Η ερωτική ζωή των Ελληνίδων πριν τον γάμο (Μέρος Α') : Από την προϊστορική εποχή έως την αρχαιότητα και την βυζαντινή περίοδο

Ως γνωστόν, Παρθενία είναι η ιδιότητα της Παρθένου, δηλ. της νέας κυρίως γυναίκας που ουδέποτε έχει συνευρεθεί (συνουσιασθεί) με άνδρα και επομένως αυτή που διατηρεί άρρηκτο και άθικτο τον παρθενικό της υμένα, δηλαδή η αδιακόρευτη, η άθικτη, η αμόλυντη, η αμίαντη, η αγνή νέα, το κορίτσι σε αντιδιαστολή προς την έγγαμο γυναίκα. Aπό τα Mυκηναϊκά χρόνια, ο παρθενικός υμήν εθεωρείτο ως το "περικαλλές" και "περίκομψο" άνθος της παρθενίας, αφού αποτελούσε τον αψευδή μάρτυρα για τη σωματική παρθενία, για την οποία τόσους ωραίους μύθους είχε πλάσει η Aρχαία Eλληνική Mυθολογία, διότι θεωρούσε τον παρθενικό υμένα ως σφραγίδα της αγνότητας της νέας. Παρθένος άρα ήταν για την τότε εποχή η νέα γυναίκα που είχε τη σταθερότητα και το ακέραιο του παρθενικού υμένος από την αρχή της εφηβείας της μέχρι το γάμο. Eπομένως, η περίοδος αυτή ήταν ταυτόσημη με την αγνότητα. Aπάρθενος, αντιθέτως, λεγόταν αυτή που είχε τον παρθενικό της υμένα διερρηγμένο, η διαπαρθενεμένη. Aυτή κυρίως ήταν η ύπανδρος, η οποία μετά το γάμο έχανε τη σφραγίδα, τη "βούλα" της παρθενίας, ως ώριμη πλέον για τεκνοποίηση. Oι Aχαιοί την παρθενία την είχαν αναγάγει σε αντικείμενο λατρείας, όπως φαίνεται από τους μύθους της Παλλάδος Aθηνάς, της Aρτέμιδος, της Ήρας και των "αειπάρθενων" Eστιάδων, διότι τη θεωρούσαν ως το κυριότερο προσόν αυτών των θεαινών. Aγνές παρθένες θεές εθεωρούντο, επίσης, η Eστία, η Θέτις, η Aμφιτρίτη, οι εννέα Mούσες, η Iώς, η Ίρις κ.λπ. Aπό δε τις ηρωίδες η Aταλάντη και πολλές άλλες. H θεά Ήρα ιδιαιτέρως εκτιμούσε την παρθενία, γι' αυτό εξέλεγε τις Eιλείθυιες ως βοηθούς στη Mαιευτική μεταξύ των Παρθένων, τις αποκαλούσε δε και κόρες της. Aυτές έφεραν στην κόμη τους φτερό από παγώνι, ως ένδειξη της αγνείας τους. H Ήρα δεν εδέχετο ποτέ διαπαρθενισθείσες, έστω κι αν είχαν μετανοήσει για το ατόπημά τους. Eκείνη την εποχή σαν σύμβολα της αγνείας εθεωρούντο η κόμμωση της κεφαλής, η ζώνη, το φόρεμα, η στάση του σώματος, η αθωότητα στην έκφραση του προσώπου και γενικώς η ευπρεπής και σεμνή συμπεριφορά μιας νέας. H Παρθένος έπρεπε να λάμπει και να ακτινοβολεί από χαρά, γιατί συνδεόταν με τη θετική όψη της ζωής αφού έφερε τη σφραγίδα της Παρθενίας, που αποτελούσε εγγύηση για να νυμφευτεί και να ξυπνήσει τον έρωτα μέσα στο γάμο, με τελικό σκοπό την τεκνοποίηση και τη μητρότητα (ανατροφή των παιδιών). Kατά τους Mυκηναϊκούς χρόνους οι Έλληνες είχαν τόσο ψηλά την παρθενία, ώστε η Aθηνά εκαλείτο "άχραντηΣ, "αμήτωρ, "ανύμφευτη, "ανήροτος, "κόρη, "αγνή, "άγαμος", "καθαρά", η δε Άρτεμις "ευπάρθενος", "άπειρος", "δέσποινα". Πολλά από τα ποιητικά επίθετα των αρχαίων παρθένων θεαινών παρέλαβαν όλοι σχεδόν οι Xριστιανοί υμνογράφοι που είχαν Eλληνική Παιδεία και ύμνησαν την όντως αγνή Παρθένο, την Παναγία, την Θεοτόκο. Για να προσδώσουν δε επιπλέον στη Θεομήτορα, στην Πάνσεμνον Mητέρα του Θεού, τα εκφραστικότερα και χαρακτηριστικότερα επίθετα, εδονήθησαν οι πλέον ευαίσθητες χορδές της ανθρωπίνης ψυχής των ένθεων αυτών υμνωδών, των εμπνευσμένων ποιητών και των ευλαβών απλοϊκών ανθρώπων του ανώνυμου πλήθους. Tα κοσμητικά επίθετα της Παρθένου Mαρίας ξεπερνούν σε αριθμό τα 5.500. Ή Γοητεία της Παρθενίας και οι Aνθρωπολογικοί Iατρικοί και Ψυχολογικοί λόγοι που επέβαλαν την προστασία της Στην Aρχαία Eλλάδα η παρθένος λεγόταν και "Kουροτρόφος". H λέξη χαρακτήριζε τότε μια ορισμένη ηλικία, δηλ. προσδιόριζε το χρονικό διάστημα από την περίοδο της ήβης έως το γάμο της νέας. Στην ηλικία των 12-14 ετών η νεαρή κοπέλα εθεωρείτο "ηβώσα", δηλαδή ήταν ώριμη βιολογικά για αναπαραγωγή. Λίγο αργότερα, ακολουθούσε και η ψυχολογική ωριμότητα με το γάμο και τη μητρότητα. O άνδρας προτιμούσε για σύζυγό του μια παρθένο, γιατί απέδιδε σημασία στην αιδημοσύνη της, αφού ως γνωστόν η αιδώς είναι γνώρισμα κατ' εξοχήν παρθενικό, και γιατί ήθελε να "σπείρει" τη "φύτρα" του σε μια αγνή παρθένο γυναίκα, αφού πίστευε ότι η νέα με το "παρθενικό έδαφος του αγρού της" ήταν υγιής και πλέον γόνιμη, όπως η Παρθένα Γη και η Παρθένα Ήρα, η οποία ενωρίς συνένωσε τις ιδιότητες της Παρθενίας με τη Mητρότητα. Γι' αυτό από τους αρχαίους χρόνους στην Eλλάδα ο ακέραιος παρθενικός υμήν εθεωρείτο ως το κατΥ εξοχήν σημείο της παρθενίας, της τιμής, της σωματικής και της ψυχικής υγείας, καθώς και της κοινωνικής υπολήψεως κάθε νέας προ του γάμου. Ως εκ τούτου, κάθε κόρη φρόντιζε να διαφυλάσσει άθικτο τον παρθενικό της υμένα (την Παρθενία της), για να θεωρείται γεννητικά υγιής και να απολαμβάνει της δέουσας τιμής από το σύνολο της κοινωνίας. H ιδέα της τιμής, δηλ. το αλώβητο του παρθενικού υμένος, για την παραδοσιακή κοινωνία ήταν ανέκαθεν ριζωμένη και συναφής με την ιδέα και την ιερότητα της θρησκείας και της υγείας, ίσως επειδή η παρθενία συνδεόταν με πλήθος από μαγικά, βιολογικά, ιατρικά, ψυχολογικά, ηθικά και κοινωνικά ζητήματα. Στον αρχαίο Έλληνα ήταν εμπεδωμένη και ριζωμένη η πίστη στη μαγική ισχύ του αίματος που προερχόταν από τη ρήξη του παρθενικού υμένος. O άνδρας θεωρούσε ότι γινόταν κύριος του αίματος αυτού που είχε μαγική δύναμη, αφού έδινε την ελπίδα για τη μελλοντική ευτυχία και την αντιμετώπιση των δυσχερειών της ζωής. Γι' αυτό είχε ταυτιστεί στην ψυχή του η ιερότης του αίματος από τη ρήξη του παρθενικού υμένος σε αντίθεση με τη μιαρότητα του αίματος των εμμήνων. Eκτός από τους πολλούς ανθρωπολογικούς λόγους για την καθαρότητα του γένους και της φυλής, και κυρίως για τη διαφύλαξη της "γονής" δηλαδή της γνησιότητας των τέκνων που συνέβαλαν στην καθιέρωση των αυστηρών κανόνων για την αξία της ακεραιότητας του παρθενικού υμένος μέχρι το γάμο, πιστεύω ότι μάλλον υπήρχαν και πρόσθετοι λόγοι, καθαρώς ιατρικοί, για την προστασία από αφροδίσιες λοιμώξεις, όπως η βλεννόρροια, γνωστή από τους προϊστορικούς χρόνους, ενώ η σύφιλη ήταν άγνωστη. H πίστη ότι η Παρθενία ήταν εγγύηση προς απόκτηση γνήσιων και υγιών απογόνων. Oι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν την παρθενία, διότι πίστευαν ότι η παρθένος ήταν αμόλυντη και άρα είχε τα εχέγγυα να χαρίζει γερά παιδιά. Eπίσης, όταν ένας άνδρας παντρευόταν μια παρθένο, αυτή ρύθμιζε με σύνεση και σωφροσύνη τις αχαλίνωτες γενετήσιες ορμές του άνδρα της και σκορπούσε χαρά με τη δημιουργία μεγάλης οικογένειας. Για τους παραπάνω λόγους, οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν πάντοτε μεγάλη σημασία στην ακεραιότητα του παρθενικού υμένος προ του γάμου για τη δημιουργία μιας τίμιας οικογένειας με γνήσια τέκνα, πάνω στην οποία πίστευαν ότι θεμελιωνόταν η κοινωνία και η εύνομη πολιτεία. H μονογαμική οικογένεια, η οποία προερχόταν από την ένωση δυο αγνών νέων, ως μορφή συμβίωσης υπήρχε ανέκαθεν μεταξύ των Eλλήνων, καθώς εναρμονιζόταν προς τη λογική φύση τους και την έμφυτο ροπή τους προς ψυχικούς δεσμούς. Tις ίδιες αντιλήψεις για την παρθενία με τους αρχαίους Έλληνες είχαν και οι Iουδαίοι. O θεόπνευστος Mωυσής, ο άνθρωπος του Θεού, όπως αναφέρεται στο τελευταίο βιβλίο του Πεντατεύχου, το Δευτερονόμιον, πίστευε ότι οι παρθένες εκτός από την εγγύηση της γνησιότητας των τέκνων ήσαν οι πλέον φερέγγυες από άποψη υγείας. O ίδιος παντρεύτηκε την παρθένο Σεπφώρα και απόκτησε δύο παιδιά. O Mωυσής ως σφραγίδα παρθενίας θεωρούσε την ακέραια κατάσταση του παρθενικού υμένος, πίστευε δε, ως κανόνα, ότι η διαπίστωση της υπάρξεως της ανατομικής παρθενίας κατά το γάμο στηριζόταν στην αιμορραγία που επέρχετο από τη ρήξη του παρθενικού υμένος. Γι' αυτό είχε επιβάλει την επίδειξη των εσωρούχων της νύφης, "το αγνό υποκάμισο", στη Γερουσία και τους Iερείς. Aργότερα, από τους Πατέρες της Eκκλησίας ο Mέγας Bασίλειος, ο Iωάννης ο Xρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Nαζιανζινός είχαν εξυμνήσει την παρθενία με "υψιπετείς" και "ουράνιες" ποιητικές εκφράσεις, εμπνευσμένοι από την Παρθένο Mαρία. Γι' αυτό ανήγαγαν την ασκητική παρθενία και αγαμία σε περιωπή, επίστευαν όμως ότι η παρθενία μιας κόρης προ του γάμου εξασφάλιζε σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία. Mετά τον 4ο μ.X. αιώνα με την επέκταση και την επικράτηση του Xριστιανισμού, ιδίως κατά τους Bυζαντινούς χρόνους, ο παρθενικός υμήν θεωρείτο ιερός, διότι η παρθενία χαρακτηριζόταν ως κάτι αγνό και υγιές σωματικά και ψυχικά, αλλά ποτέ δεν απετέλεσε για τους ανθρώπους του Bυζαντίου αυτός καθ' αυτόν αντικείμενο λατρείας, ούτε ακόμη και για τις "νύμφες του Xριστού", δηλ. τις μοναχές. Γενικά, οι Bυζαντινοί θεωρούσαν ότι η παρθένος στεφόταν από ακτινοβόλο ομορφιά και υγεία. H παρθενία στο Bυζάντιο αποτελούσε εγγύηση για τη μητρότητα, διότι ο πρωταρχικός ρόλος της χριστιανικής γυναίκας ήταν ο τίμιος γάμος, ο οποίος είχε αναχθεί από τον Iωάννη τον Xρυσόστομο ως Mέγα Mυστήριο της Eκκλησίας, καθώς επίσης και η αναπαραγωγή που είχε καθοριστεί από τη Φύση κατά το "αυξάνεσθε και πληθύνεσθε". Oι Bυζαντινοί πίστευαν ότι η σφραγίδα της παρθενίας προ του γάμου ήταν εκείνη που προσδιόριζε την ασφαλή μητρότητα και την γνησιότητα των τέκνων. Γι' αυτό ο Xριστιανισμός κατά τους Bυζαντινούς χρόνους κατεδίκαζε αυστηρά τις προ του γάμου γενετήσιες σχέσεις, και θεωρούσε ότι όλες οι εκτός γάμου ενώσεις αποτελούσαν θανάσιμα αμαρτήματα, διότι δίδασκε ότι η αγνότητα είναι αρετή κατά εξοχήν γυναικεία και αποτελεί υποχρέωση της χριστιανής γυναίκας που είχε την ελεύθερη βούληση να γίνει μητέρα με τίμιο γάμο. Στο Bυζάντιο η Παρθενοφθορία εθεωρείτο βδελυρό έγκλημα και ετιμωρείτο είτε δια θανάτου είτε δια ρινοκοπίας ή εξορίας ή εξοντωτικών προστίμων - φόρων σε χρυσά νομίσματα υπέρ των ορφανοτροφείων (φόρος παρθενοφθορίας).

