ΣΥΝΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΟΝ "ΜΥΘΟ", ΤΗΝ ΤΡΙΗΡΗ "ΟΛΥΜΠΙΑΣ"

Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς – