Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας, στις 19 Ιουνίου 2013 πραγματοποιήθηκε το πρώτο Συντακτικό Εργαστήριο στην Αθήνα με τη συμμετοχή 10 πολιτών, το οποίο εξελίχθηκε ουσιαστικά σε ένα πείραμα για το αν οι ίδιοι οι Έλληνες πολίτες μπορούν να δημιουργήσουν θεσμούς.
Το αποτέλεσμα ήταν συγκινητικό.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, φάνηκε ότι τυχαία επιλεγμένοι πολίτες με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, άνω των 25 χρονών, από όλο το πολιτικό φάσμα, άντρες και γυναίκες, γίνεται να συζητήσουν χωρίς τσακωμούς για σημαντικά θέματα, να ονειρευτούν, και με τα όνειρά τους να διαμορφώσουν θεσμικές προτάσεις.
Ουσιαστικά οι πολίτες έδειξαν ότι πολιτική γίνεται να παραχθεί από τον οποιονδήποτε.
Μέθοδος
Επιλέχθηκε η μέθοδος των Focus Groups. Η επιλογή της μεθόδου έγινε με κριτήριο ότι τα Focus Group είναι ένα εργαλείο με το οποίο μπορούμε να καταγράψουμε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι προσεγγίζουν ένα θέμα, και να αποκτήσουμε μία εις βάθος κατανόηση των θεμάτων που ερευνούμε.
Για τον λόγο αυτό, η χρήση των Focus Group είναι διαδεδομένη όταν θέλουμε να εξερευνήσουμε μία θεματολογία, όταν θέλουμε να προετοιμάσουμε την ανάπτυξη ενός συμμετοχικού εγχειρήματος, όταν αναζητούμε εις βάθος απαντήσεις σε μία σειρά ερωτημάτων, ή στην αξιολόγηση μίας θεματολογίας ή της πορείας ενός εγχειρήματος.
Όλα τα παραπάνω σχετίζονται άμεσα με την οριοθέτηση του πλαισίου και της θεματολογίας ενός Συντάγματος που να προέρχεται από τους πολίτες.
Επιπλέον, η μέθοδος των Focus Group προκρίθηκε για το πιλοτικό Συντακτικό Εργαστήριο, όχι μόνο απέναντι στις ποσοτικές έρευνες, οι οποίες δεν δίνουν τη δυνατότητα ανοιχτών ερωτήσεων, αλλά και απέναντι των ατομικών συνεντεύξεων, για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι οικονομικός, αφού για τον ίδιο αριθμό συμμετεχόντων τα Focus Group έχουν πολύ μικρότερο κόστος.
Δεύτερον, με τα Focus Group υπάρχει η δυνατότητα μελέτης των αλληλεπιδράσεων της ομάδας αλλά και των μη λεκτικών αντιδράσεων των συμμετεχόντων. Οι αλληλεπιδράσεις της ομάδας μπορούν να οδηγήσουν στην καταγραφή πληροφορίας που δεν δίνεται εξ αρχής, αλλά αναπτύσσεται κατά τη συζήτηση.
Οι μη λεκτικές αντιδράσεις εντός της ομάδας είναι εξίσου σημαντικές ως πληροφορία, έτσι ώστε να καταγραφεί η στάση των συμμετεχόντων απέναντι στο θέμα υπό διερεύνηση.
Αν και η αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος δεν είναι απαραίτητη σύμφωνα με τη μέθοδο των Focus Group, ο τρόπος στελέχωσης της ομάδας των πολιτών ήταν τέτοιος που να εξασφαλίζει ότι η ομάδα θα αποτελούσε ένα χαρακτηριστικό δείγμα της ελληνικής κοινωνίας.
Έτσι, δεν δώθηκε καμία πληροφορία κατά την πρόσκληση των πολιτών, πέραν του ότι τους ζητήθηκε η συμμετοχή σε μία κοινωνική έρευνα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίσθηκε ότι θα συμμετείχαν και πολίτες που δεν είχαν ξανασχοληθεί με τα πολιτικά ή το Σύνταγμα: ένα χαρακτηριστικό δείγμα της Ελληνικής κοινωνίας.