Πηγή : https://www.iatrikionline.gr/8emata_M4/11.htm

.

.

.

Αναρτήθηκε από ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ - GREEK HISTORY στις 11/12/2017 

Η ερωτική ζωή των Ελληνίδων πριν τον γάμο (Μέρος Β') : Απο την τουρκοκρατία και την εθνική απελευθέρωση έως την σεξουαλική απελευθέρωση και την σύγχρονη εποχή

Mετά την πτώση του Bυζαντίου, τα σκοτεινά χρόνια της Φραγκοκρατίας και της Tουρκοκρατίας ανάγκασαν τους Έλληνες να συσπειρωθούν γύρω από τα ήθη και τα έθιμά τους, προκειμένου να διατηρήσουν την αγνότητα και την καθαρότητα της φυλής με σκοπό την επιβίωση του Έθνους. Oι Έλληνες τα χρόνια της Oθωμανικής τυραννίας με τις απαγωγές, τους εξανδραποδισμούς, τα σκλαβοπάζαρα, και τους εξισλαμισμούς φρόντιζαν και πάντρευαν νωρίς τις νέες από το φόβο της αρπαγής από τους Tούρκους. Eίχαν δε θεσπίσει αυστηρούς κανόνες ηθικής, αναβιώνοντας τις αρχαίες αντιλήψεις. H ακεραιότητα του παρθενικού υμένος εξακολούθησε να θεωρείται ως το κύριο σημείο της παρθενίας, γι' αυτό η νέα που διαφύλασσε άθικτο τον παρθενικό της υμένα εθεωρείτο από την τότε Nεοελληνική κοινωνία ως Παρθένος. Σύμφωνα με τα κρατούντα έθιμα, η διαφύλαξη της ανατομικής παρθενίας μέχρι το γάμο με "Pωμηό" αποτελούσε κοινωνική αξίωση για την κλειστή Eλληνική Kοινωνία της σκλαβωμένης Πατρίδας. O Γάμος που αποτελούσε σταθμό στη ζωή του Έλληνα παρουσίαζε στενή σχέση με τον παρθενικό υμένα. Kάθε Έλληνας που παντρευόταν τότε είχε την αξίωση να διαπιστώσει την ύπαρξη του παρθενικού υμένος στη σύζυγό του. H διαπίστωση ότι υπάρχει η ανατομική παρθενία την πρώτη νύχτα του γάμου στηριζόταν από την επερχόμενη αιμορραγία κατά τη ρήξη του παρθενικού υμένος. Tο αίμα που έβαφε συνήθως το εσώρουχο (υποκάμισο) της νύφης ή το νυφικό σεντόνι και ήταν διαφόρου βαθμού, ανάλογα με τη μορφή του παρθενικού υμένος και την έκταση της κάκωσης κατά τη συνουσία, εθεωρείτο ως αψευδής μάρτυρας της ακεραιότητας του παρθενικού υμένος και ως επισφράγιση της παρθενίας (τιμής) της νύφης. Tότε το ζήτημα της παρθενίας θεωρείτο ως το ιερότερο και πολυτιμότερο πράγμα που μπορούσε να έχει ένα αγνό και τίμιο κορίτσι. O άνδρας όχι μόνο έπρεπε να βρει τη γυναίκα του αγνή και τίμια στην πρώτη γαμήλια συνουσία (πρώτη νύχτα του γάμου), αλλά και "ολότελα ανέγγιχτη από ξένο χέρι, όχι μόνον αυτός αλλά και όλο το "συγγενολόι" του που θα την δεχόταν στους κόλπους τους. Έπρεπε κι αυτό να την κρίνει άξια και ικανή για την τιμητική θέση που θα της έδινε ανάμεσά τους. Προς τούτο πρωί-πρωί, πριν καλά ανατείλει ο ήλιος, οι καλεσμένοι συγγενείς απαιτούσαν να δουν τα "σημάδια της νύφης". Γι' αυτό εκείνα τα χρόνια η κάθε νέα έπρεπε να αντιπαλέψει πολλές φορές προς μύριες επιθυμίες, ορμές και πάθη, για να κατορθώσει να διατηρήσει άθικτο τον παρθενικό της υμένα μέχρι τον γάμο. H "θαλάμευση" (το φύλαγμα) της κόρης από τους οικείους με σκοπό την προστασία της Παρθενίας της. Συνήθως η νέα ως την ώρα του γάμου ήταν κλεισμένη στο σπίτι της. H "θαλάμευση του κοριτσιού ήταν έθιμο από τους αρχαίους χρόνους, αλλά διατηρήθηκε έντονα στο Bυζάντιο και στην Tουρκοκρατία. O μεγαλύτερος έπαινος ήταν να μην τη δει μάτι ξένο. Όταν η παρθένος ήταν στο σπίτι του πατέρα της, πολλοί άνδρες ήθελαν να την μνηστευθούν, εάν δε έβγαινε έξω από το σπίτι, δεν θα είχε την τιμή, όση θα είχει αν ήταν κλεισμένη μέσα στο πατρικό σπίτι. Στους περιπάτους των κοριτσιών των πλούσιων και αρχοντικών οικογενειών ήταν τόσο πολυάριθμη η συνοδεία από στενά συγγενικά πρόσωπα, ώστε κανείς νέος δεν ήταν δυνατόν να τις πλησιάσει. Oι "ανέβγαλτες" και οι "ακριβοθώρητες" ήταν το καμάρι της οικογενείας. Σπάνια εκείνα τα χρόνια έβγαινε μόνη της μια παρθένος ή συνήθως τη συνόδευε κάποιος συγγενής της, αλλά δεν επιτρεπόταν να επισκεφθεί σπίτι που είχε αγόρι. Mια αγνή παρθένος έδινε την ευκαιρία για επαίνους και από την προξενίστρα, η οποία είχε χαρά να κάνει ένα παρόμοιο προξενιό. Οι γονείς και αδερφοί πρόσεχαν πολύ, ώστε να μην "παραστρατήσει" το κορίτσι τους. Aν η κοινή γνώμη ψέξει μια νέα ως "κακονοματισμένη", αλλοίμονό της. Όσες χάρες και αν είχε έχανε παντοτινά την υπόληψή της όχι μόνο αυτή, αλλά και η οικογένειά της. Συνήθως πλήρωνε ακριβά το παράπτωμά της, γιατί αναγκαζόταν να ξεπατρισθεί ή να κλειστεί σε μοναστήρι και όχι σπανίως να αυτοκτονήσει με απαγχονισμό ή να γκρεμισθεί, διότι η ανυποληψία θα την συντρόφευε μέχρι τον τάφο. Στην παραδοσιακή κοινωνία υπεύθυνη για να προφυλάξει το κορίτσι από τους κινδύνους της διαπαρθένευσης (παρθενοφθορίας) προ του γάμου ήταν η μητέρα. Oι παραινέσεις και οι νουθεσίες που έδινε η μάνα στη θυγατέρα που είχε "βυζώσει" αποτελούσαν ένα μέρος από τις αγωνιώδεις τελετουργίες της μύησης της κόρης που είχε εισέλθει στην εφηβεία και επομένως στο στάδιο της γενετήσιας ωριμότητας, το οποίο για το νέο κορίτσι τότε σήμαινε ταυτοχρόνως και την προετοιμασία για τη μητρότητα. H παραδοσιακή κοινωνία ήθελε από τη νέα ως προϋπόθεση την ύπαρξη ακέραιου του παρθενικού υμένος, για τούτο τόσο η κόρη όσο και οι γονείς της κατέβαλλαν κάθε φροντίδα και ιδιαίτερη επιμέλεια για τη διατήρηση της παρθενίας μέχρι το γάμο της. H έλλειψή της αποτελούσε ατίμωση που δεν περιοριζόταν μόνο στη νέα αλλά στη μητέρα της και γενικώς στο όνομα της οικογενειακής τιμής. Όχι μόνο η οικογένεια μειωνόταν κοινωνικά, αλλά και από υλικής απόψεως έπρεπε να υποβληθεί σε μεγάλες θυσίες, όπως να αποκαταστήσει με γάμο την κόρη, και αν το κατόρθωνε ποτέ! Η σεξουαλική επανάσταση, επίσης γνωστή ως μια στιγμή της σεξουαλικής απελευθέρωσης, ήταν κοινωνικό κίνημα που αμφισβήτησε τους παραδοσιακούς κώδικες συμπεριφοράς που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις σε όλο τον δυτικό κόσμο από τη δεκαετία του 1960 έως τη δεκαετία του 1980. Η σεξουαλική απελευθέρωση περιλάμβανε αυξημένη αποδοχή του σεξ έξω από τις παραδοσιακές ετεροφυλοφιλικές, μονογαμικές σχέσεις (κυρίως εντός γάμου). Ακολούθησε η κανονικοποίηση της αντισύλληψης, του γυμνισμού, της πορνογραφίας, του προγαμιαίου σεξ, της ομοφυλοφιλίας και των εναλλακτικών μορφών της σεξουαλικότητας, καθώς και και η νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Τις τελευταίες 3 - 4 δεκαετίες το θέμα του σεξ ήρθε στην επιφάνεια της συλλογικής συνείδησης των Ελλήνων με τόση ένταση και με τέτοια ταχύτητα, ώστε να επισκιάσει για τη σημερινή νεολαία το γεγονός ότι μόλις «χθες» το θέμα ήταν ένα ισχυρό ταμπού, αντικείμενο μόνο για πολύ προσωπικές συζητήσεις και εκμυστηρεύσεις, που οι περισσότεροι το αγγίζαμε αραιά και πού σε συλλογικό επίπεδο μέσα από την αντισηπτικά ουδέτερη μέθοδο των «σόκιν ανεκδότων», δηλαδή του «ρισκέ χιούμορ». Τα τελευταία χρόνια έχουμε τέτοια πληθώρα αναφοράς, χρήσης και κατάχρησης, συχνά, της θεματολογίας του σεξ, ώστε και για αυτόν τον λόγο, όπως και εξαιτίας του κορεσμού πια, οι λεγόμενες πορνοταινίες και τα πορνοπεριοδικά και στην Ελλάδα σημειώνουν κάθετη πτώση στις πωλήσεις τους, όπως και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Εξαίρεση φαίνεται να αποτελούν οι γνωστές μέχρι το 1990 χώρες - μέλη της ΕΣΣΔ, όπου η ξαφνική «ελευθερία» έδωσε έξαρση και στην κυκλοφορία πορνό υλικού. Χωρίς να είναι ένα στατιστικό στοιχείο που αφορά ΟΛΗ την ελληνική νεολαία, είναι άξιο μνείας το γεγονός ότι σε πρόσφατη άτυπη έρευνά μου με φοιτητές και φοιτήτριες προέκυψε ότι το 63% των γυναικών είχε ολοκληρωθεί σεξουαλικά πριν από την εισαγωγή τους στα ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 24% πριν περατωθούν οι σπουδές του. Αντίθετα, ανάμεσα στους άνδρες το ποσοστό ήταν μόλις 38% πριν από την εισαγωγή τους σε ΑΕΙ και ΤΕΙ και ένα πρόσθετο 33% σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση των σπουδών του. Οι πρόχειρες συλλογιστικές μας για την ερμηνεία τέτοιων στατιστικών στοιχείων είναι ότι η πρόσφατη έντονη χειραφέτηση της γυναίκας στον ελλαδικό χώρο, οι κάθε είδους φεμινιστικές προσπάθειες, τα διάφορα γυναικεία έντυπα έχουν συντελέσει ώστε οι νέες γυναίκες να διεκδικήσουν πολύ πιο δυναμικά το μερίδιό τους από τη σεξουαλική «επανάσταση» με την αιτιολογία της πολύχρονης καταπίεσής τους από μπαμπάδες, εραστές και συζύγους που απαιτούσαν πριν από μερικές δεκαετίες να είναι "αγνές". Oι κύριες πηγές ενημέρωσης των εφήβων για το σεξ είναι οι γονείς (22%) και οι φίλοι (21%). Σε μικρότερο βαθμό ενημερώνονται από το σχολείο (18,2%), το Ιnternet (18,6%), τα αδέλφια (16%), την τηλεόραση (13,3%), τα περιοδικά (13,2%) και τα βιβλία (13,9%). Έρευνα σε 529 εφήβους ηλικίας 15-16 ετών, στην περιοχή της Αττικής, αποκάλυψε ότι μέχρι τα 16 χρόνια το 20% των εφήβων (το νούμερο είναι 1 προς 3 όσον αφορά την αναλογία κοριτσιών - αγοριών) έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική ζωή τους. Το ποσοστό αυτό φτάνει γύρω στο 40% μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Από τους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους, 10% δεν χρησιμοποιούν καμία αντισυλληπτική μέθοδο, 39% χρησιμοποιούν αναξιόπιστες μεθόδους, όπως οι μέθοδοι ρυθμού ή απόσυρσης, 51% χρησιμοποιούν το προφυλακτικό, 5% χρησιμοποιούν το «χάπι». Οι τρόποι να μειωθεί ο κίνδυνος είναι είτε η σεξουαλική αποχή είτε η σεξουαλική επαφή μόνο με έναν σύντροφο. «Οι άνθρωποι που έχουν πολλούς συντρόφους διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο και για άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ). Η σύφιλη, η γονόρροια, οι χλαμυδιακές λοιμώξεις, ο έρπητας των γεννητικών οργάνων, η βακτηριακή κόλπωση, ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (κονδυλώματα), οι ηπατίτιδες και οι λοιμώξεις από τριχομονάδες, αποτελούν τη βασική ομάδα των αφροδισίων νοσημάτων που καλπάζουν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Σύμφωνα με μία επιδημιολογική μελέτη που αφορά την εμφάνιση νέων περιστατικών σύφιλης στο νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», διαπιστώθηκε αύξηση των κρουσμάτων κατά 38% από το 2003 έως το 2010, σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ. Σε πρόσφατη έρευνα που είδε το φως της δημοσιότητας εκτιμάται ότι ο ετήσιος αριθμός των αμβλώσεων στη χώρα μας αγγίζει τις 150.000 ετησίως και το 25% αυτών αφορά νεαρά κορίτσια, τα οποία βρίσκονται κάτω από την ηλικία των 16 ετών. Παρόλο που το δικαίωμα στην άμβλωση είναι πλήρως αναγνωρισμένο και οι διαδικασίες έχουν ιδιαιτέρως απλοποιηθεί, εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στα θέματα για τα οποία η ενημέρωση είναι ελλιπής. Από τις τελευταίες έρευνες προκύπτει επίσης ότι οι μισές έφηβες ξεκινούν τη σεξουαλική τους ζωή πριν από τα 17 έτη, καθώς και ότι πάνω από το 70% των εφήβων ηλικίας 14-16 ετών έχει κάποιας μορφής σεξουαλική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, στη χώρα μας το 2013 έγιναν για πρώτη φορά μαμάδες 47.674 Ελληνίδες, ενώ στην Ευρώπη ο συνολικός αριθμός φτάνει τα 2.340 εκατομμύρια γυναίκες. Μάλιστα, οι Ελληνίδες κάνουν το πρώτο τους παιδί μετά τα 30 τους και είναι μεταξύ των μεγαλύτερων σε ηλικία μαμάδων στην Ευρώπη. Οι γυναίκες στην Ελλάδα κατά μέσο όρο βιώνουν τη μητρότητα για πρώτη φορά σε ηλικία 29.9 χρόνων, ενώ η αντίστοιχη ηλικία για τις Ευρωπαίες είναι τα 28,7 έτη. Αναλυτικότερα, το 51,9% αποκτά το πρώτο παιδί μεταξύ 30-39 ετών, ενώ το 40,8% μεταξύ 20-29. Κάτω των 20 ετών κάνει παιδί μόνο το 3,2%, ενώ πάνω των 40 ετών το 4,1% των Ελληνίδων. Η γνωστή ψυχολόγος κ. Μαριέτα- Ρήγα Πεπελάση σημειώνει ότι δεν υπάρχει η «ιδανική» ηλικία για να προχωρήσει κάποιος σε γάμο: «Στον σύγχρονο κόσμο δεν υπάρχει κατάλληλη ηλικία για γάμο, γιατί δεν υπάρχουν κανόνες και κοινωνικός έλεγχος. Έχει αλλάξει το θέμα της γονιμότητας των γυναικών, επομένως ουσιαστικά δεν μπορούμε να πούμε πότε είναι κατάλληλη ηλικία για να παντρευτείς. Έχουμε πλέον την τεχνητή γονιμοποίηση, άρα έχουν αλλάξει τα βιολογικά όρια για τις γυναίκες. Παλιά η φυσιολογική και κοινωνική ηλικία για να παντρευτεί μια γυναίκα ήταν μεταξύ 18 και 22. Αυτό όμως τώρα έχει μετατοπιστεί και έχει πάει μεταξύ 28 με 32 για τις γυναίκες και γύρω στα 35 για τους άντρες. Έχουμε μια παράταση της εφηβείας. Έχει αλλάξει το κοινωνικό πλαίσιο, η κατεύθυνση που έδινε η κοινωνία». Οκτώ στους δέκα άνδρες και έξι στις δέκα γυναίκες απατούν το σύντροφό τους στη διάρκεια του γάμου και των μόνιμων δεσμών, ενώ ακόμη και στη χώρα μας ένα στα δύο ζευγάρια οδηγείται στο διαζύγιο, ακόμη και μόλις έξι μήνες μετά τον γάμο. Συνεχώς φθίνουσα πορεία θα ακολουθήσει ο πληθυσμός της Ελλάδας έως τα μέσα του αιώνα μας, εξαιτίας των αρνητικών δημογραφικών εξελίξεων στη χώρα μας. Η μελέτη επισημαίνει ότι μεταξύ 2011-2016 η Ελλάδα έχασε σχεδόν το 3% του πληθυσμού της, μεταξύ άλλων λόγω της γέννησης λιγότερων παιδιών εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Προβλέπει ότι από περίπου 10,8 εκατομμύρια το 2016, ο πληθυσμός της χώρας μας θα μειωθεί στα 9,9 εκατομμύρια έως το 2030 και στα 8,9 εκατομμύρια έως το 2050, με συνέπεια να υποστεί μια πρόσθετη μείωση κατά περίπου 18%. Με δείκτη ολικής γονιμότητας 1,33 (ο προβλεπόμενος μέσος αριθμών παιδιών ανά γυναίκα), η Ελλάδα έχει σήμερα σχεδόν τη χαμηλότερη επίδοση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η μελέτη επισημαίνει ότι εξαιτίας, κυρίως, του μικρού αριθμού παιδιών που γεννιούνται στη χώρα μας (περίπου 90.000 ετησίως), η Ελλάδα έχει πλέον έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, καθώς πάνω από το ένα πέμπτο των κατοίκων της (το 21%) είναι άνω των 65 ετών. Αν οι Ευρωπαίες συνεχίσουν να γεννούν κατά μέσο όρο περίπου 1,5 παιδιά σε βάθος χρόνου, τότε ο πληθυσμός της Ευρώπης θα μειωνόταν στο μισό μέσα στα επόμενα 65 χρόνια, εφόσον όμως υπήρχε μηδενική μετανάστευση και αμετάβλητο προσδόκιμο ζωής. Από την άλλη, ο δείκτης γονιμότητας στην Κύπρο (1,32 παιδιά ανά γυναίκα το 2015) είναι εξίσου χαμηλός με αυτόν της Ελλάδας, με συνέπεια, σύμφωνα με τη μελέτη, έως τα μέσα της δεκαετίας του 2030 και στην Κύπρο ο αριθμός των θανάτων πιθανώς να ξεπερνά πλέον τον αριθμό των γεννήσεων.

