαρά οξέα, αλλά και βιταμίνες, όπως η βιταμίνη Ε και η βιταμίνη C. Εγινε γνωστό στην Ευρώπη από τον λόρδο Βύρωνα που επισκέφθηκε το Μεσολόγγι το 1824.
Λόγω της μοναδικότητάς του, το αβγοτάραχο δινόταν και ως πεσκέσι σε εκλεκτούς.
Ακόμη και ο Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Η Φόνισσα» αναφέρει πως η Φραγκογιαννού προσπάθησε στη δίκη του γιου της να δωροδοκήσει τους ενόρκους με εκλεκτά είδη, στα οποία συμπεριλαμβανόταν το αβγοτάραχο.
Σύμφωνα με μελέτες, περιέχει σημαντικές ποσότητες σκουαλενίου (ουσία που συναντάμε και στο ελαιόλαδο) και φυτοστερολών (ουσίες που υπό προϋποθέσεις μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης). Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι Ελληνες επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα λιποειδή του αβγοτάραχου εμφανίζουν αντιθρομβωτική δράση, αφού μπορούν να αναστείλουν τη συσσώρευση αιμοπεταλίων.
Η θεραπευτική μαστίχα

Η μαστίχα έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 2.500 χρόνια ως παραδοσιακό ελληνικό φάρμακο για τη θεραπεία αρκετών καταστάσεων, όπως η γαστραλγία και τα πεπτικά έλκη.
Η μαστίχα και τα παράγωγά της μπορούν να καταπολεμήσουν πολλά παθογόνα βακτήρια, αλλά και μύκητες, όπως στελέχη της Candida, ενώ παρουσιάζουν προστατευτική δράση στην καρδιά και στα αγγεία.

Το αρχαίο μπαχαρικό!

Ο κρόκος, το «χρυσάφι της ελληνικής γης», όπως αποκαλείται, συγκαταλέγεται στα πιο προσφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες.
Μελέτες έχουν δείξει ότι προστατεύει το καρδιαγγειακό σύστημα, ενώ στην παραδοσιακή ιατρική της Περσίας χρησιμοποιούνταν κατά της κατάθλιψης.
Εντυπωσιακά είναι και τα δεδομένα σε ό,τι αφορά την επίδρασή του κατά του Αλτσχάιμερ.

Πέντε πηγές ενέργειας με λιγοστές θερμίδες

*ΚΑΠΑΡΗ: Η Σαντορίνη και η Τήνος -εκτός των άλλων- φημίζονται και για τις ντόπιες σπεσιαλιτέ με κάπαρη.
Αποδίδει πολύ λίγες θερμίδες και αποτελεί πηγή αρκετών μετάλλων και ιχνοστοιχείων, όπως ο χαλκός, ο σίδηρος και το σελήνιο.
Εργαστηριακές μελέτες αναδεικνύουν τη δράση της ενάντια σε βακτήρια και μύκητες, ενώ φαίνεται να βοηθά και στον διαβήτη.

*ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΗ ΣΤΑΦΙΔΑ: Την αποκαλούν και «ελληνικό μαύρο χρυσό» - και όχι άδικα.
Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, σάκχαρα και μικροθρεπτικά συστατικά με ιδιαίτερη αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Μελέτη επιστημόνων του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, που ερεύνησε τη δράση ειδικού εκχυλίσματος της κορινθιακής σταφίδας σε ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου, κατέληξε στο συμπέρασμα πως είχε σημαντικές αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και κυτταροπροστατευτικές επιδράσεις.

*ΡΟΔΙ: Το δώρο του Πλούτωνα στην Περσεφόνη, πρωταγωνιστής στο επιστημονικό προσκήνιο. Επειτα από έρευνες διαπιστώθηκε ότι καταπολεμά την αθηροσκλήρωση, ενώ έχει ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία της καρδιάς και των αγγείων, στον διαβήτη τύπου 2, στην υπέρταση, σε βακτηριακές λοιμώξεις, στην ανδρική υπογονιμότητα, στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, ακόμη και σε οδοντικές παθήσεις.
Ερευνες έχουν δείξει ότι λειτουργεί και ως φυσικό Viagra.

