Yellow vests - Κίτρινα γιλέκα: Πεδίο «μάχης» το Παρίσι

Τα πρώτα επεισόδια, με την επακόλουθη ρίψη δακρυγόνων από τις αστυνομικές δυνάμεις, άρχισαν να σημειώνονται κοντά στα Ηλύσια Πεδία, κατά τη σημερινή μαζική διαδήλωση του κινήματος των «Κίτρινων Γιλέκων» στο Παρίσι, ανακοίνωσαν οι υπηρεσίες της αστυνομίας.

Στο πλαίσιο των μέτρων επιφυλακής για την πρόληψη βίαιων επεισοδίων, η παρισινή αστυνομία έχει προβεί έως τώρα σε συλλήψεις ενός αριθμού άνω των 350 ανθρώπων, πάνω στους οποίους εντοπίσθηκαν επικίνδυνα αντικείμενα.
Σε όλη την επικράτεια της Γαλλίας έχουν ληφθεί πρωτοφανή μέτρα επιφυλακής, ιδίως δε στο Παρίσι, που το περασμένο Σάββατο υπήρξε θέατρο σκηνών σκληρής βίας, που εξέπληξαν την κοινή γνώμη σε Γαλλία και εξωτερικό.

Για το τρέχον Σαββατοκύριακο έχουν κινητοποιηθεί 89.000 μέλη των δυνάμεων ασφαλείας, 8.000 εκ των οποίων στο Παρίσι, προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψη των γεγονότων αυτών.

Οι προσαγωγές ξεπέρασαν τις 500
Η κινητοποίηση των «κίτρινων γιλέκων» σήμερα στο Παρίσι έχει οδηγήσει σε 481 προσαγωγές, ενώ άλλα 211 άτομα έχουν τεθεί υπό προσωρινή κράτηση, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ.

Ο αριθμός αυτός είναι ήδη μεγαλύτερος από το σύνολο των προσαγωγών (412) που πραγματοποιήθηκαν στην πρωτεύουσα το προηγούμενο Σάββατο, 1η Δεκεμβρίου.

Η ένταση αυξάνεται στις κινητοποιήσεις των «κίτρινων γιλέκων» στο Παρίσι, με τις δυνάμεις καταστολής να προβαίνουν σε αθρόες συλλήψεις και να κάνουν χρήση δακρυγόνων στη λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων, κοντά στην Αψίδα του Θριάμβου.

«Άφαντος» ο Μακρόν
Στην πλειονότητά τους οι διαδηλωτές είναι ειρηνικοί, με την οργή τους να στρέφεται κυρίως κατά του προέδρου της χώρας Εμανουέλ Μακρόν και της κυβέρνησης, που θεωρούν ότι εκπροσωπούν μια πολιτική ελίτ που αδυνατεί να συλλάβει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα φτωχά λαϊκά στρώματα.
Υπουργοί απηύθυναν επανειλημμένες εκκλήσεις για ηρεμία και κάλεσαν τους διαδηλωτές να αποφύγουν να κατέβουν στο Παρίσι, όπως έκαναν και οι ηγεσίες συνδικαλιστικών οργανώσεων, κόμματα της αντιπολίτευσης, ακόμη και μέλη του ανώτατου κλήρου.

Γαλλικά ΜΜΕ μετέδωσαν χθες ότι ο Μακρόν αρνήθηκε να συναντηθεί με «μετριοπαθείς» εκπροσώπους των «κίτρινων γιλέκων» στο προεδρικό μέγαρο.
Ένας εξ αυτών, ο Μπενζαμέν Κοσί, είπε ότι εκπρόσωποι του κινήματος είχαν ζητήσει να δουν τον πρόεδρο της χώρας επειδή «η ανταρσία είναι προ των πυλών της Γαλλίας και δεν θέλουμε θανάτους αυτό το Σαββατοκύριακο».
Το Ελυζέ απάντησε ότι παραμένει ανοικτή η πόρτα του πρωθυπουργού.

Ο Μακρόν έχει να μιλήσει εδώ και μέρες, από τότε που έκανε πίσω ακυρώνοντας τη σχεδιαζόμενη αύξηση του φόρου επί των καυσίμων, που αποτέλεσε τη θρυαλλίδα των διαδηλώσεων.
Αξιωματούχοι είπαν, σύμφωνα με γαλλικά ΜΜΕ, ότι ο πρόεδρος φοβήθηκε μήπως ρίξει νέο λάδι στη φωτιά με δηλώσεις του ενόψει των σημερινών διαδηλώσεων.
Ο Μακρόν αναμένεται να απευθύνει τηλεοπτικό διάγγελμα στις αρχές της επόμενης εβδομάδας.

i-diadromi.gr

Όσοι ήταν στο λιμάνι του Γυθείου το Σάββατο δεν θα ξεχάσουν ποτέ αυτές τις εικόνες

Οι εικόνες αυτές προκαλούν έκπληξη, απορία και απογοήτευση

Στο πλαίσιο του προγράμματος για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος που υλοποιεί εδώ και έξι χρόνια σε διάφορα μέρη της Ελλάδος, η ομάδα εθελοντών δυτών «We Dive We Clean», σε συνεργασία με το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Γυθείου, καταδύθηκε την Παρασκευή και το Σάββατο (01-12-2018) στο λιμάνι στο Γύθειο για να καθαρίσει τον βυθό.

Τα ευρήματα ήταν -από κάθε άποψη- «εντυπωσιακά» και απρόσμενα, που ούτε ο πιο ευφάνταστος νους δεν θα μπορούσε να συλλογιστεί.

Οι δύτες περισυνέλεξαν 1.500 κιλά -κάθε λογής- στερεών απορριμμάτων.
Πλήθος ελαστικών, καθίσματα, κομμάτια από (πρώην) φωτιστικά σώματα έως… καρότσια σούπερ μάρκετ και ποδήλατα βρίσκονταν συσσωρευμένα για χρόνια στον βυθό!

Tα ευρήματα ήταν -από κάθε άποψη- «εντυπωσιακά» και απρόσμενα, που ούτε ο πιο ευφάνταστος νους δεν θα μπορούσε να συλλογιστεί.

Οι δύτες περισυνέλεξαν 1.500 κιλά -κάθε λογής- στερεών απορριμμάτων! Πλήθος ελαστικών, καθίσματα, κομμάτια από (πρώην) φωτιστικά σώματα έως… καρότσια σούπερ μάρκετ και ποδήλατα βρίσκονταν συσσωρευμένα για χρόνια στον βυθό!

Στη δράση, με την ονομασία «Project GYTHEIO» κλιμάκιο εθελοντών δυτών ύστερα από πολυετή δραστηριότητα στους τομείς έρευνας & ανέλκυσης με 142 δράσεις υποβρυχίων καθαρισμών και έχοντας αποκτήσει πολύτιμη εμπειρία/τεχνογνωσία από την περισυλλογή 45 και πλέον τόνων στερεών απορριμμάτων, θα επιδιώξει με την χρήση κατάλληλου υλικοτεχνικού εξοπλισμού (μπαλονιών ανελκύσεως κτλ) να απομακρύνει από τον βυθό όσο το δυνατόν μεγαλύτερο όγκο στερεών απορριμμάτων.

tromaktiko.gr

Εικόνες από τα άγνωστα αριστουργήματα της προϊστορικής Θήρας

Από τον αρχαιολόγο Χρίστο Ντούμα
Ένα από τα σημαντικότερα μέλη της αρχαιολογικής κοινότητας, ο Χρίστος Ντούμας, ο αρχαιολόγος που αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής, 50 ολόκληρα χρόνια στις ανασκαφές της Θήρας, είναι ο συγγραφέας του τόμου «Προϊστορική Θήρα» του 19ου έργου του εκδοτικού προγράμματος «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.
Ο τόμος παρουσιάζει τα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη, ένα μεγάλο μέρος από τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, στα Φηρά.

Πρόχους με παράσταση δελφινιών σε θαλάσσιο βυθό

Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι οι αποκατεστημένες τοιχογραφίες από δημόσια κτήρια και ιδιωτικές κατοικίες του οικισμού στο Ακρωτήρι, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, καθώς δεν εκτίθενται
στο μουσείο και οι οποίες αναδεικνύουν τη μοναδική παραστατική τέχνη που είχε αναπτυχθεί.
Η υπέροχη παράσταση της νηοπομπής, ένα ζωγραφικό έργο μήκους 4 μέτρων που κοσμούσε ιδιωτική κατοικία, η μεγάλη τοιχογραφική σύνθεση των κροκοσυλλεκτριών, έργο που είχε φτιαχτεί για δημόσιο κτήριο του οικισμού και η αναπαράσταση της τελετουργικής διαδικασίας μύησης στην οποία παρουσιάζονται νέοι, είναι μερικά μόνο από τα δείγματα του μεγάλου έργου της αποκατάστασης, που έχει επιτελέσει το εργαστήριο που λειτουργεί στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου.

Πίθος που εικονίζει θαλάσσιο τοπίο όπου θαλασσοπούλια τρέπονται σε φυγή, πιθανώς τρομαγμένα από την εμφάνιση δελφινιών

«Το 2017 συμπληρώνεται μισός αιώνας από την έναρξη των ανασκαφικών εργασιών στο Ακρωτήρι της Θήρας» λέει ο Χρίστος Ντούμας.
«Πραγματικά είναι ευτυχής συγκυρία που το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση αποφάσισε την έκδοση ειδικού τόμου για την προϊστορική πόλη που ήλθε στο φως εκεί και για το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, όπου εκτίθεται μια επιλογή από τα άφθονα ευρήματα του χώρου.