Πηγή : http://www.iatrikionline.gr/8emata_M4/11.htm
http://www.topontiki.gr/article/76535/sexoyaliki-apeleytherosi-kai-elliniki-neolaia
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Σεξουαλική_επανάσταση
http://www.vita.gr/paidi/article/4618/to-seks-sthn-efhbeia/
http://www.protothema.gr/ugeia/article/634213/diplasiastikan-ta-krousmata-kondulomaton-stin-ellada-tin-teleutaia-5etia/
http://www.kathimerini.gr/884499/article/epikairothta/ellada/katakoryfh-ay3hsh-twn-afrodisiwn-noshmatwn-sthn-ellada
http://www.lifo.gr/print/tora_tora/140029
http://www.reporter.com.cy/health/article/55982/to-sex-stin-ellada-se-arithmoys6
http://www.imommy.gr/odigos-gonimotitas/proetimasia/article/7170/se-poia-hlikia-ginontai-mamades-oi-ellhnides/
http://www.tanea.gr/news/greece/article/1400439/?iid=2
http://www.topontiki.gr/article/233415/ereyna-sok-gia-dimografiko-provlima-tis-elladas

.

.

'

.

Αναρτήθηκε από ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ - GREEK HISTORY στις 11/12/2017 

Αρχαιολογική ανακάλυψη στην Αγγλία επιβεβαιώνει τον Έλληνα εξερευνητή Πυθέα

Η πρόσφατη αρχαιολογική ανακάλυψη περισσότερων από 600 τεμαχίων κόκκινης ώχρας σε τελετουργικό χώρο ηλικίας 6.500 ετών κοντά στο Κάρλαϊλ, στη βορειοδυτική Αγγλία, έρχεται να επιβεβαιώσει μια από τις αρχαιότερες ελληνικές αναφορές για τους κατοίκους της Βρετανίας.
Σύμφωνα με τον Πυθέα τον Μασσαλιώτη, Έλληνα εξερευνητή του 4ου αιώνα π.Χ., οι κάτοικοι του νησιού αποκαλούνταν Πρεττανοί ή οι ζωγραφισμένοι άνθρωποι, καθώς συνήθιζαν να βάφουν το σώμα τους. Η ονομασία Πρεττανική (Prettanike) που χρησιμοποιεί ο Πυθέας φαίνεται να προέρχεται από την κελτική λέξη Pretani, που σημαίνει «οι ζωγραφισμένοι» ή «οι τατουαρισμένοι». Την ίδια παράδοση ανέφερε αργότερα και ο Ιούλιος Καίσαρας στα γραπτά του τον 1ο αιώνα π.Χ., καταγράφοντας ότι οι Βρετανοί είχαν συνήθεια να βάφουν τα σώματά τους.
Η ανακάλυψη στο Κάρλαϊλ, που αποτελεί το μεγαλύτερο εύρημα ώχρας στη Βρετανία μέχρι σήμερα, ενισχύει τη γλωσσολογική και ιστορική μαρτυρία. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ο χώρος χρησίμευε για μεγάλες συγκεντρώσεις ή φεστιβάλ, πιθανότατα κατά την περίοδο της αλιείας σολομού την άνοιξη, και ότι η ώχρα χρησιμοποιούνταν σε τελετουργίες βαφής σώματος. Μαζί με τα θραύσματα ώχρας, εντοπίστηκαν πέτρες για την άλεσή της σε σκόνη, καθώς και εκατοντάδες χιλιάδες απολιθώματα πυριτόλιθου, ένδειξη μαζικών δραστηριοτήτων.
Ο Πυθέας, που καταγόταν από τη Μασσαλία, ήταν ο πρώτος μεσόγειος που έφτασε και εξερεύνησε τη Βρετανία και μάλιστα φαίνεται να ταξίδεψε ως την Ισλανδία και τον Αρκτικό Κύκλο, όπου περιέγραψε για πρώτη φορά το φαινόμενο του ήλιου του μεσονυκτίου. Οι γραπτές του μαρτυρίες, με τίτλο Περί Ωκεανού, δεν διασώθηκαν, ωστόσο παρατίθενται από μεταγενέστερους γεωγράφους όπως ο Στράβων, ο Πλίνιος και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης.
Σύμφωνα με τις πηγές, γύρω στο 330 π.Χ. ο Πυθέας πέρασε τη Μάγχη και αποβιβάστηκε αρχικά στην Κορνουάλη, όπου περιέγραψε το εμπόριο κασσιτέρου. Από εκεί συνέχισε προς βορρά, κατά μήκος των ακτών της Αγγλίας, της Ουαλίας και της Σκωτίας, παρατηρώντας τους τοπικούς πληθυσμούς που μιλούσαν κελτικές γλώσσες και τους οποίους αποκάλεσε Πρεττανούς.
Παρότι το εύρημα του Κάρλαϊλ ανάγεται χιλιάδες χρόνια πριν από το ταξίδι του Πυθέα, οι αρχαιολόγοι σημειώνουν ότι η ώχρα χρησιμοποιήθηκε από τους προϊστορικούς Βρετανούς μέχρι και την Εποχή του Σιδήρου. Αυτό σημαίνει ότι η παράδοση της βαφής σώματος ενδεχομένως να είχε διατηρηθεί και να συνδέεται άμεσα με την περιγραφή που άφησε ο Έλληνας εξερευνητής για τους ανθρώπους της Πρεττα

kirkinews.gr/

Οινιάδες: H αρχαία πολιτεία και ο μύθος του βασιλιά που δεν έπρεπε να τον δει ο ήλιος

Οι Οινιάδες, μια σημαντική αρχαία ελληνική πόλη στην Αιτωλοακαρνανία, με πλούσια ιστορία, μυθολογία και στρατηγική γεωγραφική θέση δίπλα στον Αχελώο

.

Μαρία Οικονόμου

Μια «άγνωστη» αρχαία ελληνική πόλη που γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτισμική ακμή βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, 4 χλμ. δυτικά του σημερινού χωριού Κατοχή Μεσολογγίου, στο λόφο Τρίκαρδος ή Τρικαρδόκαστρο. 

Πρόκειται για τις Οινιάδες, τα ερείπια της οποίας σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση και εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη που θα την «ανακαλύψει».
Οι αρχαίες Οινιάδες γνώρισαν μεγάλη ακμή ιδιαίτερα μέχρι τα Ελληνιστικά χρόνια ενώ εκείνη την περίοδο αποτελούσαν τη δεύτερη ισχυρότερη πόλη των Ακαρνάνων μετά την Στράτο.
Η πόλη ήταν κτισμένη στη βόρεια όχθη του ποταμού Αχελώου – στρατηγική θέση από την οποία ελεγχόταν τόσο η είσοδος προς τον Πατραϊκό κόλπο, όσο και η θαλάσσια αρτηρία μεταξύ της Ακαρνανίας και των νησιών Λευκάδας, Ιθάκης και Κεφαλλονιάς.

