ΟΥ ΤΙ ΔΑΝΟΣ: Το ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΦΟΙΝΙΚΟΔΑΣΟΣ στον Κάβο-Μαλιά (φωτογραφίες video)

Μοιάζει με σεληνιακό τοπίο γεμάτο κρατήρες.
Σε κάθε μια από τις τρύπες, πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, υπήρχε ένας κορμός φοινικόδεντρου.

Από μια επίσκεψη μου στο Γεωπάρκο του Κάβου-Μαλιά
Κείμενο φωτογραφίες Γεώργιο Τσούπας
ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΦΟΙΝΙΚΟΔΑΣΟΣ - 3.000.000 χρόνια στον Κάβο-Μαλιά

Στην απόληξη του Πάρνωνα, το όρος Κριθίνα μοιάζει με ουρά δεινόσαυρου, που κατεβαίνει μέχρι τη θάλασσα, στο ακρωτήρι του Κάβο-Μαλιά.
Μια γυμνή ράχη βουνού, με βράχους, που τραβούν την προσοχή και προκαλούν δέος.
Απέναντι, μοιάζει με φράχτη στη θάλασσα, η στεριά των Κυθήρων και ανάμεσα στις δυο στεριές, το στενό θαλασσινό πέρασμα είναι πολυσύχναστο και φοβερό, με φήμη φονιά για τα καράβια που το διέπλεαν από την αρχαιότητα μέχρι και πρόσφατα ακόμη.
Εκεί, στις νοτιοδυτικές υπώρειες του όρους Κριθίνα, στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας, του Προφήτη Ηλία και του Κόρακα, εκτείνεται ένα Γεωπάρκο με απολιθώματα μερικών εκατομμυρίων ετών!
Για την ακρίβεια, απολιθώματα υπάρχουν και εκτός της οριοθετημένης περιοχής του Γεωπάρκου, σε μια πολύ πιο εκτεταμένη περιοχή, που φτάνει μέχρι τον κάμπο των Βοιών, την περιοχή της Πούντας και την Ελαφόνησο.
Εντυπωσιακή είναι και η ποικιλία των απολιθωμάτων, ιδιαίτερα στην οριοθετημένη περιοχή του Γεωπάρκου.
Ωστόσο δεν είναι εύκολο μέσα από ένα δημοσίευμα να καλυφθεί όλο το φάσμα των απολιθωμάτων. Έτσι, έκανα focus σε ένα μόνο από τα είδη των απολιθωμάτων που υπάρχουν, γιατί αποτελούν και μια ξεχωριστή ενότητα. Είναι το απολιθωμένο φοινικόδασος, που τα πέτρινα απομεινάρια του εντυπωσιάζουν, ιδιαίτερα στο παράκτιο πλατό της Αγίας Μαρίνας.
Οι περισσότεροι από τους απολιθωμένους κορμούς των φοινικόδεντρων σώζονται σε μικρό ύψος και σε πολλές περιπτώσεις σώζεται μόνο ένας δακτύλιος πάνω στον επίπεδο βράχο και από μέσα ξεπετάγεται θαλασσινό νερό.
Όλος ο βράχος με τα ίχνη των ασβεστοποιημένων φοινίκων είναι προϊόν της ίδιας διαδικασίας από την οποία έχουν προέλθει και τα απολιθώματα.
Είναι μια τεράστια ιζηματογενής πλάκα πάχους 10-15 μέτρων που μοιάζει με αμφίστομη λόγχη και μπαίνει στη θάλασσα, ενώ κάτω από την πλάκα αυτή υπάρχει άμμος, που την κάνει να ξεχωρίζει σαν ένα στρώμα διαφορετικό, από το υπόλοιπο πέτρωμα.
Σε μια συνέντευξή του, πριν από μερικά χρόνια, σε μια τοπική εφημερίδα, τα «Βάτικα», ο καθηγητής Παλαιοντολογίας και Παλαιοβοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευάγγελος Βελιτζέλος λέει ότι το απολιθωμένο φοινικόδασος στα Βάτικα είναι μοναδικό και εξηγεί με ποιο τρόπο απολιθώθηκαν τα φοινικόδεντρα πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, για να προκύψει αυτό το πέτρινο (απολιθωμένο) δάσος με τους κορμούς των φοινίκων, στην Αγία Μαρίνα του Κάβο-Μαλιά.