Η τοιχογραφία της λεγόμενης «Ιέρειας» στη Δυτική Οικία.

Η μορφή κρατεί μικρό θυμιατήρι με το αριστερό χέρι, ενώ με το δεξί φαίνεται να πασπαλίζει με αρωματικό θυμίαμα τα αναμμένα κάρβουνα.

Μικρή τριποδική τράπεζα, διακοσμημένη με την τεχνική της τοιχογραφίας Εικονίζονται δελφίνια σε θαλάσσιο τοπίο.

Μοναδική πρόχους του δίχρωμου ρυθμού Στη μια πλευρά παριστάνεται σκηνή 2 ανδρικών μορφών, πιθανώς σε τελετουργική προσφορά και στην άλλη μεγάλος αετός με ανοικτές φτερούγες, πιθανώς σε πτήση, μεταφέροντας αετιδέα (αετόπουλο).

Μικρογραφική ζωφόρος, μήκους 4 περίπου μέτρων, από την ανώτερη ζώνη του νότιου τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικία, με παράσταση νηοπομπής.

Τα πλοία είναι πολεμικά, ιστιοφόρα, και παριστάνονται σε 2 σειρές.
Ομοίωμα άγριου θηρίου (λιονταριού ή ερπετού) στην πρύμνη πιθανώς αποτελούσε το έμβλημα του σκάφους, ενώ η παράσταση ικρίου εικονίζει τον μικρό θάλαμο του κυβερνήτη.
Μπροστά στέκεται όρθιος ο τιμονιέρης, ρυθμίζοντας την κατεύθυνση του πλοίου.
Αντίκρυ στον τιμονιέρη και δίπλα από την καθιστή μορφή βρίσκονται οι ασπίδες των πολεμιστών που εικονίζονται καθισμένοι.
Τα ιστία των πλοίων της κάτω σειράς είναι κατεβασμένα και εμφανίζονται τα κράνη και τα ακόντια των πολεμιστών.
Οι σκυμμένοι κωπηλάτες στην κουπαστή κάθε πλοίου διακρίνονται μόνο από τα κεφάλια τους και από τα χέρια τους που κρατούν τα κουπιά.

Λεπτομέρειες από την αριστερή πλευρά της τοιχογραφίας.

Το Λιμάνι του απόπλου.

Η χλωρίδα και η πανίδα στο εικονιζόμενο τοπίο στο βάθος υποδηλώνουν τον εξωτικό χαρακτήρα του.

Το Λιμάνι του απόπλου. 

Η χλωρίδα και η πανίδα στο εικονιζόμενο τοπίο στο βάθος υποδηλώνουν τον εξωτικό χαρακτήρα του.

Στο κέντρο της νηοπομπής δεσπόζει, δυστυχώς όχι καλά διατηρημένο, μικρό σκάφος με ανοιγμένα τα πανιά

Προφανώς πρόκειται για τον αγγελιοφόρο της νηοπομπής, όπως υποδηλώνουν και τα περιστέρια που εικονίζονται με ανοιχτές φτερούγες στα πλευρά του.

Η νηοπομπή φτάνει στον προορισμό της.

Η λοφοσειρά που εικονίζεται να προστατεύει το λιμάνι από αριστερά είναι σχεδόν ταυτόσημη με το τοπίο στα δυτικά της προϊστορικής πόλης του Ακρωτηρίου, γεγονός που προσέδωσε στη συγκεκριμένη τοιχογραφία τον χαρακτηρισμό του αρχαιότερου χάρτη του κόσμου. Στην κορυφή του λόφου εικονίζεται οικίσκος με ανδρικές μορφές που φαίνεται πως ανήκαν στους παρατηρητές/φύλακες του λιμανιού.

Η πόλη με τα πολυόροφα κτήρια είναι, χωρίς αμφιβολία, η πόλη του Ακρωτηρίου

της οποίας οι κάτοικοι, ειδοποιημένοι από το παρατηρητήριο για τη άφιξη του στόλου, βγαίνουν από τα σπίτια τους και συγκεντρώνονται στην προκυμαία για να καλωσορίσουν αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η πόλη με τα πολυόροφα κτήρια είναι, χωρίς αμφιβολία, η πόλη του Ακρωτηρίο

Μικρογραφική ζωφόρος από την ανώτερη ζώνη του ανατολικού τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικίας, με παράσταση ποταμού σε υποτροπικό περιβάλλον.

Τα ψηλά φοινικόδεντρα που προβάλλονται στην αντίπερα όχθη, ενώ φύονται στην εγγύτερη, είναι μια χειροπιαστή απόπειρα του ζωγράφου να αποδώσει την τρίτη διάσταση. Ο εξωτικός κόσμος της Ανατολής, με τον οποίο οι Θηραίοι ναυτικοί είχαν επαφές, υποδηλώνεται με την απεικόνιση φανταστικού γρύπα. Ταυτόχρονα όμως, ο κόσμος αυτός είναι υπαρκτός, όπως δηλώνει η παρουσία πραγματικών άγριων θηρίων.

Ακόμη και σ’αυτόν τον εξωτικό και μακρινό κόσμο η ζωή έχει τις απαιτήσεις της

Ο αγριόγατος για να επιβιώσει έστησε ενέδρα και εφορμά προς τις πάπιες που, αμέριμνες ως εκείνη τη στιγμή στην όχθη του ποταμού, τον αντιλήφθηκαν και σπεύδουν να τον αποφύγουν. Μέσα στην άγρια φύση του παραποτάμιου τοπίου, η ανθρώπινη παρουσία υποδηλώνεται από τα κλαδεμένα φοινικόδεντρα.

Τοιχογραφική σύνθεση παριστάνει τρεις γυναικείες μορφές («Λατρεύτριες»)

που φορώντας πλούσιες ενδυμασίες και πολύτιμα κοσμήματα κατευθύνονται προς το τέμενος.
Η μεσαία «Λατρεύτρια» η οποία κάθεται πιθανώς μετά από τραυματισμό στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού της.
Με το αριστερό χέρι στο μέτωπο πιθανώς δηλώνει τον πόνο, ενώ κρατώντας το τραυματισμένο πόδι με το δεξί δείχνει το αίτιο του πόνου.
Η μακρά κόμη της δηλώνει ότι πρόκειται για ώριμη γυναίκα.
Το εν μέρει ξυρισμένο κεφάλι της τρίτης «Λατρεύτριας» δηλώνει ότι πρόκειται για νεαρή μορφή σε διαδικασία μύησης.
Καλύπτεται ολόκληρη με αραχνοΰφαντο διαφανή πέπλο και έχει το σώμα στραμμένο προς τις άλλες μορφές, ενώ ταυτόχρονα ατενίζει το ιερό, πιθανώς εκδηλώνοντας την αγωνία της για την έκβαση της τελετής.

Η εικονιζόμενη «Λατρεύτρια», ώριμη γυναίκα φοράει αραχνοΰφαντο διαφανές περικόρμιο και προτείνει το αριστερό της χέρι κρατώντας πολύτιμο περιδέραιο.

Οι εικονιζόμενοι νεαροί, με αρκετά ξυρισμένο το κεφάλι τους, απέχοντας πολύ από την δική τους ενηλικίωση, απλώς βοηθούν στην τελετή του πιο ώριμου.

Το πολύχρωμο ύφασμα που κρατεί ο νεαρός που προηγείται είναι πιθανώς το ζώμα, με το οποίο θα περιβληθεί εκείνος που θα ανακηρυχτεί σε ενήλικο. Ο μικρός που ακολουθεί μεταφέρει μικρή φιάλη, της οποίας το χρώμα έχει ξεθωριάσει και δεν φαίνεται με γυμνό μάτι.

Στη μεγάλη αυτή τοιχογραφική σύνθεση... 

...εικονίζεται σε ορεινό τοπίο κατάφυτο με κρόκους μια ώριμη γυναίκα που δείχνει σε μυούμενη νεαρή μορφή με ξυρισμένο κεφάλι τον τρόπο συλλογής των στημόνων του άνθους. Η τελευταία μιμείται ατενίζοντας την «δασκάλα», αγωνιώντας για την επιδοκιμασία της.

Λεπτομέρεια με την έκφραση του προσώπου της ώριμης κροκοσυλλέκτριας («δασκάλας»)

Λεπτομέρεια με την έκφραση του προσώπου της νεαρής (μυούμενης) κροκοσυλλέκτριας.

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου.

Εγκλείσματα φύλλων ελιάς σε λάβα

Οι σχέσεις των Θηραίων με την Ανατολική Μεσόγειο αντανακλάται και στην τέχνη.
Αυτό προκύπτει από τοιχογραφίες όπως η μεγάλη σύνθεση των πιθήκων.
Ο φυσιοκρατικός τρόπος με τον οποίο αποδίδονται οι πίθηκοι αναρριχώμενοι στους βράχους ασφαλώς οφείλεται σε προσωπική εμπειρία του ζωγράφου, όσον αφορά την κίνηση και τις συνήθειές τους.

Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία των πιθήκων

Η τοιχογραφία του νεαρού ψαρά

Τμήμα της τοιχογραφίας των Παπύρων

Χάρη στις εργασίες που έγιναν τόσο στον αρχαιολογικό χώρο όσο και στα επί τόπου εργαστήρια συντήρησης κατά τις πέντε αυτές δεκαετίες, σήμερα είναι δυνατή η σκιαγράφηση της ιστορίας του προϊστορικού οικισμού και της σταδιακής του ανάπτυξης, αλλά και η διαμόρφωση μιας εικόνας για την πρόοδο της κοινωνίας που έζησε εκεί».

by Αρχαία Ελληνικά 

Αυτή είναι η πρώτη φωτογραφία της Aκρόπολης μετά την τουρκοκρατία.

 Τα σχέδια για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Αθήνας και οι αντιδράσεις των οικοπεδούχων

Η παλαιότερη σωζόμενη φωτογραφία της Ακρόπολης είναι τραβηγμένη από τον Λόφο των Νυμφών και το Αστεροσκοπείο το 1842 από τον Josepf-Filibert Girault de Prangey.
Ήταν ζωγράφος αλλά τον κέρδισε η τέχνη της φωτογραφίας που διδάχτηκε από τον εφευρέτη της Δαγκεροτυπίας Louis Daguerre.

Έτσι την είδε ο Μακρυγιάννης κι ο Καραϊσκάκης. Οι περιγραφές που έχουν διασωθεί για την Αθήνα της εποχής εκείνης μετά τις περιπέτειες του απελευθερωτικού πολέμου είναι αποκαρδιωτικές.
"Ο εκ των Αντιβασιλέων Georg Maurer, που έφθασε στην Αθήνα το 1833 κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσκεψης του Όθωνα, έγραφε: «Η Αθήνα που πριν απ’ τον Απελευθερωτικό Πόλεμο αριθμούσε 3.000 περίπου σπίτια, τώρα δεν είχε ούτε 300. Τα άλλα είχαν μεταβληθεί σ’ έναν άμορφο σωρό από πέτρες»."
Η πόλη είχε υποστεί σοβαρότατες καταστροφές, ιδιαίτερα στο διάστημα της ενδεκάμηνης πολιορκίας της από τον Κιουταχή, μεταξύ Ιουνίου 1826 και Μαΐου 1827.

Η τουρκική φρουρά αποχώρησε οριστικά από το φρούριο της Ακροπόλεως την 31η Μαρτίου 1833.

Ο Παρθενώνας το 1842! Οι δαγκεροτυπίες της Ακρόπολης ανακαλύφθηκαν σχεδόν 30 χρόνια μετά το θάνατο του de Prangey, την δεκαετία του 1920, ξεχασμένες σε μια αποθήκη.

Η έρευνα για τα πρώτα βήματα της Αθήνας μετά την τουρκοκρατία, του ιστορικού στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη αναφέρει:
Τον Νοέμβριο του 1831 οι αρχιτέκτονες Σταμάτης Κλεάνθης και Eduard Schaubert, μαθητές του σημαντικότερου ίσως Γερμανού νεοκλασικού αρχιτέκτονα Karl Friedrich Schinkel, εγκαθίστανται στην Αθήνα, όπου βάζουν μπρος το έργο της συστηματικής τοπογράφησης της πόλης και στη συνέχεια συντάσσουν την πολεοδομική τους πρόταση, εν όψει της πιθανής εγκατάστασης εκεί της πρωτεύουσας του νεοπαγούς κράτους.

Πράγματι, τον Μάιο του 1832, η μετακαποδιστριακή Προσωρινή Κυβέρνηση τους αναθέτει την εκπόνηση του Νέου Σχεδίου της Πόλεως των Αθηνών, ανεξαρτήτως του εάν θα γίνει ή όχι πρωτεύουσα.

Το σχέδιο συντάσσεται και υποβάλλεται τον Δεκέμβριο του 1832 και στις 29 Ιουνίου 1833 εγκρίνεται από την Αντιβασιλεία, που είχε εν τω μεταξύ αναλάβει τα ηνία του Κράτους, και επικυρώνεται με Βασιλικό Διάταγμα στις 6 Ιουλίου του ιδίου έτους.

Σωροί ερειπίων τα Προπύλαια της Ακρόπολης μετά την απελευθέρωση.

Τι προέβλεπε το περίφημο πολεοδομικό σχέδιο Κλεάνθη και Σάουμπερτ

Η Νέα Πόλη περιελάμβανε το ήμισυ περίπου της Παλαιάς, ενώ εκτεινόταν και προς τα δυτικά, βόρεια και ανατολικά αυτής. Το υπόλοιπο ήμισυ της Παλαιάς Πόλης, το οριζόμενο από τις οδούς Ηφαίστου, Πανδρόσου και Αδριανού, όπως αναφέραμε προηγουμένως, προβλεπόταν να απαλλοτριωθεί χάριν αρχαιολογικών ανασκαφών.

Αλλά και το διατηρούμενο τμήμα της Παλαιάς Πόλης διετηρείτο μόνον ως γεωγραφική περιοχή, και όχι ως δομημένος χώρος, αφού προβλεπόταν στο μεγαλύτερο μέρος του να τμηθεί από νέες οδούς και να χωριστεί σε κανονικά οικοδομικά τετράγωνα. Το σχήμα των κυρίων αξόνων ήταν ένα ισοσκελές τρίγωνο με κορυφή τη σημερινή πλατεία Ομονοίας, σκέλη τις οδούς Πειραιώς και Σταδίου, και βάση την οδό Ερμού.

Ο όλος προσανατολισμός είχε ως στόχους τον Πειραιά, το Στάδιο και, κυρίως, την Ακρόπολη, στα πόδια της οποίας η πόλη απλωνόταν σαν μια ανοικτή αγκαλιά. Στην κορυφή του τριγώνου προβλεπόταν η ανέγερση των Ανακτόρων:

Η γεωμετρική κορυφή και η κορυφή της κρατικής εξουσίας σε μια συμβολική σύμπτωση.

Ο προσανατολισμός των σκελών δεν ήταν τυχαίος: «Συναντώνται», όπως σημειώνουν οι Κλεάνθης και Schaubert στο υπόμνημά τους, «κατά τοιούτον τρόπον ώστε ο εξώστης των Βασιλικών ανακτόρων να απολαμβάνει ταυτοχρόνως του γραφικού Λυκαβηττού, του Παναθηναϊκού Σταδίου, της πλούσιας εις υπερήφανους αναμνήσεις Ακροπόλεως, και των πολεμικών και εμπορικών πλοίων του Πειραιώς» (Μπίρης 1938, σ. 16).

Οι οδοί Πειραιώς και Σταδίου διακόπτονταν, συμμετρικά ως προς τα Ανάκτορα, από τις αντίστοιχες τετράγωνες πλατείες Μπόρσας (Χρηματιστηρίου) και Θεάτρου.

Πρόκειται για τις σημερινές Πλατείες Κουμουνδούρου και Κλαυθμώνος, οι οποίες πράγματι είναι συμμετρικές, κάτι που δεν το συνειδητοποιεί κανείς εύκολα μέσα στο σημερινό χάος της Αθήνας.

Κατέληγαν δε –οι Πειραιώς και Σταδίου– σε δυο κυκλικές πλατείες-όρια της Πόλης:

η μεν πλατεία Κέκροπος στη μεγάλη διασταύρωση των προς δυσμάς παραδοσιακών υπεραστικών οδών της Παλαιάς Πόλης, όπου το σημερινό Γκάζι, η δε πλατεία Μουσών στην προς ανατολάς Πύλη των Μεσογείων, όπου η σημερινή πλατεία Συντάγματος.

Η Αθήνα και η Ακρόπολη το 1869 (φωτο: Paul Baron des Granges)

Το οδικό δίκτυο αναπτυσσόταν εν μέρει ακτινωτά, με κέντρα τις κυκλικές πλατείες, και εν μέρει παράλληλα και κάθετα προς τους βασικούς άξονες, πάντοτε με απόλυτη κανονικότητα.

Η ευρύτερη περιοχή των Ανακτόρων περιβαλλόταν από μεγάλες λεωφόρους. Προβλέπονταν με ακρίβεια οι θέσεις όλων των δημοσίων κτιρίων και γενικότερα οι περιοχές όλων των λειτουργιών της Πόλης:

Υπουργεία, Δικαστήρια, Στρατώνες, Αστυνομία, Ταχυδρομείο, Νομισματοκοπείο, Μητρόπολη, Ακαδημία, Βιβλιοθήκη, Χρηματιστήριο, Αγορές, Πάρκα, κλπ.

Το σύνολο ήταν προγραμματισμένο να φιλοξενήσει όλες τις λειτουργίες μιας πρωτεύουσας και έναν πληθυσμό που προβλεπόταν να φθάσει το όριο των 40.000 κατοίκων.

Οι διαμαρτυρίες των οικοπεδούχων

Το σχέδιο εγκρίθηκε τον Ιούλιο το 1833. Εως το τέλος του χρόνου είχε αρχίσει η εφαρμογή του. Μόλις όμως χαράχθηκαν οι γραμμές του επί του εδάφους, και έγιναν με υλικό τρόπο αντιληπτές οι εκτάσεις που θα απαλλοτριώνονταν για την ανέγερση των δημοσίων κτιρίων, τη διαμόρφωση των πάρκων και του οδικού δικτύου, καθώς και για τις αρχαιολογικές ανασκαφές, ξέσπασε κύμα διαμαρτυριών από μέρους των ιδιοκτητών, ενώ εκτοξεύθηκαν και κατηγορίες για κερδοσκοπία.