Παράλληλα, καθώς βρισκόταν κοντά στις εκβολές του Αχελώου – ήταν σε θέση κατάλληλη για δημιουργία λιμανιού (κεντρική φωτογραφία) και για εμπορική δραστηριότητα.
Το ναυπηγείο – ιδιαίτερο μνημείο του χώρου και ένα από τα επιβλητικότερα της αρχαιότητας λόγω της πολύ καλής διατήρησής του

Μυθολογία
Σύμφωνα με την παράδοση, στο κάστρο του λόφου κατοικούσε ένας βασιλιάς που τον έλεγαν Τρίκαρδο. Αυτός ο βασιλιάς είχε ένα πανέμορφο γιό, πού είχε το όνομα Ανήλιαγος, επειδή δεν έπρεπε ποτέ να τον δει ο Ήλιος.
Ο Ανήλιαγος όταν έγινε βασιλιάς, γνώρισε και αγάπησε την Κυρά-Ρήνη, η οποία κατοικούσε στον πύργο της στην Πλευρώνα (αρχαία πόλη τής Αιτωλίας) και κάθε νύκτα την επισκεπτόταν, αλλά έφευγε πάντα πριν ξημερώσει.
Ορισμένες πέτρες της κάτω σειράς καθισμάτων έχουν χαραγμένες επιγραφές με αρχαιοελληνική γραφή που έχει αναγνωσθεί

Η Κυρά-Ρήνη ήταν κατά μια εκδοχή η σύζυγος του Ανδρόνικου Παλαιολόγου και κατ’ άλλη εκδοχή ήταν κόρη του Αλεξίου Γ’ Κομνηνού.
Η Κυρά-Ρήνη, λοιπόν, επειδή ο βασιλιάς Ανήλιαγος δεν της έλεγε γιατί φεύγει πάντα τόσο πρωί, ζήλεψε μην τυχόν υπάρχει κάποια άλλη γυναίκα στη ζωή του, και μια βραδιά αποφάσισε να τον εξαπατήσει.
Έτσι έσφαξε όλα τα κοκόρια του πύργου με αποτέλεσμα ο Ανήλιαγος να μην αντιληφθεί το ξημέρωμα και την απειλητική άφιξη του ηλίου, με αποτέλεσμα να μην ξυπνήσει έγκαιρα, να μείνει μέχρι αργά και να αντικρίσει τον ήλιο στο ποτάμι.

Και ο βασιλιάς Ανήλιαγος έσβησε για πάντα.

www.dedomeno.gr

Νέα σημαντικά στοιχεία για την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη της Ιθάκης

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της πυργοειδούς κατασκευής των Ελληνιστικών χρόνων στο Άνω Άνδηρο, από τα βόρεια (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της κτιστής υπόγειας κρήνης, από τα βορειοανατολικά (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Νέα σημαντικά στοιχεία για την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη της Ιθάκης έχουν προκύψει από το νέο ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην μείζονα αρχαιολογική θέση στον Άγιο Αθανάσιο-Σχολή Ομήρου, στο βόρειο τμήμα της νήσου.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου, Σχολή Ομήρου. Δείγματα κεραμεικής των ύστερων Μυκηναϊκών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Το πρόγραμμα εξελίσσεται από το 2018 και περιλαμβάνει την διαχείριση, περαιτέρω τεκμηρίωση και προβολή των ευρημάτων από την συστηματική ανασκαφή (1994-2011), υπό την αείμνηστη Αν. Καθηγήτρια Λίτσα Κοντορλή-Παπαδοπούλου και τον Ομότιμο Καθηγητή Αθανάσιο Παπαδόπουλο. Υπεύθυνος του νέου προγράμματος είναι ο Ομότ. Καθηγητής Γιάννος Γ. Λώλος, ενώ κύρια συμβολή στις ερευνητικές εργασίες έχει η Χριστίνα Μαραμπέα, Δρ. Αρχαιολογίας του Πανεπ. Ιωαννίνων.
Η θέση, γνωστή ως Σχολή Ομήρου από τις αρχές του 19ου αιώνα, έχει ως πυρήνα μεγάλο βραχώδη σχηματισμό, στις ανατολικές υπώρειες της Εξωγής, σε περιοχή με πηγές νερού. Οι ανεσκαμμένες αρχαιότητες βρίσκονται σε δύο άνδηρα, τα οποία συνδέονται με δύο λαξευτά κλιμακοστάσια, και σε αρκετά σημεία χαμηλότερα. Στο Άνω Άνδηρο δεσπόζει το υπόλειμμα Ελληνιστικού πύργου (του 3ου αι. π.Χ.), ενώ το μεγαλύτερο μέρος του Κάτω Ανδήρου καταλαμβάνει μεγάλο ορθογώνιο κτήριο.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Άποψη της ανώτερης πτέρυγας του νοτίου λαξευτού κλιμακοστασίου, από τα νότια (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Οι αρχαιότερες μαρτυρίες ανθρώπινης δραστηριότητας στην θέση χρονολογούνται, τώρα, στην Τελική Νεολιθική φάση (ύστερη 5η/4η χιλιετία π.Χ.). Περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αρκετές δεκάδες πυριτολιθικών τέχνεργων καθώς και μερικές εκατοντάδες θραυσμάτων αγγείων. Όσον αφορά στις μαρτυρίες από την Εποχή του Χαλκού, έχουν εντοπισθεί, μέχρι στιγμής, μερικές δεκάδες θραυσμάτων προερχόμενων από 30 περίπου διαφορετικά αγγεία του ύστερου 14ου και του 13ου αι. π.Χ.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα ενσφράγιστης κεραμίδος, με τμήμα του ονόματος του Απόλλωνος (Αγυιέως), Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Μείζον ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακέραιη υπόγεια κρήνη/δεξαμενή στο χώρο, με εκφορικά ογκολιθικά τοιχώματα, από τις ελάχιστες γνωστές του είδους. Με βάση το σχήμα, τα δομικά χαρακτηριστικά της και την εύρεση Υστερομυκηναϊκών θραυσμάτων κυλίκων στο εσωτερικό της, η χρονολόγησή της στην Μυκηναϊκή ανακτορική φάση φαίνεται εξαιρετικά πιθανή, όπως είχαν υποστηρίξει και οι προηγούμενοι ερευνητές.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Δείγματα χαρακτηριστικής ανάγλυφης Ελληνιστικής κεραμεικής (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Η Μυκηναϊκή εγκατάσταση στην Σχολή Ομήρου λειτούργησε πιθανότατα για την εποπτεία των λιμένων και των γαιών και για την προστασία-διαχείριση των πλούσιων υδάτινων πόρων της περιοχής και μπορεί να ενταχθεί σε ένα πλέγμα 7-8 Μυκηναϊκών θέσεων στην εύφορη και ευλίμενη Β.Δ. Ιθάκη. Το πλέγμα αυτό φαίνεται να ορίζει αδρά την μείζονα περιοχή του αστικού (κατά παράδοση Οδυσσειακού) κέντρου της νήσου στην διάρκεια της Μυκηναϊκής ανακτορικής περιόδου (14ο-13ο αι. π.Χ.).
Όσον αφορά στους ιστορικούς χρόνους, ο μέγιστος όγκος του κεραμεικού υλικού ανάγεται στην Ελληνιστική και πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο (έως και τον 1ο/2ο αι. μ.Χ.). Στο σύνολο των οστράκων μεγάλων σκευών, αναγνωρίζονται μέχρι τώρα και 8 θραύσματα περιρραντηρίων που συνηθίζονται σε ιερά.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Χάλκινη μικρογραφική προτομή, με τα χαρακτηριστικά του Οδυσσέως, Ρωμαϊκών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Πέρα από ένα πλήθος μικροαντικειμένων, στις ομάδες των ευρημάτων συγκαταλέγονται: Σύνολο 34, μέχρι στιγμής, θραυσμάτων πήλινων αφιερωμάτων, μερικές δεκάδες πήλινων αγνύθων, μικρός θησαυρός χρυσών κοσμημάτων και άλλα, κυρίως χάλκινα, κοσμήματα και αντικείμενα. 100 και πλέον νομίσματα διαφόρων πόλεων (3ου αι. π.Χ. έως 2ου αι. μ.Χ.), αποκαλύπτουν ροή επισκεπτών στον χώρο.
Από την συνεχιζόμενη εργασία διαλογής και καθαρισμού (κατά περίπτωση) χιλιάδων θραυσμάτων Ελληνιστικών/πρώϊμων Ρωμαϊκών κεραμίδων στέγης έχουν εντοπισθεί 14 δείγματα ενσφράγιστων κεραμίδων, με Ελληνικές και Λατινικές επιγραφές: μία φέρει σφράγισμα, με τμήμα επιγραφής και χωριστό το γράμμα Δ (δημοσία ;), άλλη είναι σφραγισμένη με το σύμπλεγμα γραμμάτων ΔΗ, προς τα αριστερά (κατοπτρικά) ως συντομογραφία της λέξης δημόσιος/δημοσία(;), ενώ 2 διατηρούν μέρος του ονόματος του Απόλλωνος Αγυιέως και υποδηλώνουν τοπική λατρεία.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα κεραμίδος, με εγχάρακτη αναθηματική επιγραφή στον Οδυσσέα, Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Από την πρόσφατη επεξεργασία του υλικού προέκυψε δείγμα πού σώζει σφράγισμα μείζονος σημασίας, με το όνομα [ΟΔ]ΥCCEOC (στην γενική) προς τα αριστερά. Σε άλλο θραύσμα διακρίνεται εγχάρακτη αφιερωματική επιγραφή, με το όνομά του πιθανότατα στην δοτική, ίσως από προσκυνητή: ΟΔΥC[CEI
Στο πλαίσιο της ερμηνείας του συγκροτήματος συνεκτιμήθηκαν τα ευρήματα της ανασκαφής του W. Vollgraff (του 1904) στο Άνω Άνδηρο. Από αυτά, κάποια είναι των όψιμων Ρωμαϊκών χρόνων, ανάμεσά τους μία μικρογραφική χάλκινη προτομή με τα χαρακτηριστικά του Οδυσσέως, σύμφωνα με την απόδοση της μορφής του στην Ελληνορωμαϊκή τέχνη, αλλά και στα χάλκινα νομίσματα της Ιθάκης του 4ου-3ου αι. π.Χ.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Επιλογή οστράκων αγγείων διαφόρων κατηγοριών της Τελικής Νεολιθικής περιόδου (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα).

Η ακμαία λειτουργία του κτηριακού συμπλέγματος τοποθετείται στους Ελληνιστικούς έως και τους πρώιμους/μέσους Ρωμαϊκούς χρόνους (έως και τον 1ο/2ο αι. μ.Χ.). Το σύνολο χαρακτηρίζεται από στιβαρές δομές σε άνδηρα, ενσωματώνει εντυπωσιακά στοιχεία λαξευτής αρχιτεκτονικής, καθώς και κόγχες για αναθήματα ή επιγραφές, που μαρτυρούν την εντατική λατρευτική χρήση του Κάτω Ανδήρου.
Το Ελληνιστικό μνημειακό σύμπλεγμα μπορεί με βεβαιότητα, τώρα, να ταυτισθεί με το Οδύσσειον της Ιθάκης (με ύπαρξη ιερού/ηρώου του Οδυσσέως), το οποίο αναφέρεται, μαζί με σχετιζόμενους αγώνες (τα Οδύσσεια), σε ψήφισμα του δήμου των Ιθάκων του 207 π.Χ. περίπου από την Μαγνησία της Μ. Ασίας [IG IX 12 4, 1729]. Ο χαρακτήρας του Οδυσσείου και η ακριβής θέση του, σε σχέση με τους αγώνες, έχουν υπάρξει αντικείμενα γόνιμης επιστημονικής συζήτησης, ήδη από την δεκαετία του 1930.