*ΤΣΑΪ ΒΟΥΝΟΥ: Αν η Κίνα καμαρώνει για το τσάι της, τότε η Ελλάδα πρέπει να καμαρώνει για το δικό της, διαφορετικό, αλλά ιδιαίτερα ευεργετικό τσάι, το οποίο φύεται σε βραχώδεις περιοχές που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο.
Ερευνες έδειξαν πως εκχυλίσματα των ειδών τσαγιού της Εύβοιας και του Μαλεβού ενδέχεται να αποτελούν μελλοντικά τη βάση για τη δημιουργία λειτουργικών τροφίμων κατά της οστεοπόρωσης. Επίσης, μελέτες που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο δείχνουν ότι το τσάι Ολύμπου καταπολεμά το Αλτσχάιμερ.

*ΦΙΣΤΙΚΙΑ ΑΙΓΙΝΗΣ: Ανάμεσα στους ξηρούς καρπούς που όλοι γνωρίζουμε υπάρχει ένας -μοναδικός σε γεύση, άρωμα και υφή- που καταλαμβάνει περίοπτη θέση στην προτίμηση του Ελληνα και δεν είναι άλλος από το φιστίκι Αιγίνης.
Ερευνες έχουν δείξει ότι ρυθμίζει τη χοληστερόλη, ενώ προσδίδει σημαντικά αντιοξειδωτικά οφέλη.


Γιούλη Σταρίδα
Espressonews.gr

Monsanto τέλος για την Ελλάδα!...

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, η Monsanto ανακοίνωσε ότι θα συμμορφωθεί με τις επιθυμίες της Ελλάδας και της Λετονίας που ζήτησαν βάσει του νέου νόμου της ΕΕ να εξαιρεθούν από την ανάπτυξη γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η εταιρία αν και αναγκάστηκε να αποδεχθεί τις αιτήσεις των δύο χωρών τις κατηγόρησε ότι «αγνοούν την επιστήμη»....
Σύμφωνα με την νομοθεσία που υπογράφηκε τον Μάρτιο μεμονωμένες χώρες της ΕΕ μπορούν να ζητήσουν τον αποκλεισμό τους από κάθε αίτηση έγκρισης καλλιεργειών ΓΤ λόγω της επιλογής του opt-out.
Αν και αρμόδια για την έγκριση των αιτήσεων είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι αιτήσεις θα υποβάλλονται και στην εταιρεία....
Οι ΓΤ καλλιέργειες είναι ευρέως διαδεδομένες στην Αμερική και την Ασία, αλλά στην Ευρώπη, όπου η αντίσταση είναι ιδιαίτερα έντονη, η μόνη ποικιλία που έχει εγκριθεί είναι η MON810 που είναι ανθεκτική στα παράσιτα. Γαλλία και Γερμανία έχουν δηλώσει ότι είναι και αυτές αντίθετες με την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων προϊόντων όπως και η κυβέρνηση της Σκωτίας, παρότι η Βρετανία τάσσεται υπέρ.
Μεταξύ των επικρίσεων που διατυπώνονται από τους ακτιβιστές κατά των μεταλλαγμένων είναι ότι η καλλιέργεια ΓΤ απειλεί τη βιοποικιλότητα, κάτι που η βιομηχανία δεν αποδέχεται....

logiosermis.net

ΕΠΕΙΓΟΝ: Δεν υπάρχει χρόνος!

"Πιθανώς καρκινογόνο" χαρακτηρίζει με ανακοίνωσή του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το glyphosate, ενεργό συστατικό του ζιζανιοκτόνου Roundup της Monsanto που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα.
Το Roundup αποτελεί τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία της Monsanto και γι’ αυτό η εταιρεία προσπαθεί με κάθε τρόπο να δυσφημίσει αυτή την ανακοίνωση.
Βοήθησέ μας να βάλουμε φρένο στις προσπάθειές της και να σταματήσει να παίζει με την υγεία μας.

Στείλε e-mail τώρα στον αρμόδιο υπουργό κ. Αποστόλου και

ζήτησε να απαγορευθεί άμεσα η χρήση του Roundup στην Ελλάδα. 