Ο μεγαλύτερος σε ύψος απολιθωμένος κορμός φοίνικα στην περιοχή του Κόρακα (Βάτικα).

• «H μοναδικότητά τους έγκειται τόσο στην ποικιλία των
απολιθωμένων ειδών, όσο και στην έκταση που αυτά καταλαμβάνουν (από την Αγία Μαρίνα, στον ΚαβοΜαλιά μέχρι τον Κάμπο και την Ελαφόνησο), αλλά και στον τρόπο απολίθωσής τους.
Είναι η πρώτη φορά που, σε μια συγκεκριμένη περιοχή, ανακαλύπτονται τόσες εκατοντάδες ριζικοί κόμβοι δέντρων, ηλικίας 2 με 3 εκατομμυρίων χρόνων, οι οποίοι, απολιθώθηκαν με έναν εξαιρετικά σπάνιο τρόπο: δεν πυριτιώθηκαν από τις τέφρες κάποιου ηφαιστείου, όπως π.χ. στη Λέσβο, αλλά «ασβεστώθηκαν», εξαιτίας της ανόδου της θάλασσας».
• «Πρόκειται για σπάνια απολιθώματα ζωικής και φυτικής προέλευσης, μεγίστης παλαιοντολογικής σημασίας, που για πρώτη φορά ανακαλύφθηκαν τόσο στον ελληνικό, όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο».
Η διατήρηση των απολιθωμένων φοινικόδεντρων είναι σε πολύ χαμηλό ύψος του κορμού τους, μέχρι το σημείο δηλαδή που σταματούν οι ρίζες και γι’ αυτό χαρακτηρίζονται «ριζικοί κόμβοι».
Μεγάλη συγκέντρωση τέτοιων ριζικών κόμβων υπάρχει στην παράκτια ζώνη της Αγίας Μαρίνας, που είναι και η καρδιά του Γεωπάρκου.
Ένα πέτρινο πλατό δίπλα στη θάλασσα είναι γεμάτο ίχνη από τα ριζικά απολιθώματα των κορμών των φοινικόδεντρων.
Σεν είναι όμως αυτό το μοναδικό σημείο που υπάρχουν τέτοια απολιθώματα. Σε μια πολύ μεγάλη έκταση, από τον Καβο-Μαλιά μέχρι την Ελαφόνησο έχει εντοπισθεί μεγάλος αριθμός τέτοιων ριζικών κόμβων: στην Αγία Μαρίνα, στην παραλία της Σπίθας, στο Κανόνι, στον Κόρακα, στην Πούντα, στην Ελαφόνησο, αλλά και σε πολλά σημεία του κάμπου των Βοιών, που δεν είναι σήμερα παράκτια, όμως κάποτε, πολύ βαθιά στο παρελθόν, έφτανε μέχρι εκεί η θάλασσα.
Η παράκτια αυτή δασική βλάστηση, λένε οι επιστήμονες που μελέτησαν την περιοχή, καταστράφηκε πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, όταν κατακλύσθηκε απότομα από τη θάλασσα.
Τη σκέπασαν δηλαδή τεράστια κύματα με ένα βίαιο τρόπο.
Έτσι, έσπασαν τα δένδρα και παρασύρθηκε το κυρίως σώμα του κορμού τους, ενώ τα μικρά υπολείμματα του κορμού, κοντά στη ρίζα, που έμειναν στο έδαφος κατακλύσθηκαν από μεγάλη ποσότητα φερτής λάσπης από τη θάλασσα και καταπλακώθηκαν από αυτά τα φερτά θαλασσινά υλικά.
Στο αμέσως επόμενο στάδιο αυτών των βίαιων φυσικών φαινομένων και αφού αυτά καταλάγιασαν, άρχισε η διαδικασία της απολίθωσης με ένα εντελώς ιδιαίτερο τρόπο, που είναι η ασβεστοποίηση των υλικών που απολιθώθηκαν, μέσα από μια πολύπλοκη διαδικασία, που ερευνάται από τους γεωλόγους.

Απολιθωμένες ρίζες από την περιοχή της Αγίας Μαρίνας (Βάτικα).