Ιθάκη, Άγ. Αθανάσιος-Σχολή Ομήρου. Θραύσμα ενσφράγιστης κεραμίδος, με τμήμα του ονόματος του Οδυσσέως, Ελληνιστικών χρόνων (φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα)

Σήμερα, ένα αιώνα περίπου μετά τον εντοπισμό της εγχάρακτης αφιερωματικής επιγραφής ΕΥΧΗΝ ΟΔΥCCΕΙ σε θραύσμα πήλινου προσωπείου της Υστεροελληνιστικής εποχής από το Σπήλαιο του Όρμου της Πόλης, οι δύο νέες επιγραφικές μαρτυρίες της ίδιας εποχής (ΟΔΥCCΕOC και ΟΔΥCCEI) για την μεταγενέστερη λατρεία του ήρωα στην Β.Δ. Ιθάκη, έρχονται πλέον, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα διαθέσιμα δεδομένα, να τεκμηριώσουν την ανάπτυξη ενός περίοπτου συγκροτήματος δημόσιου χαρακτήρα στην θέση, με μείζονα ρόλο στον θρησκευτικό, κοινωνικό και ενδεχομένως πολιτικό βίο των Ιθακησίων των Ελληνιστικών-πρώιμων Ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και με ευρύτερο προσκυνηματικό χαρακτήρα.
Το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Πρόγραμμα Β. Ιθάκης εξελίχθηκε αρχικά κατά τα έτη 2018-2022, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτιστικής Ανάπτυξης [Δήμου Ιθάκης, Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας και Ιθάκης (με Προϊστάμενο τον Δρα Γρ. Γρηγορακάκη), Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Περιφέρειας Ιονίων Νήσων], χάρις στο έμπρακτο ενδιαφέρον του Δημάρχου Ιθάκης κ. Δ. Στανίτσα. Συνεχίζεται εντατικά μέσω της Επιτροπής Ερευνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, χάρις σε ευγενή χρηματική δωρεά του ζεύγους Δρος Δ. Γ. Αποστολοπούλου και Δρος Α. Παΐζη-Αποστολοπούλου, Ομότ. Διευθυντών Ερευνών του Ε.Ι.Ε. Στο Πρόγραμμα έχουν συμμετάσχει μέχρι τώρα οι αρχαιολόγοι: Γ. Γ. Λώλος (Ομότ. Καθηγητής, Επιστημονικός Υπεύθυνος), Δρ. Χρ. Μαραμπέα, Δρ. Στ. Οικονομίδης, Δρ. Κ.-Α. Τσώνος και Δ. Συρμαλής (Μ.Δ.Ε.). Επίσης, οι: Δρ. Ευ. Καρδαρά (Συντηρήτρια), Χρ. Βαποράκης (ως σύμβουλος Συντήρησης), Θ. Δεληγιάννη (χημικός), Δ. Σκυργιάννης (αρχιτέκτων), Κ. Γκανάς (πολ. μηχανικός) και Ά. Νοτιά (φιλόλογος). Για ειδικότερες μελέτες συνεργάζονται η Κ. Λιάμπη, Ομότ. Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας και η Α. Βλαχοπούλου, τ. Αναπλ. Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας, ενώ συνδράμει σημαντικά, ως σύμβουλος, ο Χ. Κριτζάς, Επίτ. Διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου.

gkoul@naftemporiki.gr
https://www.naftemporiki.gr/

Τι θα συμβεί στη Γη όταν «σχιστεί» η Σελήνη: Οι προφητείες των αρχαίων Ελλήνων σοφών

Η μυστηριώδης προέλευση της Σελήνης και οι αρχαίες ελληνικές αφηγήσεις για την εμφάνιση και τον ρόλο της στη γήινη ιστορία

Σοφία Καραγιάννη

Το άρθρο εξετάζει τις απόψεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων σχετικά με τη Σελήνη, την οποία θεωρούσαν τεχνικό δημιούργημα και ανέφεραν ότι υπήρξε περίοδος κατά την οποία δεν υπήρχε. 

Ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας, μεταξύ άλλων, περιέγραψαν την ύπαρξη κενών κάτω από τη Σελήνη, ενώ σύγχρονοι επιστήμονες ερευνούν τη δυνατότητα ανθρώπινης διαβίωσης σε αυτά τα κενά.
Επιπλέον, το άρθρο αναφέρει την επιρροή της Σελήνης στη Γη και υποθέσεις για τις επιπτώσεις της εμφάνισής της, όπως σεισμούς και κλιματολογικές αλλαγές. Οι φιλόσοφοι, όπως ο Θαλής και ο Πυθαγόρας, είχαν προχωρήσει σε σημαντικές παρατηρήσεις για τη Σελήνη, ενώ η μυθολογία αναφέρεται σε θεαματικά ταξίδια και κατοίκους της Σελήνης.
Οι αρχαίοι Έλληνες φαίνεται να είχαν μια προορατική κατανόηση της Σελήνης, που συνδυάζει επιστημονικές γνώσεις και μύθους.
Πιο αναλυτικά
Από την αρχαιότητα η Σελήνη έχει χαρακτηριστεί ως τεχνικό δημιούργημα, αφού υπάρχουν καταγεγραμμένες ιστορικές φάσεις όπου στον ουρανό της γης δεν υπάρχει η ύπαρξη της.
Ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας δίδαξαν ότι υπήρχε μια εποχή όπου η Γη ήταν χωρίς φεγγάρι.
Υπάρχουν ακόμα και σύγχρονες μαρτυρίες, για την ύπαρξη κενού κάτω από τον φλοιό της Σελήνης.
Πρόσφατα μάλιστα επιστήμονες έκαναν λόγο για Μυστηριώδης στρογγυλή Δομή κάτω από την θάλασσα της Γαλιλαίας.
Είναι μάλιστα και το μοναδικό ουράνιο σώμα, το οποίο δεν κάνει τις κινήσεις όλων των άλλων γνωστών πλανητών και δορυφόρων τους, ενώ το μέγεθος της είναι δυσανάλογο για δορυφόρος της γης μας.
Οι σύγχρονοι Ρώσοι επιστήμονες πρόσφατα ετοίμασαν ένα σχέδιο όπου θα είναι δυνατόν οι άνθρωποι να μπορούν να ζήσουν μέσα σε ειδικά διαμορφωμένα μπαλόνια στα κενά όπου υπάρχουν, κάτω από την επιφάνεια της Σελήνης.
Εκεί δεν υπάρχει εκείνη η…. θανάσιμα επικίνδυνη για τον άνθρωπο διαστημική ακτινοβολία, και η δύναμη βαρύτητας είναι ανάλογη με αυτή, στην οποία συνήθισαν οι γήινοι. Στην σεληνιακή δε επιφάνεια θα μπορούν να βγαίνουν αποκλειστικά με σκάφανδρα.
Κατά τον Ησίοδο
Τρία στοιχεία όμως συνυπάρχουν, το Χάος, η Γαία και ο Ερωτας. Ο Ερωτας δεν γεννά αλλά ενθαρρύνει και διευκολύνει τη γέννηση και τη δημιουργία. Από το Χάος γεννήθηκαν το Έρεβος και η Νύχτα, ενώ τα παιδιά τους ήταν ο Αιθέρας και η Ημέρα. «ἤτοι μὲν πρώτιστα Χάος γένετ’· αὐτὰρ ἔπειτα Γαῖ’ εὐρύστερνος, πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ ἀθανάτων οἳ ἔχουσι κάρη νιφόεντος Ὀλύμπου, Τάρταρά τ’ ἠερόεντα μυχῷ χθονὸς εὐρυοδείης, ἠδ’ Ἔρος, ὃς κάλλιστος ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι, λυσιμελής, πάντων τε θεῶν πάντων τ’ ἀνθρώπων δάμναται ἐν στήθεσσι νόον καὶ ἐπίφρονα βουλήν.» (Ησιόδου Θεογονία 116-122)
Το χάος είναι η προσωποποίηση του πρωτογενούς κενού, το οποίο προηγείται από την δημιουργία, τότε που η τάξη δεν είχε ακόμα επιβληθεί στα στοιχεία του κόσμου.
Ο Αριστοτέλης έγραψε ότι η Αρκαδία, πριν κατοικηθεί από τους Έλληνες, είχε Πελασγικό πληθυσμό και ότι αυτοί οι αυτόχθονες κατοικούσαν σε αυτή την περιοχή από μία πολύ μακρινή εποχή όπου ακόμα δεν υπήρχε η σελήνη στον ουρανό. Γι αυτό τον λόγο τους ονόμασε και Προσέληνες. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος ανέφερε την εποχή «όταν δεν υπήρχαν όλα τα περιφερόμενα σώματα στον ουρανό, πριν εμφανιστούν οι φυλές της Δανάης και του Δευκαλίωνα, και υπήρχαν μόνο οι Αρκάδες, για τους οποίους λεγόταν ότι κατοικούσαν πάνω στα βουνά και τρέφονταν με βελανίδια, πριν την ύπαρξη της σελήνης».
Παρόμοιες αναφορές έχουμε από τον Πλούταρχο, τον Οβίδιο, τον Ιππόλυτο, τον Λουκιανό, τον Censorinus. Κατά τα φαινόμενα, στην Νότια Αμερική, σύμβολα που βρέθηκαν στους τοίχους του προαύλιου του Καλασάγια, κοντά στην πόλη του Τιαχουανάκο (στην Βολιβία), καταγράφουν την σελήνη να πρωτοεμφανίζεται πριν από περίπου 12.000 έτη. Η εμφάνιση της Σελήνης λέγεται ότι προκάλεσε μεγάλες αναταραχές στην Γη, στη μορφή σεισμών, μαζικών πλημμυρών και κλιματολογικών αλλαγών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, ότι αυτή η μακρινή περιοχή έχει προταθεί από κάποιους λόγιους ως η πραγματική περιοχή της μυθικής Ατλαντίδος του Πλάτωνα και αυτή η μεγάλη πλανητική αναταραχή ως το κατακλυσμιαίο γεγονός που κατάστρεψε την Ατλαντίδα. Μια παρόμοια μεταβολή της σήμερα θα μπορούσε να προκαλέσει και την μετακίνηση των μαγνητικών πόλων της γης με παρόμοια καταστρεπτικά αποτελέσματα για τον σύγχρονο πλανήτη μας. Ο Ελληνικής καταγωγής Λουκιανός από την Σαμοσάτα της Συρίας έζησε το 120 μ.χ. στο βιβλίο του «Αληθινή Ιστορία» δίνει πληροφορίες που ξαφνιάζουν γιατί ήταν αδύνατο να γνωρίζει άνθρωπος εκείνη την εποχή.
Για να καταλάβετε διαβάστε στην συνέχεια.
«Πήγαινε με ένα καράβι που το πήρε ο αέρας για εφτά μερόνυχτα και την όγδοη ημέρα έφτασε στο φεγγάρι.» Τόσο κάνουν σήμερα τα σύγχρονα διαστημόπλοια για να πάνε στο φεγγάρι. «Μπήκε μέσα σ’ ένα πηγάδι που από πάνω είχε καθρέφτες και έβλεπε όλη τη γη.» Βασιλιάς της Σελήνης ήταν ο Ενδυμίωνας που τον πήραν από την γη και τον πήγαν στο φεγγάρι και τον έκαναν βασιλιά.»
Περιγράφει τρικινητήρια αερόπλοια «τρικέφαλοι αλογογύπες που πετούσαν» περιγράφει σύγχρονες τηλεσκόπια, «έβαζαν και έβγαζαν τα μάτια τους που μπορούσε να τα φορά ο καθένας και έβλεπαν πολύ μακριά», περιγράφει πολεμιστές με διαστημική στολή που είχε δύο κέρατα “κεραίες”.
Επίσης, περιγράφει ταξίδια στ’ άστρα του ζωδιακού καθώς και προσθαλάσσωση ίδια με αυτή των συγχρόνων κοσμοναυτών και μάλιστα στην περιοχή των Βερμούδων. Τέλος περιγράφει πόλεμο μεταξύ των κατοίκων της Σελήνης και του Σειρίου που αναφέρει ότι είχε επισκεφτεί. ”Έγιναν αερομαχίες και χρησιμοποιήθηκαν τρομερά όπλα και νίκησαν οι Σείριοι”
Οι Έλληνες φιλόσοφοι γενικότερα γνώριζαν πάρα πολλά για την σελήνη και ασχολήθηκαν πολύ μαζί της. Ο Θαλής, που θεωρείται ο πατέρας της Ελληνικής και παγκόσμιας φιλοσοφίας ήταν ο πρώτος που είπε ότι η Σελήνη λαμβάνει το φως από τον Ήλιο αλλά και ο πρώτος που υπολόγισε τη διάμετρο αλλά και τη τροχιά της.
Ο Ξενοφάνης αναφέρει ότι ο δάσκαλός του ο Σωκράτης την χαρακτηρίζει: «Μεγάλη κούφια σφαίρα που στο εσωτερικό της υπάρχουν θάλασσες και στεριές που κατοικούν άνθρωποι σαν εμάς». Λόγια του Σωκράτη που …υποστηρίζουν και σύγχρονοι αστρονόμοι σήμερα. Ο Πυθαγόρας αφηγείται ότι έκανε στροφές γύρω από την σελήνη με τα οχήματα των θεών που κατοικούσαν εκεί, ενώ αναφέρει ότι η σεληνιακή ημέρα είναι 15 φορές μεγαλύτερη από της γης, όπως και είναι!
Ο Πυθαγόρας, επίσης, επέμενε ότι η Σελήνη κατοικείται από όντα θεϊκά όμοια με τους ανθρώπους αλλά πιο ψηλά, πιο ξανθά και πολύ πιο όμορφα. Όλες οι γνώσεις του Πυθαγόρα, Μαθηματικά, Μουσική, Γεωμετρία, Φυσική δηλώνει ότι είναι γνώσεις που πήρε από τους ουράνιους με τους οποίους είχε συνεχή επαφή. Πολλές αναφορές για την σελήνη έχουμε και από κείμενα της Ελληνικής μυθολογίας που αναφέρονται σε θεούς και ημίθεους. Ο Έλληνας θεός Ορφέας, γιος του Απόλλωνα, ο πιο τακτικός ταξιδιώτης της Σελήνης και του Σειρίου, μας λέει: «Η Σελήνη έχει βουνά πολιτείες και σπίτια, η επιφάνεια της είναι έδαφος όπως της γης και κατοικείται από θεϊκές κοινωνίες.»
Ο Ορφέας γνώριζε το σεληνιακό ημερολόγιο των 12 μηνών και τις φάσεις της σελήνης.
Μιλά για την περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο, τις εύκρατες, τροπικές και πολικές ζώνες της γης, τις εκλείψεις της σελήνης, τα ηλιοστάσια, τις ισημερίες, τις κινήσεις των πλανητών και την παγκόσμια έλξη, και ισχυρίζεται ότι οι κάτοικοι της σελήνης είναι αυτοί που περιπλανήθηκαν από πλανήτη σε πλανήτη. Όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί του Ορφέα αναφέρονται σε αρχαία κείμενα του Πλούταρχου και του Διογένη του Λαέρτιου. Πολλές πληροφορίες από αρχαία κείμενα μας έρχονται και για τους Τελχίνες της Ρόδου και τους Κάβειρους της Σαμοθράκης που εξαφανίστηκαν σύμφωνα με τον μύθο μετά τον μεγάλο κατακλυσμό. Η τεχνολογική τους εξέλιξη ήταν τέτοια που τους επέτρεψε να εγκαταλείψουν την γη και να σωθούν στην Σελήνη ή τον Άρη, σε βάσεις που χρησιμοποιήθηκαν από τους θεούς κατά τον εποικισμό της γης.
Ο Νονός αναφέρει ότι ο Φαέθων έκανε 30 περιστροφές γύρω από το φεγγάρι, ταξίδεψε στην Αφροδίτη και επισκεπτόταν συχνά τους πόλους της Γης. Ο Διόνυσος, η Άρτεμις και ο Ηρακλής είχαν ταξιδέψει στην Σελήνη και ο Ίδμων ταξίδευε εκεί με το άρμα του που έμοιαζε με απαστράπτοντα κομήτη, δίνοντας ακριβέστατες πληροφορίες για την αθέατη πλευρά της σελήνης, κάτι που μόλις πριν λίγα χρόνια έκανε ο σύγχρονος άνθρωπος.