Τον Μάιο του 1834 ο εκ των Αντιβασιλέων Maurer επισκέφθηκε την πόλη για να μελετήσει επί τόπου την κατάσταση.

Η κατακραυγή της οποίας έγινε μάρτυρας, οδήγησε την Αντιβασιλεία να διατάξει την αναστολή της εφαρμογής του σχεδίου στις 11 Ιουνίου 1834.

Στη συνέχεια μετακλήθηκε ο διάσημος τότε Βαυαρός αρχιτέκτονας Leo von Klenze για να εξετάσει το όλο ζήτημα.

Η επίσκεψη του Klenze βάστηξε από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 1834 και κατέληξε στην εκπόνηση ενός Νέου Σχεδίου, ή μάλλον μιας αναθεώρησης του αρχικού.

Κύρια χαρακτηριστικά του ήσαν η μείωση της συνολικής έκτασης της πόλης, η μερική μείωση της έκτασης του χώρου των ανασκαφών με όριο την οδό Αδριανού, ο περιορισμός του πλάτους των δρόμων και της επιφάνειας των πλατειών, καθώς και η κατάργηση των εντός της πόλης λεωφόρων, η περιστολή του φαινομένου της κατάτμησης της Παλαιάς Πόλης: αντί της χάραξης πλήθους νέων δρόμων, προτάθηκε η διευθέτηση των παλαιών δρομίσκων, με ελαφρές διαπλατύνσεις και ευθυγραμμίσεις εδώ και εκεί.

Τέλος, η μεταφορά των Ανακτόρων και συνεπώς όλου του διοικητικού κέντρου βάρους της πόλης από την πλατεία Ομονοίας στα υψώματα του Κεραμεικού.

Λεπτομέρεια του πανοράματος της Αθήνας πριν από το 1858. Λήψη από τον Λυκαβηττό. Διακρίνονται τα οικήματα γύρω από την πλατεία Ομόνοιας που παραμένει άχτιστη! Η φωτογραφία προέρχεται από το βιβλίο των Χάρη Γιακουμή και Τάσου Α. Ανδρέου «Μεταμορφώσεις των Αθηνών», του εκδοτικού οίκου Kallimages.

Οι αλλαγές

Το Σχέδιο Klenze εγκρίθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου του 1834, ενώ ταυτόχρονα οριζόταν ότι την 1η Δεκεμβρίου, δηλαδή σε λιγότερο από δυόμισι μήνες, θα μεταφερόταν στην Αθήνα από το Ναύπλιο η έδρα του Κράτους.

Το σχέδιο τέθηκε ευθύς αμέσως σε εφαρμογή. Οι τροποποιήσεις του Klenze περιόρισαν τις δυσχέρειες, χωρίς όμως και να τις εξαλείψουν.

Η έναρξη των κατεδαφίσεων για τη διάνοιξη, καταρχήν, των νέων οδών Αιόλου, Ερμού και Αθηνάς, προσέκρουσε στις αντιδράσεις των κατοίκων, προς τους οποίους η Κυβέρνηση δεν είχε παραχωρήσει νέα οικόπεδα σε άλλη θέση, κατά τα συμφωνημένα.

Οι εργασίες διακόπηκαν πολλές φορές, για να συνεχιστούν με αστυνομική συνδρομή, και υπό τις διαμαρτυρίες της ίδιας της Δημοτικής Αρχής.

Προ της αδυναμίας της Κυβέρνησης να στηρίξει οικονομικά τις προβλεπόμενες απαλλοτριώσεις αποφασίστηκε, στις 11 Νοεμβρίου 1836, νέα μείωση του αρχαιολογικού χώρου, γνωστή ως τροποποίηση Hansen-Schaubert.

Άλλες τροποποιήσεις μικρότερης κλίμακας ακολούθησαν σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα.

Η έρημη Ομόνοια

Η Αθήνα άργησε να επεκταθεί στο σύνολο της προβλεπόμενης από τα σχέδια έκτασης.

Πράγματι, επί δεκαετίες τα όρια της παρέμεναν ουσιαστικά εκείνα της παλιάς πόλης. Είναι ενδιαφέρον να συνειδητοποιήσουμε ότι περιοχές που είναι σήμερα το κέντρο της πόλης, όπως η ίδια η Ομόνοια και όλη η βόρεια πλευρά της Πειραιώς, παρέμειναν σχεδόν έρημες ως τα 1870-1880.