Ο τρόπος απολίθωσης είναι αυτός κυρίως, που καθιστά μοναδικό, το πέτρινο φοινικόδασος στον Καβο-Μαλιά.
Φαίνεται όμως ότι το υλικό των απολιθωμάτων είναι πολλαπλά ευαίσθητο, τόσο απέναντι στις καιρικές συνθήκες, όσο και στις επεμβάσεις του ανθρώπου, στις περιοχές με τα απολιθώματα.
Η αλμύρα της θάλασσας, ο δυνατός αέρας που ξεχύνεται το μεγαλύτερο διάστημα του χρόνου από τις γυμνές πλαγιές της Κριθίνας στο στενό του Καβο-Μαλιά, αλλά και οι γεωργικές καλλιέργειες, έχουν επιφέρει με τα χρόνια, αλλοιώσεις και καταστροφές στα απολιθώματα.
Μετά την ανακάλυψή τους, ωστόσο, έγινε μια συστηματική προσπάθεια από την πανεπιστημιακή ομάδα του καθηγητή Ευάγγελου Βελιτζέλου, ώστε να συντηρηθούν τα ευρήματα και να αποκτήσουν αντοχή απέναντι στα καιρικά φαινόμενα.
Διάβασα σε ένα φυλλάδιο, που εξέδωσε ο Δήμος της Νεάπολης Βοιών ότι: «το Πανεπιστήμιο (σ.σ. Αθηνών) ολοκλήρωσε - με ίδιους πόρους - τη συντήρηση 33 απολιθωμένων κορμών στην Αγία Μαρίνα και τον Κόρακα, όπως ακριβώς προέβλεπε η σχετική μελέτη. Κάνανε, δηλαδή, τους κορμούς αυτούς «αδιάβροχους», ώστε να μην μπορεί να τους διαπεράσει το θαλασσινό νερό και να μην μπορούν το κύμα και το αλάτι να τους διαβρώσουν και να επισπεύσουν την αποσύνθεσή τους.
Βεβαίως, σε τακτά χρονικά διαστήματα θα πρέπει να γίνονται και εργασίες επανασυντήρησης, αλλά και κάθε χρόνο να συντηρούνται επιπλέον 10 κορμοί, είτε στην Αγία Μαρίνα είτε στον Κόρακα είτε στον Κάμπο είτε στην Πούντα είτε κάπου αλλού…».
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η επιστημονική του ομάδα, που ερευνά την περιοχή των Βάτικων, πρότεινε στο Δήμο της Νεάπολης Βοιών, τη δημιουργία που Γεωπάρκου.
Ήδη έχουν τοποθετηθεί σε ορισμένα σημεία της απολιθωματοφόρας περιοχής παρατηρητήρια, με πινακίδες που έχουν επιστημονικές πληροφορίες για τους επισκέπτες και αφορούν τα απολιθώματα.
Τα απολιθωματοφόρα στρώματα χαρακτηρίζονται από τους επιστήμονες «μεγίστης επιστημονικής και μουσειακής σημασίας, μέσα σε ένα περιβάλλον ιδιαιτέρου φυσικού κάλους», ενώ παράλληλα επισημαίνουν ότι «το ενδιαφέρον των θέσεων αυτών, πέρα από γεωλογικό, μπορεί να είναι οικολογικό, αρχαιολογικό, ιστορικό και πολιτιστικό».
Το απολιθωμένο φοινικόδασος απέχει περίπου είκοσι χιλιόμετρα από τη Νεάπολη Βοιών, σε μια κατεύθυνση προς το Νότο.
Η διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος είναι από τη Νεάπολη προς τα χωριά Λάχι και Άγιο Νικόλαο.
Ο δρόμος συνεχίζει άσφαλτος για μερικά ακόμη χιλιόμετρα, προς τον Προφήτη Ηλία και 3 χιλιόμετρα πριν από το γραφικό λιμανάκι του παράκτιου Προφήτη Ηλία, υπάρχει μια πρόχειρη πινακίδα που δείχνει ένα χωματόδρομο (σχετικά καλής βατότητας), που οδηγεί στο Γεωπάρκο της Αγίας Μαρίνας με το απολιθωμένο φοινικόδασος.
Η διαδρομή από κει που αρχίζει ο χωματόδρομος είναι υπέροχη και ενδιαφέρουσα, σε ένα φαντασμαγορικό τοπίο, που σε μεγάλο βαθμό είναι προϊόν του ίδιου φαινομένου, που συντέλεσε στο σχηματισμό των σπάνιων απολιθωμάτων.