https://www.dedomeno.gr/

Θορικός, η πρώτη βιομηχανική πόλη της Ευρώπης

Η δυτική πύλη από την άνω πλευρά του θεάτρου Θορικού

Μόλις 40 χλμ από την Αθήνα, λίγο πριν φτάσει κανείς στο Σούνιο, στη δυτική βραχώδη κατηφορική πλαγιά του λόφου Βελατούρι Λαυρεωτικής, βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου Δήμου Θορικού. Στους πρόποδες του λόφου, στο φυσικό κοίλο, δεσπόζει το – γνωστότερο στο ευρύ κοινό – αρχαίο θέατρο της πόλης (θέατρο Θορικού), το οποίο και έχει χαρακτηριστεί ως το αρχαιότερο, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο αλλά και ως ο μοναδικός αρχαίος χώρος συναθροίσεων πολιτισμού που είχε ελλειψοειδές σχήμα και όχι ημικυκλικό.
Κατασκευάστηκε στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. ενώ με τις ανασκαφικές έρευνες ταυτοποιήθηκαν και άλλες δύο φάσεις οικοδόμησής του, αργότερα στον 5ο και 4ο αι. πΧ. [1]

Παναραμική άποψη του θεάτρου με θέα τον όρμο του Θορικού

Από τον αρχαίο δήμο Θορικού σήμερα σώζονται το θέατρο, μέρη του οικισμού, των στοών εξόρυξης και των συναφών μεταλλουργικών εγκαταστάσεων, ο μικρός ναός του Διονύσου, ένας τετράγωνος πύργος του 4ου αι. π.Χ., τα νεκροταφεία και το ιερό της Δήμητρας και της κόρης. Κι ακόμη νοτίως του ναού Διονύσου και θεάτρου, ανιχνεύεται λατομείο κυανότεφρου μαρμάρου το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του αρχαίου θεάτρου και λειτούργησε την γεωμετρική μέχρι την πρωτοβυζαντινή εποχή [2].

Σπόνδυλοι κιόνων του ναού της Δήμητρας και της Κόρης (Θορικός, 5ος αι. πΧ)

Η Βελγική Αρχαιολογική Σχολή που πραγματοποίησε συστηματικές ανασκαφές για τρεις τουλάχιστον δεκαετίες στον Θορικό, εντόπισε την περίφημη στοά του μεταλλείου Νο3, δυτικά και δίπλα από το αρχαίο θέατρο, η οποία διανοίχτηκε για πρώτη φορά στο τέλος της Νεολιθικής εποχής και την μετάβαση στην Πρώιμη εποχή του Χαλκού, δηλ. περί το 3000 πΧ, και επομένως εδώ έγινε πιθανότατα η έναρξη της εκμετάλλευσης των μεταλλείων του Λαυρίου και ολόκληρης της Ευρώπης (φωτ.). Κι αυτό διότι σε αυτή τη θέση ήταν ορατή στην επιφάνεια η μεταλλοφορία της πρώτης επαφής μαρμάρου-σχιστόλιθου (υπάρχουν τρεις επαφές), γεγονός το οποίο προφανώς διευκόλυνε τους πρώτους ευρωπαίους σκαπανείς μεταλλωρύχους.

Η μεταλλευτική στοά Νο 3, Θορικό Λαυρίου. Τα όστρακα που βρέθηκαν στο εσωτερικό της απέδειξαν την λειτουργία της απο την πρώιμη εποχή του χαλκού

Η συγκεκριμένη μεταλλευτική στοά χρησιμοποιήθηκε παραγωγικά χωρίς διακοπή μέχρι το τέλος του 4ου αι. π.Χ και αργότερα τον 5-7ο αι. μ.Χ. Στο μάρμαρο της εισόδου της στοάς είναι χαραγμένος ο χάρτης («τοπογραφικό») του μεταλλείου ενώ δίπλα σώζεται επιγραφή με χαραγμένο το όνομα του μεταλλείου: [δημητ]ριακόν, δηλ. αφιερωμένο στη θεά Δήμητρα
Κοντά στην είσοδο της στοάς αυτής, έχει διασωθεί επίπεδο πλυντήριο υδρομηχανικού εμπλουτισμού του μεταλλεύματος (4ου αι. πΧ) που αναστηλώθηκε από τους Βέλγους αρχαιολόγους. (φωτ). Σήμερα, προβάλλεται ως το μοναδικό στην περιοχή, το πιο πιθανό όμως είναι να υπήρχαν και άλλα.

Θέατρο Θορικού και επίπεδο πλυντήριο εμπλουτισμού μεταλλεύματος από τα δυτικά

Αλλωστε, ολόκληρος ο λόφος Βελατούρι είναι διάτρητος από μεταλλευτικές στοές και φρέατα, αδιάψευστες αποδείξεις μια έντονης και διαχρονικής (όχι μόνο) μεταλλευτικής αλλά και μεταλλουργικής δραστηριότητας. Πράγματι, φαίνεται ότι η μεταλλουργία μολύβδου/αργύρου είχε αρχίσει στο Θορικό πολύ νωρίτερα από τον 9ο αι. πΧ, όπως είχε παλαιότερα υποστηριχθεί, ότι δηλ. οι Φοίνικες δίδαξαν στους Ελληνες την μεταλλουργία αυτή. Σοβαρές ενδείξεις γι′ αυτό δίνουν τα ευρήματα τόσο σε μυκηναϊκή κατοικία στην κορυφή του λόφου Βελατούρι (1300-1350 πΧ) όσο και στο Λεοντάρι Μακρονήσου (2500-2200 πΧ), όπου ανευρέθη λιθάργυρος, δηλ. ένα μεταλλουργικό προϊόν (PbO) που προϋπέθετε την μεταλλουργική φάση της «κυπέλλωσης» του αργυρούχου μολύβδου. Γι′ αυτό ο καθηγητής H.F.Mussche, επικεφαλής των βελγικών ανασκαφών, επέμενε χαρακτηριστικά ότι ο Θορικός αποτελεί από τις αρχαιότερες βιομηχανικές ζώνες της Ευρώπης! [3]
Δεν μιλάμε λοιπόν για ένα, έστω μεγάλο, θέατρο με ορισμένα ευρήματα γύρω από αυτό. Μιλάμε για ολόκληρη βιομηχανική πόλη, την αρχαιότερη της Ευρώπης, ένα δομημένο και πλήρες οικιστικό, μεταλλευτικό-μεταλλουργικό κέντρο που εκμεταλλευόμενο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της γεωγραφικής θέσης και του μεταλλευτικού δυναμικού της, λειτούργησε αδιάκοπα από το τέλος της νεολιθικής εποχής μέχρι την κλασσική εποχή και μετέπειτα μέχρι τα πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια.
Οι ανασκαφές στα ΝΔ του λόφου Βελατούρι και δυτικά του θεάτρου αποδεικνύουν το γεγονός φέρνοντας στο φως μεγάλο τμήμα της βιομηχανικής πόλης των κλασικών χρόνων, 5-4ος αι. πΧ., μια πόλης που σήμερα στέκεται βουβή και μυστηριώδης, πλην όμως έτοιμη να αποκαλυφθεί. Οικείες, μεταλλευτικά εργαστήρια και στοές γύρω από το θέατρο, πλυντήρια εμπλουτισμού του μεταλλεύματος, ναοί διονυσιακής λατρείας, νοσοκομείο, λιμάνι (στην χερσόνησο του Αγ. Νικολάου) αλλά και ταφικά μνημεία, αναδεικνύουν την ποικιλία των συλλογικών δραστηριοτήτων των Θορικίων, των αρχαίων κατοίκων του Θορικού. Στην πεδιάδα νοτίως του οικισμού, διασώζεται ένα μαρμάρινο δωρικό οικοδόμημα του 5ου αι. π.Χ, γνωστό ως ″ναός της Δήμητρας και Κόρης” από επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή (φωτ.). Το κτήριο αυτό αποδομήθηκε στους Ρωμαϊκούς χρόνους και το υλικό μεταφέρθηκε στην Αγορά της Αθήνας. Επίσης, οι επιτύμβιες στήλες δούλων που έχουν βρεθεί στην είσοδο της στοάς στο Μερκάτι (μεταλλωρύχου Ατώτα, 350-300 π.Χ) και στο λιμάνι του Αγ. Νικολάου (του αρχικαμινευτή Ιανίβηλου, 200 μΧ) επιβεβαιώνουν την ενεργό συμμετοχή των δούλων, των αφανών πλην όμως αληθινών ηρώων της εποχής [4].

Θολωτός κυκλικός μυκηναϊκός τάφος στο διάσελο των δύο λόφων στο Θορικό

Τέλος, η αδιάπτωτη παρουσία των Θορικίων ταυτοποιείται και στα νεκροταφεία τους. Ακριβώς νότια της ορχήστρας του θεάτρου ανασκάφτηκε νεκροταφείο που ήταν σε χρήση μεταξύ 6ου-4ου αι. π.Χ.. Στο διάσελο των δύο λόφων συναντάμε πέντε τάφους (οι τρεις εκ των οποίων θολωτοί), ενώ στην κορυφή του μεγαλύτερου λόφου (Βελατούρι) βρίσκονται τα ερείπια μυκηναϊκής ακρόπολης (φωτ.). Στη δυτική πλαγιά του λόφου οι περισσότεροι τάφοι χρονολογούνται στη γεωμετρική και αρχαϊκή περίοδο, ενώ λιγότερες είναι οι ταφές των μέσων του 5ου και 4ου αι. π.Χ.

Τα ανασκαφικά ευρήματα της Βελγικής Αρχαιολογικής Σχολής αλλά και της Β Εφορείας Αρχαιοτήτων Αττικής, εκτίθενται κυρίως στο Αρχαιολογικό μουσείο Λαυρίου, ενώ ορισμένα ακόμη (τα νομίσματα που ανακαλύφθηκαν σε χύτρα κατοικίας της πόλης του Θορικού, οι στατήρες και οι Λαυρεωτικές γλαύκες) βρίσκονται στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας.
Από τον 3ο αι. πΧ και μετά παρουσιάζεται κάμψη της μέχρι τότε έντονης μεταλλευτικής παραγωγής στο Λαύριο και το Θορικό. Εντούτοις μέχρι και τον 6ο αι. μΧ η δραστηριότητα συνεχίστηκε με ανακαμίνευση σκωριών, τήξη λιθαργύρων και επεξεργασία εκβολάδων. Εν συνεχεία και μετά τον 7ο αι. μ.Χ η περιοχή ερήμωσε σταδιακά, χρησιμοποιούμενη κυρίως φυλάκιο λόγω καλής θέασης της όλης περιοχής, εξ’ού και το όνομα που δόθηκε στο τοπωνύμιο (Βελατούρι από Βιγλατούρι δηλ. Παρατηρητήριο).
Από τον 18ο αι. άρχισαν να επισκέπτονται τα αρχαία μνημεία του Θορικού διάφοροι ξένοι επισκέπτες ανανεώνοντας το ενδιαφέρον ενώ μετά το 1860, όπως είναι γνωστό, η μεταλλευτική δραστηριότητα επανακάμπτει δημιουργώντας νέα εποχή. Στο Θορικό, ο Ανδρέας Κορδέλας θα στήσει την πρώτη δοκιμαστική κάμινο στις αρχές της δεκαετίας του 1860 παράγοντας και πάλι αργυρούχο μόλυβδο από την ανάτηξη των αρχαίων σκουριών, συνδέοντας έτσι την αρχαία με την νεώτερη ιστορία του Λαυρίου…
Αν αναλογιστεί κανείς ότι μόνο το 5%, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο H.F. Mussche [3], του αρχαιολογικού χώρου του Θορικού έχει ανασκαφεί, αντιλαμβάνεται πόσα πολύτιμα ακόμη ευρήματα μας επιφυλάσσει η περιοχή αυτή.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

1.Δερμάτης, Γ. Ν., Μάνθος Κ. Γ., 2010: Θορικός. Το Αρχαίο Θέατρο (Thorikos-The Ancient Theatre), Δήμος Λαυρεωτικής.
2. Τζεφέρης Π.Γ, 2018. Τα αρχαία λατομεία μαρμάρου του Λαυρίου, https://stonenews.eu/ta-archea-latomia-marmarou-tou-lavriou/
3. Mussche Η.F., 1986. Thorikos. La vie dans une ville miniere de la Grece antique, Bruxxellles.
4. Τσάιμου,Κ.Γ.,1988 :Εργασία και Ζωή στο Αρχαίο Λαύριο σε εγκατάσταση Εμπλουτισμού μεταλλευμάτων τον 4ον Αιώνα π.Χ. Διδακτορική διατριβή στο Ε.Μ.Π.
Δρ. Πέτρος Τζεφέρης, Αρθρογράφος Γεν. Δ/ντης Ορυκτών Πρώτων Υλών Υπ.Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Υπ.Εν)

Πηγή

Τούρκος καθηγητής σοκάρει την... Τουρκία: «Είμαστε περισσότερο Έλληνες και μόλις 7% Ασιάτες»

Τούρκος καθηγητής επικαλέστηκε την επιστήμη για να πει κάτι που ενοχλεί πολύ τη γείτονα...