Χάρη στη δική σου στήριξη, εδώ και 20 περίπου χρόνια έχουμε σταθεί απέναντι στα συμφέροντα των πολυεθνικών των φυτοφαρμάκων και των μεταλλαγμένων.
Έτσι και τώρα πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για την προστασία της υγείας μας και να προωθήσουμε τη βιώσιμη γεωργία, ως τη μόνη πραγματική λύση για καθαρή και υγιεινή τροφή.

Τι θα συμβεί εάν βάλετε ψιλοκομμένο σκόρδο στα πέλματα. Είναι απίστευτο!

Το σκόρδο είναι το γιατρικό για κάθε πάθηση αφού έχει πάρα πολλές θεραπευτικές ιδιότητες.
Η δράση του φυσικού βολβού είναι περισσότερο ωφέλιμη.
Η αλλικίνη που περιέχει το σκόρδο δρά καταλυτικά υπέρ της πρόληψης του κρυώματος, των ιών και της γρίπης.
Για την αντιμετώπιση των μυκήτων το εκύλισμα σκόρδου είναι ότι πρέπει.
Μπορούμε να το πιούμε αλλά και να το κάνουμε επάλειψη καθώς είναι πολύ αποτελεσματικό και στις δύο περιπτώσεις.
Είναι ένα τόσο ισχυρό φυσικό φάρμακο , ώστε εάν το εφαρμόζουμε στα πόδια κάποιου ,θα εισέλθει γρήγορα στο αίμα και μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση στους πνεύμονες.
Eάν ένα κεφάλι σκόρδου το χρησιμοποιήσουμε στα πόδια, είναι πολύ καλό για να σταματήσει το κρυολόγημα και το βήχα.

Αυτό γίνεται εάν κόψουμε μερικές σκελίδες σκόρδο, στην ανάμιξή τους με λίγο ελαιόλαδο και επαλείψουμε το μείγμα στα πόδια(μπορεί να μυρίζει λίγο άλλα εμείς θα κοιτάμε πάντα την υγεία μας)
Οι άνθρωποι που πάσχουν από πνευμονία η από κάθε είδους ασθένειες του αναπνευστικού (άσθμα, πνευμονικό εμφύσημα και βρογχίτιδα, αλλεργίες και πνευμονικό απόστημα) – σχεδόν είχανε φθάσει πριν το θάνατο -έχουν θεραπευτεί χάριν σε αυτό το θαυματουργό φυτό.

Επιμέλεια- Μετάφραση :Ελένη Μιχαλάκη / newsitamea.gr

thesecretrealtruth.blogspot.com

Λούπινα: Ο άγνωστος "ανταγωνιστής" της σόγιας

Μεγάλο είναι το ενδιαφέρον των Ελλήνων αγροτών για έναν καρπό που μέχρι σήμερα... σιτίζει την κτηνοτροφία, αλλά ανταγωνίζεται την σόγια σε θρεπτική αξία και χρήσεις.
Όσοι κατάγονται από τη Μάνη γνωρίζουν τα λούπινα, ένα είδος όσπριου που παραπέμπει σε κουκιά ή ρεβίθια, την «τροφή των φτωχών», όπως λέγονται.

Τον 19ο αιώνα άλλωστε οι Μανιάτες λέγονταν και «λουπινοφάγοι».
Αυτός ο ξεχασμένος και φθηνός καρπός κερδίζει τους καταναλωτές διεθνώς και την Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την Αυστραλία, η οποία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα.
Σπορά ανθεκτική στις καιρικές συνθήκες, με χαμηλές απαιτήσεις σε νερό, τα λούπινα δοκιμάζονται ως αντικαταστάτη της σόγιας. Και λόγω αύξησης της ζήτησης από το εξωτερικό, όλο και περισσότεροι αγρότες ψάχνουν τις καλλιέργειες εκείνες που θα τους εξασφαλίσουν το μέλλον.
Άλλωστε στα delicatessen τα 125 γραμμάρια καρπών πωλούνται προς 2,5 ευρώ το κιλό...
capital.gr