Ένα φοινικόδεντρο από το Βάι στην Ανατολική Κρήτη και κάτω μια συστάδα με κορμούς φοινικόδεντρων από το Βάι.

ΑΠΟΤΑ ΒΑΤΙΚΑ ΣΤΟ ΒΑΪ
Από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα μπροστά στους απολιθωμένους κορμούς των φοινικόδεντρων στην Αγία Μαρίνα, αυτόματα η σκέψη μου ταξίδεψε σε ένα πολύ γνώριμο για μένα τόπο, στο Φοινικόδασος του Βάι, στην ανατολική Κρήτη.
Ίσως, γιατί το κυρίαρχο στοιχείο των απολιθωμάτων είναι το κομμάτι του κορμού που βρίσκεται στη βάση του φοίνικα, με τις ρίζες.
Για τους φοίνικες αυτό το σημείο είναι πολύ χαρακτηριστικό, γιατί τις περισσότερες φορές ένα μέρος από το ριζικό σύστημα αυτών των δέντρων βγαίνει πάνω από την επιφάνεια του εδάφους.
Στο φοινικόδασος του Βάι ενδημεί από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια ο «Φοίνικας του Θεόφραστου».
Ένα πλήθος ζωγραφικών και άλλων αποτυπώσεων αυτού του φοίνικα, μας είναι γνωστό από τη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού.
Αποτυπώσεις σε τοιχογραφίες, σε αγγεία και σε σφραγίσματα.
Εκτός όμως από τις αποτυπώσεις, στοιχεία αυτού του φοίνικα έχουν διασωθεί και μέσα στις λάβες του ηφαιστείου, στη Σαντορίνη.
Και τώρα, ο εντοπισμός αυτού του απολιθωμένου φοινικοδάσους, στην περιοχή του Κάβο-Μαλιά έρχεται να επιβεβαιώνει πέρα για πέρα τη θεμελιωμένη ούτως ή άλλως πεποίθηση, ότι οι φοίνικες του Θεόφραστου ενδημούν στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου εδώ και εκατομμύρια χρόνια.
Σε μια από τις πινακίδες, με τις πληροφορίες, που έχουν τοποθετηθεί στην περιοχή του Γεωπάρκου, στην Αγία Μαρίνα, διαβάζω: «Από τη διαχρονική παρουσία των φοινίκων στην Ελλάδα, από το Ηώκαινο (σ.σ. 40 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα), αποδεικνύεται η αυτοχθονία του γένους Phoenix, που ενδημεί σήμερα στη Μονή Πρέβελη (σ.σ. στη Νότια-κεντρική Κρήτη. Είναι το φοινικόδασος που κάηκε πέρυσι το καλοκαίρι) και στο Βάι της νήσου Κρήτης».
Στην ίδια πινακίδα του Γεωπάρκου επισημαίνεται: «Στην Ελλάδα, οι φοίνικες είναι γνωστοί από το Ηώκαινο και σε αντίθεση με τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο, δεν εξαφανίζονται, καθώς έχει πιστοποιηθεί η διαχρονική παρουσία τους, με τη μορφή του απολιθωμένου ή πυριτιωμένου κορμού σε πλήθος γεωλογικών αποθέσεων».
Τα ίχνη από τους κορμούς των απολιθωμένων φοινικόδεντρων στο παράκτιο πλατό, στην Αγία Μαρίνα δίνουν με λίγη φαντασία την αίσθηση ενός φοινικοδάσους δίπλα στη θάλασσα, την ίδια δηλαδή αίσθηση, που δίνει τόσο το φοινικόδασος στην εκβολή του Κουρταλιώτη ποταμού, στην Μονή Πρέβελη, όσο και το πολύ μεγαλύτερο σε έκταση, φοινικόδασος του Βάι στην ανατολική Κρήτη.