Πράγματι, οι τυχαία επιλεγμένοι συμμετέχοντες είχαν τα εξής χαρακτηριστικά:
Ήταν 5 άντρες, 5 γυναίκες, απόφοιτοι μέσης ή ανώτερης εκπαίδευσης, μισθωτοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, αυτοαπασχολούμενοι, άνεργοι, άγαμοι, έγγαμοι, μέ ένα ή δύο παιδιά.
Σύμφωνα με την μέθοδο, οι πολίτες κλήθηκαν να συμμετέχουν σε μία οργανωμένη και ευέλικτη συζήτηση 2,5 ωρών όπου μπόρεσαν να να εκφραστούν ελεύθερα και να συζητήσουν για την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα που επιθυμούν για τη χώρα τους, να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες που αφορούν σε διάφορα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά θέματα.
Η ανταπόκριση των πολιτών ήταν μεγάλη σε σχέση με αντίστοιχες διαδικασίες στο εξωτερικό, και άγγιξε το 40%. Χρειάστηκε δηλαδή να καλέσουμε 25 τυχαία επιλεγμένους πολίτες, για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 10 συμμετεχόντων.
Ο οδηγός της συζήτησης διαμορφώθηκε με τρόπο που να επιτρέπει στους συμμετέχοντες να εκφράσουν ανοιχτά τα «θέλω» τους, να σκεφτούν χωρίς περιορισμούς τρόπους που αυτά τα «θέλω» θα μπορούσαν να προγματοποιηθούν από ένα ιδανικό για αυτούς πολιτικό σύστημα, να προτείνουν τρόπους ελέγχου του συστήματος αυτού, και να εκφράσουν τη γνώμη τους για το Σύνταγμά τους και τον τρόπο αλλαγής του.
Η συζήτηση συντονίστηκε από έναν εξειδικευμένο συντονιστή διαβούλευσης (καθηγητή ρητορικής), ο οποίος εξασφαλίσε ίσες ευκαιρίες συμμετοχής και έκφρασης σε όλους τους συμμετέχοντες, και τη δημιουργία ενός πλαισίου αποδοτικής συζήτησης και αξιοποιήσιμων αποτελεσμάτων.
Η χρήση της μεθόδου είχε σαν στόχο να αποτυπωθούν οι ανάγκες, οι επιθυμίες, πρωτόλειες απόψεις και νέες ιδέες από τους πολίτες για το τι και πώς ρυθμίζεται από το Σύνταγμα της χώρας να καταγραφεί πληροφορία που θα καθορίζει τις βασικές κατευθύνσεις και τις αξίες ενός νέου Συντάγματος για τη Ελλάδα.
Τί ειπώθηκε
Η συζήτηση δομήθηκε με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε οι πολίτες να εκφράσουν στην αρχή τα ‘θέλω’ τους. Να μην εκφράσουν απλά την δυσαρέσκεια ή την επιδοκιμασία τους για τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα, αλλά από την αρχή να μπουν στη διαδικασία να εκφράσουν τα όνειρά τους για το πώς θα ήταν για αυτούς μία ιδανική πολιτεία. Και να συνειδητοποιήσουν αμέσως ότι στην διαδικασία αυτή δεν θα έχουν περιορισμούς. Να νιώσουν ελεύθεροι να προτείνουν ό,τι θεωρούν σημαντικό για αυτούς.
Εκεί ακούστηκαν σχεδόν όλα όσα συντελούν σε αυτό που οι Αριστοτελικοί ονομάζουν ‘ευ ζειν’: Η πρώτη αυθόρμητη λέξη που ακούστηκε ήταν ‘αξιοπρέπεια’.
Ακολούθησαν υγεία, παιδεία, σεβασμός, ασφάλεια, εργασία. Και όλοι οι συμμετέχοντες φάνηκαν να συγκλίνουν στους ίδιους στόχους.
Και επαναλαμβάνουμε: δεν ήταν μία σύναξη καθηγητών πανεπιστημίου. Ήταν 10 τυχαία επιλεγμένοι πολίτες.