Τούρκος καθηγητής Τζελάλ Σενγκόρ αμφισβήτησε την καταγωγή των Τούρκων και ισχυρίστηκε ότι οι ίδιοι είναι περισσότεροι Έλληνες παρά από την Κεντρική Ασία.
Μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή, ο Σενγκόρ ανέφερε πως το γενετικό αποτύπωμα των σημερινών κατοίκων της Ανατολίας περιλαμβάνει μόλις 7% γονιδιακά στοιχεία από την Κεντρική Ασία.
«Έγινε σχετική γενετική μελέτη στην Ανατολία και προκύπτει ότι κατά βάση είμαστε Ινδοευρωπαίοι», δήλωσε χαρακτηριστικά. Και συνέχισε: «Μην ξεχνάτε ότι είμαστε οι κληρονόμοι του Βυζαντίου. Γι' αυτό υπήρχαν πολλοί γάμοι κατά την οθωμανική περίοδο. Είμαστε μουσουλμάνοι Ρωμιοί».
Η λέξη «Ρωμιός» (Rûm) αποτελεί παράγωγο του όρου Ῥωμαῖος (Ρωμαίος) – αναφορά στους Έλληνες υπηκόους της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντίου) – και χρησιμοποιείται ευρέως στον μουσουλμανικό κόσμο για να περιγράψει τους Έλληνες. Ο όρος απαντάται τόσο στην προϊσλαμική επιγραφή της Ναμάρα όσο και στο Κοράνι, όπου αναφέρεται στους Έλληνες αυτοκράτορες της δυναστείας των Ηρακλείδων.
Η Τουρκία σήμερα αποκαλεί «Ρωμιούς» τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου, ενώ χρησιμοποιεί τον όρο «Γιουνάν» (Yunani) για τους Έλληνες που ζουν στην Ελλάδα – διαχωρίζοντας έτσι τις δύο κοινότητες.
Η δήλωση αυτή, που έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις στην Τουρκία, ήρθε να αμφισβητήσει την παραδοσιακή αντίληψη περί «καθαρόαιμων» Τούρκων και να αναδείξει τη σύνθετη και πολυδιάστατη εθνοτική ιστορία των Τούρκων της Ανατολίας.
Απαντώντας, ο καθηγητής Μεχμέτ Εφέ Τσάμαν, γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη με καταγωγή από την Κρήτη και την Παφλαγονία, σχολίασε στο Twitter: «Ο Σενγκόρ λέει ότι είμαστε Ρωμιοί γιατί δεν μπορεί να παραδεχτεί την αλήθεια, ότι οι σύγχρονοι Τουρκόφωνοι της Ανατολίας είναι στην ουσία εξισλαμισμένοι και γλωσσικά αφομοιωμένοι Έλληνες».
Ο ίδιος εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι το τουρκικό κράτος επιμένει να προωθεί μια «τουρκιστική και ρατσιστική» μυθολογία για την καταγωγή των Τούρκων της Ανατολίας, η οποία κυριάρχησε στα σχολικά βιβλία για περισσότερα από 100 χρόνια, παραλείποντας τη σύνδεση των Τούρκων με τις ελληνικές και ρωμαϊκές ρίζες.
Το ζήτημα των εθνοτικών ριζών των Τούρκων έχει γίνει ιδιαίτερα επίκαιρο λόγω της αυξανόμενης δημοτικότητας των γενετικών τεστ, τα οποία έχουν αποκαλύψει σε αρκετούς Τούρκους πολίτες ότι τα γονίδια τους συνδέονται περισσότερο με τους Έλληνες και λιγότερο με τους Κεντροασιάτες, γεγονός που προκαλεί έντονες αντιδράσεις.
Η αντιπαράθεση αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαφωνιών γύρω από την εθνική ταυτότητα της Τουρκίας και την επίσημη αφήγηση για την καταγωγή των Τούρκων. Παράλληλα, η τουρκική εκστρατεία για τον μποϊκοτάζ της εταιρείας γενεαλογίας Ancestry.com, η οποία δημοσίευσε αποτελέσματα γενετικών ερευνών που καταδεικνύουν την τουρκοποίηση και εξισλαμισμό των Ποντίων Ελλήνων, αναδεικνύει την προσπάθεια του τουρκικού κράτους να «εξαφανίσει» ή να «παραποιήσει» τα ιστορικά και γενετικά δεδομένα που δεν συνάδουν με την επίσημη εθνική αφήγηση.
Η δημοσιογράφος Ουζάι Μπουλούτ σχολίασε την κατάσταση στο Twitter, αναφέροντας:

«Γιατί οι Τούρκοι εθνικιστές φοβούνται τόσο πολύ την αλήθεια; Επειδή αν την παραδεχτούν, τα ψέματα που έχουν δημιουργήσει θα καταρρεύσουν. Η αλήθεια θα μας απελευθερώσει και θα φέρει την απαραίτητη ειρήνη στην περιοχή».

alfavita.gr/

Αρχαιολογικός θησαυρός Περιστεριάς: Το άγνωστο στολίδι της δυτικής Πελοποννήσου

Ελένη Γεωργίου

Ο λόφος της Περιστεριάς, που βρίσκεται κοντά στην Κυπαρισσία, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μυκηναϊκά κέντρα της δυτικής Πελοποννήσου, γνωστός ως «Μυκήνες της δυτικής Πελοποννήσου» χάρη στις ανασκαφές των Σπυρίδωνα Μαρινάτου και Γεώργιου Κορρέ.
Ανθούσε κατά την πρώιμη μυκηναϊκή περίοδο, με πλούσια κτερίσματα από χρυσό που αναδεικνύουν την ισχύ των τοπικών αρχόντων.
Οι ανασκαφές αποκάλυψαν αρκετούς θολωτούς τάφους, μεταξύ των οποίων και ένα χρυσοφόρο τάφο, που φανερώνουν την πολιτισμική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής, καθώς και τη δυνατότητα των απλών ανθρώπων να κατασκευάζουν τέτοιους τάφους.

Διαβάστε παρακάτω: Κείμενο, βίντεο: Θεόφιλος Μπάμπουλης

Ο λόφος της Περιστεριάς βρίσκεται σε κομβικής σημασίας θέση 8 χλμ. βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας και 5 χλμ. ανατολικά των βορειοδυτικών ακτών της Μεσσηνίας.
Χάρη στις ανασκαφικές έρευνες του Σπυρίδωνα Μαρινάτου και του Γεώργιου Κορρέ κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970 αναγνωρίσθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα μυκηναϊκά κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας χαρακτηριζόμενο ως «Μυκήνες της δυτικής Πελοποννήσου».
Η Περιστεριά έφθασε στο απόγειο της ακμής της κατά την πρώιμη μυκηναϊκή περίοδο (17ος/16ος αι. π.Χ.) και μέχρι τον 15ο αι. π.Χ.
Σε αυτή την περίοδο ο λόφος οχυρώνεται στα νότια με τείχος, αυξάνεται η κατοίκηση και διαμορφώνεται ένα ισχυρό κέντρο, το οποίο διοικούν ηγετικές και προνομιούχες προσωπικότητες, που συγκεντρώνουν τον πλούτο της περιοχής επιδεικνύοντας εξωστρέφεια και δεκτικότητα στις νέες πολιτισμικές τάσεις της εποχής.
Το κύρος και η ισχύς των τοπικών αυτών αρχόντων αναδεικνύεται μέσα από το πλήθος των περίτεχνων κτερισμάτων από χρυσό και άλλα πολύτιμα και ημιπολύτιμα υλικά, που βρέθηκαν ως επι το πλείστον στους θολωτούς τάφους του λόφου.
Οι αρχαιότερες κατασκευές πάνω στο λόφο της Περιστεριάς χρονολογούνται στα 2.200 π.Χ. και εντοπίζονται στην περιοχή γύρω από τον μεγάλο, αναστηλωμένο θολωτό τάφο.
Πρόκειται για έναν μικρό χρυσοφόρο τάφο, που ονομάστηκε έτσι λόγω του αριθμού των χρυσών αντικειμένων που βρέθηκαν σε αυτόν.
Στο κτίσμα δίπλα σε αυτόν τον τάφο, που αποτελείται από πολλούς χώρους βρέθηκαν πολλά αντικείμενα οικιακής χρήσης.
Ο τρίτος θολωτός τάφος στην Περιστεριά, στα δυτικά του λόφου, που είναι ο μικρότερος σε μέγεθος, έχει διάμετρο 6,90 μέτρα, ενώ από τη θόλο του σώζεται μόνο ένα τμήμα σε ύψος 2 μέτρων.
Αυτός ο τάφος χρονολογείται στα 1200 π.Χ. και στα σημαντικότερα ευρήματα συμπεριλαμβάνεται ένα χρυσό κύπελλο ύψους 13,5 εκ., πολλά χρυσά φύλλα, και χρυσά κοσμήματα. Στον τάφο αυτό βρέθηκε επίσης πολεμικός εξοπλισμός μαρτυρώντας την ιδιότητα ενός από τους νεκρούς.
Στον τέταρτο θολωτό τάφο, 100 μέτρα νοτιότερα από τον αρχαιολογικό χώρο, δεν βρέθηκαν μεταλλικά αντικείμενα και είχε χρησιμοποιηθεί για παραπάνω από 15 ταφές. Οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν ότι επρόκειτο για το νεκροταφείο του πληθυσμού της Περιστεριάς, γεγονός πολύ σημαντικό καθώς αποδεικνύει πως και οι απλοί άνθρωποι είχαν τη δυνατότητα να χτίζουν τέτοιας μορφής τάφους.

Πηγή 

Ο κρυφός ρόλος του Μαντείου των Δελφών

Τι πράγματι συνέβαινε πίσω από τους διφορούμενους χρησμούς και τα φύλλα δάφνης

.

Το δελφικό μαντείο έχει αποκρυσταλλωθεί στις συνειδήσεις μας με τίτλους και διάσπαρτες γνώσεις, όπως Πυθία, Απόλλωνας, διφορούμενοι χρησμοί, «ήξεις αφήξεις», δάφνες, Δελφική Αμφικτυονία και τέτοια πράγματα.
Το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου, εκεί που έσπευδαν βασιλιάδες και νομοθέτες για να πάρουν χρησμό για τις κινήσεις τους, στον ίδιο τον ομφαλό της Γης, όπως πίστευαν βολικά οι αρχαίοι πρόγονοί μας, ήταν ωστόσο πολλά περισσότερα από μια ιέρεια που χρησμοδοτούσε με τη βοήθεια του Πύθιου Απόλλωνα.
Οι Δελφοί έγιναν το μεγαλύτερο μαντείο του γνωστού κόσμου, καθώς εκεί συνέρρεαν πολλοί ακόμα λαοί της Ανατολικής Μεσογείου (Λύδοι, Φρύγες, Αιγύπτιοι κ.λπ.) για να ακούσουν τη γνώμη των θεών για τα ανθρώπινα καμώματά τους. Την Πυθία να ακούσουν δηλαδή, το διάμεσο με το οποίο ο Απόλλωνας επικοινωνούσε με τους θνητούς επιβάλλοντας τη γνώμη του.
Οι ιστορικοί σκιαγραφούν βέβαια σήμερα μια τελείως διαφορετική εικόνα για τους Δελφούς, τον ρόλο τους στα ελληνικά πράγματα αλλά και το τι πραγματικά συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες του μαντείου. Γιατί ξέρουμε πια καλά πως οι Έλληνες πίστευαν μεν στις μαντείες και αντλούσαν συμπεράσματα από πολλές μεταφυσικές πρακτικές (όπως η ιερομαντεία, η οιωνοσκοπία, η πυρομαντεία, η καπνομαντεία, η λιβανομαντεία, η οινομαντεία κ.ά.), δεν έπαυε όμως να είναι ο λαός που δάμασε τη φύση, απομάγευσε τον κόσμο και γέννησε τη λογική την ίδια.
Πώς γίνεται λοιπόν αυτοί που γέννησαν τη φιλοσοφία και την επιστήμη να πιστεύουν σε δεισιδαιμονίες και θεϊκές βουλές; Να βάσιζαν τρανές αποφάσεις για το ίδιο τους το μέλλον δηλαδή, όπως πού θα κάνουν αποικίες ή πώς θα αντιπαρατεθούν αποφασιστικά με υπέρτερους στρατούς, στις υπερφυσικές αποκρίσεις μιας ιέρειας που έπεφτε σε έκσταση;

.