Απολιθωμένος κορμός φοινικόδεντρου.
Στη βάση του σώζεται ολόκληρος ο κύκλος του κορμού, ενώ από ένα σημείο και πάνω σώζεται ένα μέρος του.

Ο καθηγητής Παλαιοβοτανικής-Παλαιοντολογίας του τμήματος Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ευάγγελος Βελιτζέλος, που μελετά το Γεωπάρκο στον Κάβο-Μαλιά, σε ένα σημείωμά του αναφέρει: «Η ανακάλυψη των φοινίκων στην ευρύτερη περιοχή του Γεωπάρκου έχει ιδιαίτερη επιστημονική σημασία λόγω της άριστης διατήρησης των μορφολογικών γνωρισμάτων του απολιθωμένου ξύλου, καθώς οι απολιθωμένοι φοίνικες είναι χαρακτηριστικοί δείκτες παλαιοκλίματος και είναι ενδεικτικοί του υποτροπικού κλίματος που επικρατούσε στην ευρύτερη περιοχή του απολιθωμένου δάσους πριν από 2-3 εκατομμύρια χρόνια».
Σε άλλο σημείο του ίδιου σημειώματός του, ο καθηγητής αναφέρει: «Απολιθωμένοι φοίνικες αναφέρονται για πρώτη φορά από το Κρητιδικό (περίπου 80 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα) και το Παλαιόκαινο (περίπου 60 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα) της Αιγύπτου, της Τρανσυλβανίας, της Δυτικής Μεσογείου και Γροιλανδίας.
Τα απολιθώματα φοινίκων αποτελούν πολύ καλούς δείκτες παλαιοκλίματος και παλαιοπεριβάλλοντος. Στον Ευρωπαϊκό χώρο οι φοίνικες βρίσκονται από το Ηώκαινο, ενώ σταδιακά κατά το Ανώτερο Μειόκαινο (9 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα) η παρουσία τους περιορίζεται και τελικά εξαφανίζονται».
Ακολουθεί η επισήμανση ότι, αντίθετα με την υπόλοιπη Ευρώπη, στην Ελλάδα οι φοίνικες δεν εξαφανίστηκαν ποτέ και ότι η παρουσία τους είναι συνεχής, αδιάκοπη διαχρονικά, από το Ηώκαινο μέχρι και σήμερα.
Δεν είναι όμως μόνο οι απολιθωμένοι κορμοί των φοινικόδεντρων στα Βάτικα, τα μοναδικά στοιχεία που έχουν εντοπισθεί από τους επιστήμονες.
Άλλα στοιχεία του δέντρου, όπως τα φύλλα και οι καρποί που τα απολιθώματά τους έχουν εντοπισθεί και αυτά, στην περιοχή του Γεωπάρκου των Βοιών, συμπληρώνουν μια σχεδόν πλήρη εικόνα για τον Φοίνικα του Θεόφραστου (Phoenix Theophrasti), που εξακολουθεί και σήμερα να φύεται σε πολλές περιοχές της χώρας.
Εκτός από την Κρήτη, με τα τρία δάση φοινικόδεντρων, μεμονωμένοι φοίνικες αυτού του είδους ή σε μικρές συστάδες-οικογένειες υπάρχουν στην Πελοπόννησο, στην Αττική, στα Δωδεκάνησα και στις Κυκλάδες.
Τα περισσότερα από αυτά τα φοινικόδεντρα, μέχρι και πριν από δυο δεκαετίες ήταν αυτοφυή, ως επί το πλείστον.
Οι απολιθωμένοι σπόροι από τους καρπούς των φοινικόδεντρων που έχουν εντοπισθεί στο Γεωπάρκο του Κάβο-Μαλιά, έχουν συγκριθεί και είναι ίδιοι με τους σπόρους ενός φοινικόδεντρου σημερινού.
Στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας έχουν εντοπισθεί και απολιθωμένα φύλλα φοίνικα, που επίσης δεν διαφέρουν από τα φύλλα ενός σημερινού φοινικόδεντρου.