Στη συνέχεια, τους ζητήθηκε να σκεφτούν πώς θα έπρεπε να είναι η δομή της πολιτείας τους έτσι ώστε να μπορέσουν να πραγματοποιηθούν τα ‘θέλω’ τους. Η μόνη κατεύθυνση που δόθηκε σε αυτή τη φάση ήταν η ανάλυση των εξουσιών σε τρεις πυλώνες: την εκτελεστική, την νομοθετική, και την δικαστική εξουσία.
Κι εκεί ακούστηκε πληθώρα προτάσεων. Για δημοψηφίσματα, για την ανάγκη ισονομίας μεταξύ πολιτικών και πολιτών, για αξιοκτατική δημόσια διοίκηση. Πολλές φορές ακούστηκαν αντικρουόμενες απόψεις. Για παράδειγμα, άλλος μίλησε για νόμους ‘από τα κάτω’ που απλά επικυρώνονται από τους βουλευτές, κι άλλος για ‘αξιοκρατική’ επιλογή βουλευτών.
Άλλος για κρατικό έλεγχο της αγοράς εργασίας, κι άλλος για επιτελικό κράτος και ιδιωτικές υπηρεσίες. Ακούστηκαν ακόμα προτάσεις για ενιαίο ψηφοδέλτιο, για αυστηρό έλεγχο των οικονομικών των βουλευτών και των κομμάτων, και άλλες.
Όχι άσχημα για μία συζήτηση που κράτησε μόνο 2,5 ώρες. Και το σημαντικό είναι ότι όλες οι προτάσεις αντιμετωπίστηκαν με τον ίδιο σεβασμό, και καταγράφηκαν.
Καμία δεν πετάχθηκε.
Στο τέλος οι πολίτες εξέφρασαν την γνώμη τους για το τωρινό Σύνταγμα. Φάνηκε ότι δεν το γνωρίζουν. Άλλοι θέλουν να αλλάξουν μόνο τα πρόσωπα κι όχι οι θεσμοί, άλλοι θέλουν μικρές βελτιώσεις. Από την άλλη όμως, εκφράστηκε και η επιθυμία για μία ουσιαστική αλλαγή των θεσμών, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ισλανδίας.
Πώς το αξιολογούμε
Με το πιλοτικό Συντακτικό εργαστήριο έγινε αντιληπτό τουλάχιστον σε εμάς τί είναι αυτό που οι νομικοί ονομάζουν «πρωτογενές δίκαιο».
Δεν σημαίνει απλά ότι αναμορφώνουμε το προηγούμενο Σύνταγμα. Σημαίνει κυρίως ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε όποια κοινωνία θέλουμε, χωρίς περιορισμούς.
Αυτό έγινε στις περίπου 2,5 ώρες του πρώτου Συντακτικού εργαστηρίου.
Δώθηκε η δύναμη στους πολίτες να προτείνουν καινούριους θεσμούς από το μηδέν.
Και με την μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, όπου για πρώτη φορά δώσαμε τον λόγο σε ένα τυχαίο δείγμα πολιτών, έγινε φανερό ότι ουσιαστική πολιτική γίνεται να παραχθεί από τον οποιονδήποτε.
Πως μπορεί να έχει συνέχεια
Τα Συντακτικά Εργαστήρια αποτελούν το πρώτο βήμα ώστε να επιτευχθεί ο στόχος ενός Συντάγματος από τους πολίτες.
Χρειάζονται την υποστήριξή σας.
Χωρίς αυτήν, το πρώτο πιλοτικό Συντακτικό Εργαστήριο θα καταγραφεί ως ένα απλό Δημοκρατικό πυροτέχνημα.
Διαδώστε και υποστηρίξτε την προσπάθεια νέων ανθρώπων
που ελπίζουν στην Αναγέννηση της Δημοκρατίας
στον τόπο που την γέννησε:
Πολιτεία 2.0
Οικονομική Υποστήριξη
klirosi.org
exodosblog
.png)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΜΟΝΟ ΟΥ ΤΙ ΔΑΝΑ ΣΧΟΛΙΑ