Σελίδες Αρβανίτικης ιστορίας (με βιβλιογραφική υποστήριξη)

Οι φάσεις του Δεσποτάτου της Ηπείρου.

Οι, ομιλούντες ένα ριζικό μόρφωμα της ελληνικής, Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, λόγω των αναστα-τώσεων στη Βαλκανική τον 13ο αιώνα,μετακινούνται εκούσια ή ακούσια σε διάφορες άλλες χώρες της περιοχής, ενώ πολλοί από αυτούς καταλήγουν σε περιοχές της Ελλάδας.Εδώ γίνονται γνωστοί με το όνομα Αρβανίτες, ενοποιούνται με τους ντόπιους και ακόμη πολεμούν μαζί τους εναντίον των Τούρκων.
Διατήρησαν μόνο το γλωσσικό ιδίωμα,το οποίο σταδιακά εξαλείφεται,ενώ πολιτιστικά, κοινωνικά και εθνικά ενσωματώθηκαν πλήρως.
Η ιστορία των αρβανιτών ή αλβανιτών ξεκινά από τις Ελληνικές περιφέρειες της Αλβανιτίας του 13ου αιώνα.[Γρηγόριος Κωνσταντάς και Δανιήλ Φιλιππίδης,Γεωγραφία Νεωτερική περί της Ελλά-δος].
Όταν δημιουργήθηκε το Δεσποτάτο της Ηπείρου στις αρχές του 13ου αιώνα,οι Αλβανοί/Σκι-πετάρ (Α/Σ) μισθοφόροι στρατιώτες πολεμούσαν με το μέρος της Ηπείρου εναντίον των Σλάβων και των Βενετών.
Για τις υπηρεσίες που προσέφεραν οι (Α/Σ) κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επι-χειρήσεων,μόνο η αλβανική/σκιπτάρικη αριστοκρατία πήρε σημαντικούς αυλικούς τίτλους.
Αυτοί οι (Α/Σ) αριστοκράτες τοποθετούνταν επικεφαλής πολλών περιοχών,διαβρώνοντας έτσι στα-διακά το παλιό βυζαντινό διοικητικό σύστημα.
Από παραδοσιακοί πατριαρχικοί αρχηγοί μεταλλάσ-σονταν σε άρχοντες.
Το καινούργιο καθεστώς που επέβαλαν οι άρχοντες αυτοί στη γη,αποστερούσε την περιουσία από τους κατοίκους που συχνά έχαναν και την ελευθερία τους πωλούμενοι ως σκλάβοι.
Προσπαθώντας να ξεφύγουν από την νέα αυτή κατάσταση οι Αρβανίτες υποχρεώθηκαν να απο-κτήσουν νομαδικές συνήθειες.
Βλέπανε τη μετανάστευση ως μοναδική λύση στα προβλήματα που δημιουργούσε η μονοπώληση των Ηπειρώτικων εδαφών από τους (Α/Σ) άρχοντες που γίνονταν όλο και πιο βίαιοι.
Πέρα όμως από τις μεταβολές αυτές σφιχτού εναγκαλισμού από αλλότρια φύλα,που τάραξαν σε βάθος την κοινωνία τους,μία ακόμη αιτία εκπατρισμού αποτελούσε πλέον η Οθωμανική εισβολή.
Οι πηγές αναφέρουν ότι η διά θαλάσσης μετανάστευση άρχισε δειλά γύρω στο 1280,ενώ οι χερσαίες μεταναστεύσεις πρέπει να τοποθετηθούν στα τέλη του 13ου αι.,αφού υπάρχουν αναφορές για πα-ρουσία Αρβανιτών στη Θεσσαλία γύρω στα 1315.
Οι αρβανίτικες μεταναστεύσεις σταμάτησαν γύρω στο 1600 μ.Χ.[Θεόδωρος Κ. Τρουπής,Σκαλίζοντας τις ρίζες μας,εκδ. Σέρβου,σελ. 1036].
Τέλος,η εσω-τερική μετακίνηση εντός της επαρχίας Ηπειρωτών μεταναστών,που στο μεταξύ πλήθαιναν με γά-μους και τις επιμειξίες, σταμάτησε επίσης γύρω στο 1600 μ.Χ.
Από τότε,όλοι οι Αρβανίτες που απαντώνται εκτός Ηπείρου/Αλβανίας παρουσιάζονται ως γνήσιοι νομάδες και τους συναντούμε από τη Θεσσαλία ως την Αττική και από την Ακαρνανία ως τα νότια της Πελοποννήσου.
Ατομικά ή συλλογικά,η αρβανίτικη αυτή μετανάστευση εμφανίζεται ως αντί-δραση φυγής σε μία κοινωνική καταπίεση που είχε γίνει αφόρητη.
Οι Αρβανίτικες φατρίες ήταν και έμειναν πιστές στην Ελληνική Ορθοδοξία.
Όμως οι (Α/Σ) ασπά-στηκαν θρησκείες όπως ο Μουσουλμανισμός και ο Ρωμαιοκαθολισμός,ανάλογα με τα δικά τους συμφέροντα.