Ο εντελώς ξεχωριστός τρόπος απολίθωσης του φοινικοδάσους στον Κάβο-Μαλιά, του δίνει από τη μια ένα μοναδικό χαρακτήρα, από την άλλη όμως, αυτός ο τρόπος απολίθωσης δεν βοηθά πολλές φορές τους ερευνητές-γεωλόγους στη μελέτη τους.
Ο καθηγητής Ευάγγελος Βελιτζέλος, σε ένα σημείωμά του αναφέρεται στον τρόπο απολίθωσης του φοινικοδάσους και εξηγεί: «Στην ευρύτερη περιοχή του Γεωλογικού Μνημείου και σύμφωνα με μακροσκοπικές και μικροσκοπικές έρευνές μας, σε πολύ μεγάλο αριθμό δειγμάτων διαπιστώσαμε ένα ειδικό τρόπο απολίθωσης των φυτικών υπολειμμάτων που χρήζουν περεταίρω επιστημονικής μελέτης καθώς η απολίθωση έγινε ιζηματολογικό μοντέλο με την αντικατάστασή της αρχικής φυτικής ύλης από ανθρακικό ασβέστιο και όχι από διοξείδιο του πυριτίου, όπως συνέβη με τα περισσότερα απολιθωμένα δάση.Για αυτό το λόγο είναι κακή η διατήρηση της εσωτερικής δομής του αρχικού ξύλου».
Δημιούργημα ενός μεγάλου κατακλυσμού στην περιοχή του Κάβο-Μαλιά, από θαλασσινό νερό, την περίοδο του Πλειόκαινου (2-3 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα), αυτή η εκτεταμένη περιοχή του Γεωπάρκου των Βοιών είναι σήμερα ένα ανοικτό Γεωλογικό Μουσείο μεγάλου ενδιαφέροντος, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες που το ερευνούν.
Για τον επισκέπτη του, το Γεωπάρκο είναι ένας εντυπωσιακός χώρος, ένα εξαιρετικής ομορφιάς φυσικό τοπίο, που συνδυάζει το αυστηρό ύφος των γυμνών και επιβλητικών βράχων, που έχουν κατρακυλήσει από τις πλαγιές της Κριθίνας, με τα παιγνίδια του ήλιου στη θάλασσα του Κάβο-Μαλιά, καθώς το φως ανακλάται και διαχέεται με απίστευτη ένταση.
Δυνατό φως, δυνατές σκιές και φεγγίσματα θαλασσινά, που μοιάζουν με θεόρατους ανακλαστήρες.
Μια εικόνα «συντέλειας», με το δέος που έχουν όλα τα φυσικά φαινόμενα στο απόλυτό τους.
Το Γεωπάρκο διατρέχει κινδύνους, γιατί είναι ακόμη αφύλακτο στην ουσία και η συμπεριφορά των επισκεπτών, από άγνοια τις περισσότερες φορές, κάνει ζημιές στα απολιθώματα.
Ωστόσο, τη μεγαλύτερη ζημιά την προκαλούν οι καιρικές συνθήκες, το θαλασσινό νερό, η αλμύρα που αποθέτει και αποσαθρώνει τα πάντα, αλλά και ο δυνατός αέρας, που έρχεται στη συνέχεια να παρασύρει αυτά που έχει αποσαθρώσει το θαλασσινό νερό.
Η διαπίστωση αυτή είναι πολύ εύκολη για τον καθένα, που θα παραμείνει στην περιοχή του απολιθωμένου δάσους, έστω και για μισή μόνο ώρα.
Θα δει, δηλαδή να συμβαίνουν μπροστά του οι καταστροφικές αλλοιώσεις εκεί που τα απολιθώματα δεν έχουν ακόμη αδιαβροχοποιηθεί για να είναι σε θέση να αντέξουν στα καιρικά φαινόμενα.
Ένας συναρπαστικός τόπος με ένα μοναδικό από κάθε άποψη Γεωλογικό Μνημείο, που δεν έχει αποκτήσει ακόμη τη φήμη που του αναλογεί, έχει τον τρόπο, τη δύναμη το ενδιαφέρον και την ομορφιά να ανταμείβει τον επισκέπτη του, με τη μοναδικότητα της φύσης και της ύπαρξής του.

Το «εκμαγείο» ενός κορμού φοινικόδεντρου.
Μια τρύπα στο πέτρωμα, που αποτυπώνονται στα τοιχώματά της τα χαρακτηριστικά ίχνη από τον κορμό του φοίνικα.