Το 1855, λόγου χάριν, όχι μόνον η Ομόνοια ήταν ακόμη τελείως άκτιστη, αλλά και γενικότερα όλη η περιοχή βορείως της Σοφοκλέους.

Η κατοικία του Αυστριακού πρεσβευτή στην Αθήνα, Prokesch von Osten, οικοδομήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1830, στη σημερινή οδό Φειδίου. Το 1841 περιγράφεται ως απομονωμένο στην «άκρη της πόλης», με θέα στην «πλατιά ερημιά και τα ψηλά βουνά». Το περιέβαλε μεγάλος κήπος που ξεκινούσε από τη οδό Πανεπιστημίου και έφθανε ως τη Χαριλάου Τρικούπη, την Εμμανουήλ Μπενάκη και την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. 

Το 1840, όταν άρχισε να λειτουργεί το πρώτο Αθηναϊκό θέατρο, βρισκόταν, όπως παρατηρούν οι αυτόπτες, «έξω από την Πόλη […] στη γυμνή, περιτριγυρισμένη από τα βουνά πεδιάδα».

Αυτό το «έξω από την Πόλη» αντιστοιχεί σήμερα στη μικρή πλατεία μεταξύ των οδών Μενάνδρου και Σωκράτους, πίσω από τη Λαχαναγορά, στο πολύβουο κέντρο της πόλης, όπου επιβιώνει ως ανάμνηση η οδός Θεάτρου.

Το θέατρο παρέμενε στο άκρο της πόλης ακόμη το 1855.

Το ίδιο ισχύει και για τους πρόποδες του Λυκαβηττού, καθώς και για μεγάλο μέρος της Νεάπολης.

Το 1841 ο Hans Christian Andersen εντυπωσιάστηκε από το σπίτι του Αυστριακού Πρέσβη απομονωμένο στην «άκρη της πόλης», με θέα στην «πλατιά ερημιά και τα ψηλά βουνά».

Το σπίτι αυτό βρίσκεται στην οδό Φειδίου, μεταξύ Πανεπιστημίου και Ακαδημίας, πίσω από το κινηματοθέατρο Rex....

Αργότερα, όπως φαίνεται στον χάρτη του 1855, η οικοδόμηση επεκτάθηκε και πέραν της οδού Ακαδημίας. Στον χάρτη του 1881 έχουμε κάποια σπίτια επί των οδών Σόλωνος και Σκουφά. Εντούτοις, η περιοχή του Στρέφη αποτελούσε ως τις αρχές σχεδόν του 20ού αιώνα το όριο της πόλης. Η Μονή Πετράκη, που βρίσκεται σήμερα στο τέρμα της οδού Αλωπεκής, στο Κολωνάκι, ήταν ακόμα στα 1880 ένα εξοχικό Μοναστήρι. Την ίδια εποχή η λεωφόρος Αλεξάνδρας ήταν μια ακατοίκητη ρεματιά μεταξύ των Τουρκοβουνίων και του Λυκαβηττού, και η Κυψέλη είχε κάποιες μετρημένες στα δάχτυλα μακρινές αγροικίες, και μερικές εξοχικές βίλες, όπου οι Αθηναίοι πήγαιναν εκδρομή. Η εξέλιξη αυτή συνδυάζεται με το ζήτημα του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού της Αθήνας. Είναι αυτονόητο ότι η εγκαθίδρυση της πρωτεύουσας προκάλεσε μεγάλη συρροή νέων κατοίκων....

Η Αθήνα μεγαλούπολη το 1910.... 

Από 12.000 περίπου στα 1834, ο αριθμός τους διπλασιάστηκε μέσα στην επόμενη δεκαετία. Εντούτοις, η πρόβλεψη των Κλεάνθη-Schaubert για 40.000 κατοίκους δεν πραγματοποιήθηκε πριν από τη δεκαετία του 1860, και το ορόσημο των 100.000 δεν ξεπεράστηκε πριν από τα τέλη της δεκαετίας του 1880.

Η Αθήνα το 1869 . Φωτογραφία του William James Stillman

Πηγή κειμένου: Η Αθήνα τον 19ο αιώνα. Η αρχαιολογία της Πόλεως των Αθηνών (Εθνικό Κέντρο Ερευνών)

Διαβάστε σχετικό άρθρο από την ίδια έρευνα: Η Αθήνα υπήρξε χωριό πριν γίνει πρωτεύουσα;

Τι λένε τα στοιχεία για τον πληθυσμό, τα σπίτια και τα εργαστήρια. Ο συσχετισμός με τις άλλες ελληνικές πόλεις και οι μαρτυρίες των ξένων ταξιδιωτών...

mixanitouxronou.gr