Η Θεσσαλία υπήρξε η πρώτη ελληνική επαρχία που δέχτηκε τις αρβανίτικες μετα-ναστεύσεις.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο ιστορικός Χαλκοκονδύλης,μετά τη Θεσσαλία οι Αρβανίτες πήγαν στο εσωτερικό της Μακεδονίας και έφθασαν ως την Καστοριά.Μαζί τους έφεραν και τα προτερήματά τους ως γεωργοί.
Οι Αρβανίτες εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο σε μικρούς αριθμούς μετά από πρόσκληση του δεσπότη Μανουήλ Καντακουζηνού (1348–1380).Κατόπιν,ο δεσπότης Θεόδωρος Α' Παλαιολόγος (1383–1407) προσκάλεσε περίπου 10.000 Αρβανίτες για να εγκατασταθούν στην Πελοπόννησο.
Οι Αρβανίτες υπηρετούσαν στο Βυζαντινό στρατό και η Δυναστεία των Παλαιολόγων τους χρησι-μοποίησε συχνά σε πολλές στρατιωτικές εκστρατείες.
Σε μια περίπτωση,6.000 Αρβανίτες από την Γλαρέντζα εστάλησαν στο πεδίο μάχης.
Στα μέσα του 1454,ένας ηγέτης που ονομαζόταν Πέτρος Βούας είχε περίπου 30.000 Αρβανίτες κάτω από την εντολή του.[Θ. Κ. Πίτσιος,Ανθρωπολογική Μελέτη του Πληθυσμού της Πελοποννήσου.Η Καταγωγή των Πελοποννησίων,Βιβλιοθήκη Ανθρω-πολογικής Εταιρείας Ελλάδος Αρ. 2,Αθήνα 1978].
Επίσης,οι Βενετοί μίσθωσαν πολυάριθμους Αρβανίτες για να υπηρετήσουν ως Stradioti.
Με βάση τους υπολογισμούς ενός Γάλλου αυτόπτη μάρτυρα,του Philippe de Commines (1447-1511),οι Αρβανί-τες επιτήρησαν τις ενετικές περιοχές όπως το Ναύπλιο,ως πεζοί και έφιπποι.Επιπλέον, οι Αρβανίτες αυτοχαρακτηριζόντουσαν ως Έλληνες.[Philippe de Commyne,
«Ήσαν άπαντες Έλληνες,ελθόντες εκ των πόλεων ας κατέχουσα εν Ελλάδι οι Βενετοί,τινές μεν εκ του Ναυπλίου εν Πελοποννήσω,άλλοι δε εξ Αλβανίας,ενώπιον του Δυρραχίου» (μετάφραση: Σπ. Λάμπρου)].
Οι Αρβανίτες υπηρέτησαν επίσης στο στρατό του Ερρίκου Η' της Αγγλίας και της Ιρλανδίας (1491-1547) και του Henry Ε' της Αγγλίας.
Οι Αρβανίτες είχαν θέσεις σε πολλές ελληνικές ορθόδοξες εκ-κλησίες.Το 1697,οι Αρβανίτες Μιχαήλ Μπούας και Αλέξανδρος Μοσχολέων καταχωρήθηκαν ως υπάλληλοι της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας στη Νάπολη και ως Έλληνες.Magistri Capellani na-tionis Graecae.
Από το σύνολο των μεταναστών,όσοι έφτασαν στην Πελοπόννησο και είχαν εγκατασταθεί σε δυσπρόσιτες ορεινές ζώνες,σχημάτιζαν συμπαγείς ομάδες.
Καθώς συχνά δεν είχαν ενδοιασμό να τε-θούν υπό τις διαταγές ενός ελληνόφωνου άρχοντα,που ήταν απευθείας απόγονος της παλαιάς αυτοκρατορικής δυναστείας,μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες αποτέλεσαν βασική εστία αντίστα-σης στους Οθωμανούς.
Με την υιοθέτηση κοινής στάσης,οι ελληνο-αρβανίτικες ενώσεις διαδραμά-τισαν σπουδαίο ρόλο στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα του 1821.
Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα,πολλοί Αρβανίτες συμμετείχαν στον Μακεδονικό Αγώνα (1903) όπως ο Βαγγέλης Κοροπού-λης από την Μάνδρα [Χρ. Στάμου,Μακεδονικός Αγώνας 1903-08,«θα αγωνισθώ μέχρι να ελευθε-ρωθεί η Μακεδονία και θα πεθάνω εδώ...»].

Δημοσιεύτηκε στην (ανενεργό πλέον) fb ομάδα μου Αρβανίτες στις 20 Οκτωβρίου 2013.

Γιάννης Βασ. Πέππας
arvanitika.blogspot.gr