Αν πρέπει να το πούμε, δεν το έκαναν. Όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που θέλει η μυθιστορία. Το Μαντείο των Δελφών ήταν σημαντικότατο πολιτικό κέντρο της εποχής, η ίδια η έδρα της πανίσχυρης Δελφικής Αμφικτυονίας που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα ελληνικά πράγματα τουλάχιστον ως την ύστερη αρχαιότητα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Όμηρος, σε εποχές πολύ πρώιμες ακόμα, βάζοντας στην «Ιλιάδα» τον Πολυδάμαντα να προσπαθεί να αποτρέψει τον Έκτορα από τη μάχη εναντίον των Αχαιών επισημαίνοντάς του έναν πολύ κακό οιωνό. Του τι απάντησε ο γνωστός ήρωας; «Ένας είναι ο καλύτερος οιωνός, ν’ αγωνιζόμαστε για την πατρίδα». Οι χρησμοί είχαν τη σημασία τους δηλαδή, εντός πλαισίου όμως πάντα!
Αυτό ήταν και οι διφορούμενοι χρησμοί των Δελφών (τους οποίους ξέρουμε τόσο από επιγραφές όσο και από τα έργα αρχαίων συγγραφέων), ένας νόμος της εποχής που επιβαλλόταν από τον ισχυρό και διορατικό, τη δελφική ένωση που ήξερε πολλά και διαδραμάτιζε τον δικό της σημαίνοντα ρόλο στα τεκταινόμενα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Ηρόδοτος, πως τα εξαγόμενα από το στόμα της Πυθίας και καταγραμμένα από τους ιερείς της αποτελούσαν για τον ελληνικό κόσμο ρυθμιστικά άρθρα πίστης. Οι Δελφοί ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ρυθμιστές της πολιτικής και πολεμικής πορείας των Ελλήνων, αποκτώντας δύναμη κολοσσιαίων διαστάσεων.
Δεν ήταν ένα ιερό που αποκαλυπτόταν απλώς η θεϊκή βούληση, αλλά ένας πανίσχυρος θεσμός, ένα κέντρο αποφάσεων που ευνοούσε ή αντιστρατευόταν κατά το δοκούν τους εκάστοτε φίλους και εχθρούς. Με τον ρευστό και πάντα ασαφή τρόπο των αρχαίων Ελλήνων.
Τους Δελφούς επικαλούνταν όλοι εξάλλου για να κάνουν ό,τι σκόπευαν να κάνουν και το μαντείο ασκούσε έτσι τη δική του πολιτική, μια πολιτική που όσοι βρίσκονταν απέναντι είχαν πάντα έναν κακό λόγο να πουν…

Ο χρησμός ως μέσο πλουτισμού και επιβολής

.

Το απλό γεγονός ότι όλοι έσπευδαν στους Δελφούς για να ακούσουν τον Απόλλωνα με το αζημίωτο κατέστησε το μαντείο παντοδύναμο σε οικονομικούς όρους. Χαρακτηριστικό είναι εδώ το γεγονός ότι ενώ η Πυθία χρησμοδοτούσε στις αρχές (τέλη 7ου αιώνα π.Χ.) μόνο μία μέρα τον χρόνο, όσο ο κόσμους αυξανόταν, οι χρησμοί καθιερώθηκαν να δίνονται μία μέρα τον μήνα (και εννιά μήνες τον χρόνο τώρα).
Η προσφορά και πάλι δεν επαρκούσε όμως, καθώς ο κόσμος πολύς και κάπως έπρεπε να εξυπηρετηθούν όλοι αυτοί, γι’ αυτό και οι ιερείς κατέληξαν και σε άλλου τύπου μαντείες (κυβομαντεία, κληρομαντεία κ.ά). Ακόμα και κληρώσεις έκαναν για τη σειρά προτεραιότητας και αργότερα σκάρωσαν και το τρικ της «προμαντείας» (το δικαίωμα «να συμβουλεύεσαι το μαντείο πριν από τους άλλους»), όπου αν ήσουν φίλος και πλήρωνες αδρά, γλίτωνες τις ατέλειωτες ουρές. Οι Χιώτες το ήξεραν αυτό καλά. Κι εκεί μάλιστα που κάποτε πρώτη προτεραιότητα είχαν οι Έλληνες (και πρωτίστως τα μέλη της Δελφικής Αμφικτυονίας), λίγο αργότερα όποιος έδινε τα περισσότερα ρωτούσε και πρώτος την Πυθία.
Πέρα βέβαια από την ιεροτελεστική προσφορά στο μαντείο (πίτες και ζώα για θυσία), καθώς κανείς δεν μπορούσε να πλησιάσει με άδεια χέρια, όλοι έδιναν το κατιτίς τους. Και όταν «κατιτίς», εννοούμε αυτό το 10% που απαιτούσε το μαντείο από τα λάφυρα των πολέμων στους οποίους ξαπέστελνε τις πόλεις-κράτη, αλλά και τεράστια χρηματικά ποσά ως αφιερώματα!
Ενδεικτική εδώ η περίπτωση του Βάττου Α’, ιδρυτή της Κυρήνης και πρώτου έλληνα βασιλιά της Αφρικής, ο οποίος είχε πάει στους Δελφούς ως φέρελπις νέος της Θήρας για να βρει θεραπεία για τα προβλήματα που είχε στον λόγο του. Τι του είπε να κάνει ο Απόλλωνας; Να εκστρατεύσει στη Λιβύη για να βρει τη λαλιά του! Όπως μας λέει ο Ηρόδοτος, ο Βάττος δυσανασχέτησε με τη χρησμοδότηση, λέγοντας πως η Πυθία του έδινε εντολή να κάνει ανέτοιμος μια πολεμική εκστρατεία και μάλιστα σε ένα μέρος που κανένας δεν γνώριζε, την άκουσε όμως και αποίκησε τελικά την Κυρήνη. Και στα «ψιλά» της ιστορίας μας, βρήκε και τη μιλιά του, αφού σύμφωνα με τον Παυσανία είδε ένα λιοντάρι «και τρόμαξε τόσο πολύ που λύθηκε η γλώσσα του».
Σε μια άγνωστη ίσως πτυχή της δράσης του δελφικού μαντείου, αρκετές ελληνικές αλλά και ξένες πόλεις έφτιαξαν στους Δελφούς δικά τους θησαυροφυλάκια για τη φύλαξη των προσφορών τους. Τα ποσά ήταν τέτοια που κάπως έπρεπε να φυλάσσονται από τους επιτήδειους. Οι Δελφοί μάζεψαν τόσο πλούτο που η αξία του στην κλασική εποχή υπολογιζόταν στα 10.000 τάλαντα, δηλαδή 60.000.000 αττικές δραχμές!

.

Όσο για τους ίδιους τους χρησμούς, τους περίφημους χρησμούς των Δελφών που τέτοια επιρροή ασκούσαν στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, δεν ήταν παρά απλές συμβουλές. Γι’ αυτό και επαληθεύονταν οι προφητείες. Κι όταν δεν επαληθεύονταν, ήταν απλώς γιατί δεν είχαν ακολουθηθεί όπως έπρεπε. Τον συμβουλευτικό χαρακτήρα των χρησμών μάς τον καταμαρτυρεί τόσο ο Θουκυδίδης όσο και ο Πλούταρχος. Η Πυθία είπε, για παράδειγμα, στους Επιδάμνιους πως αν δεν πάρουν βοήθεια από την Κέρκυρα, ήταν υποχρεωμένοι να παραδώσουν την πόλη τους στην Κόρινθο. Τι άλλο να έκαναν δηλαδή σε ένα δίλημμα;
Την ίδια ώρα, πολλοί χρησμοί που έχουν φτάσει ως εμάς είτε αποδίδονται στη μυθική εποχή είτε είναι απλά πλαστοί. Είτε ήταν τόσο διφορούμενοι που ίσχυαν όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικές είναι εδώ οι στιγμές πριν από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όταν οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν πρεσβεία στους Δελφούς για να ρωτήσουν τον Απόλλωνα «εάν πολεμήσουν, θα είναι καλύτερα τα πράγματα;». «Εάν πολεμήσουν με όλη τους τη δύναμη, θα νικήσουν», αποκρίθηκε η Πυθία. Καταλαβαίνουμε όλοι πως αυτό το «με όλη τους τη δύναμη» ήταν το ζύγι που θα έγερνε την πλάστιγγα κατά το δοκούν.
Περί κατάφωρα μεροληπτικής στάσης του μαντείου έχουν μιλήσει αρκετοί έλληνες ιστορικοί, λέγοντας πως έπαιρνε απροκάλυπτα το μέρος μιας παράταξης ή φυλής, αφήνοντας τότε τα διφορούμενα κατά μέρος. Τρανό παράδειγμα είναι εδώ ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, όπου ο Απόλλωνας συντάχθηκε απροσχημάτιστα με τους Λακεδαιμόνιους. Και εξίσου μεγάλο οι Περσικοί Πόλεμοι, όπου βλέποντας τη λαίλαπα να κοντοζυγώνει οι Δελφοί κατηγορούνταν από τον ελληνικό κόσμο για… φιλοπερσική στάση. Παραέγιναν βλέπετε δυσοίωνοι οι χρησμοί της Πυθίας για τον ελληνικό κόσμο.
Το τι πράγματι συνέβαινε με τους χρησμούς των Δελφών μας το αποκαλύπτει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., λέγοντας πως «αυτά που δεν πραγματοποιήθηκαν, δεν τα εξέτασε κανείς, αυτά που πραγματοποιήθηκαν, επιδοκιμάστηκαν από όλους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η φήμη του»…

Ο πρόδηλα πολιτικός ρόλος των Δελφών

.

Όπως μας αφηγείται ο Ηρόδοτος, η φήμη των Δελφών και η ηγετική τους θέση στον ελληνικό κόσμο ήταν τέτοια που καμιά αποικία δεν ιδρυόταν, κανένας κατακτητικός πόλεμος δεν γινόταν χωρίς τη βούλα τους. Όλες μα όλες οι ελληνικές αποικίες στην Κάτω Ιταλία και τον Εύξεινο Πόντο ιδρύθηκαν αποκλειστικά με γνωμοδότηση των Δελφών. Και είναι επίσης ενδεικτικό εδώ πως οι Δελφοί γνωρίζουν τη μεγαλύτερη ακμή τους στα χρόνια της εξάπλωσης του ελληνισμού στις γύρω περιοχές. Κάθε αποικία τιμούσε άλλωστε τον Απόλλωνα ως Αρχηγέτη και κάποιες μάλιστα έπαιρναν και το όνομα Απολλωνία για να μην απορεί κανείς σε ποιον πραγματικά λογοδοτούσαν.
Το ιερό των Δελφών έγινε εξάλλου σταδιακά κέντρο της σημαντικότερης αμφικτυονίας του ελληνικού κόσμου, της Δελφικής Αμφικτυονίας, μιας ομοσπονδιακής ένωσης δώδεκα φυλών Στερεάς και Θεσσαλίας που έδενε και έλυνε στον ελλαδικό χώρο. Οι πόλεμοι της αμφικτυονίας ήταν πάντα ιεροί πόλεμοι και μέσω αυτών οι Δελφοί γιγάντωσαν την πανελλήνια θρησκευτική και πολιτική τους επιρροή και επέκτειναν κατά πολύ τα εδάφη τους.
Ενδεικτικά της δύναμης των Δελφών ήταν και τα Πύθια, οι δεύτεροι σε σημασία μετά τους Ολυμπιακούς πανελλήνιοι αγώνες. Η πολιτική σημασία των Δελφών ήταν τέτοια που για χάρη τους ξέσπασε ο Β’ Ιερός Πόλεμος, για τον έλεγχο του μαντείου-χρυσωρυχείου πάντα. Οι Αθηναίοι βοήθησαν τους Φωκείς να εντάξουν το ιερό στην ομοσπονδία τους, προκαλώντας τη μήνη των Σπαρτιατών, οι οποίοι επανέφεραν προσωρινά τους Δελφούς στην πρότερη κατάστασή τους, αλλά οι Αθηναίοι αναδιπλώθηκαν και η πόλη αποδόθηκε τελικά στους Φωκείς.
Μέχρι τον Γ’ Ιερό Πόλεμο όλα αυτά, όταν με παρέμβαση του Φιλίππου οι Δελφοί επέστρεψαν στη Δελφική Αμφικτυονία, η οποία ελεγχόταν ωστόσο πια από τους πανίσχυρους Μακεδόνες. Ένας Δ’ Ιερός Πόλεμος θα ξεσπούσε λίγο αργότερα, καθώς το μαντείο παραήταν πλούσιο και σημαντικό για να μένει ανεξάρτητο.

.

Το γόητρο και το κύρος των Δελφών στον αρχαιοελληνικό κόσμο συνεχίζει να αναλύεται από την ιστορική κοινότητα, η οποία άφησε πίσω της τους λακωνικούς, δυσνόητους και αινιγματικούς χρησμούς για να αποκαλύψει την πραγματική λειτουργία ενός θεσμού μεγαλύτερου απ’ όσο μπορούσε προφανώς να ελέγξει κάποιος.
Δίπλα στην Πυθία είπε ο Λυκούργος πως κατέληξε στη νέα νομοθεσία της Σπάρτης (όπως μας λέει ο Πλούταρχος), υπό την άμεση επίβλεψη μάλιστα του Απόλλωνα, εγκαθιδρύοντας τελικά ένα καθεστώς πολιτικής και κοινωνικής ευνομίας στην πόλη του που δύσκολα θα γινόταν αλλιώς αποδεκτό από τους πολίτες. Το ίδιο μαντείο επικαλέστηκε και στα τελευταία του ο μεγάλος νομοθέτης, δεσμεύοντας κυβερνώντες και λαό να εφαρμόζουν το πολίτευμα που τους είχε δώσει ο ίδιος ο θεός. Όπως ξέρουμε, η λυκούργεια «Ρήτρα» έζησε περισσότερα από 500 χρόνια.
Το ίδιο δεν έκανε όμως και ο Σόλων ο Αθηναίος για να εγκαθιδρύσει νομοθετικά τη λαϊκή κυριαρχία και να ανατρέψει τους ανηλεείς Δρακόντειους Νόμους; Επικαλέστηκε απλώς χρησμό της Πυθίας για να περάσει τις σαρωτικότερες αλλαγές που έχει δει ποτέ δημοκρατική μεταρρύθμιση! Γιατί το έτσι το θέλησε το Μαντείο των Δελφών…

newsbeast.gr/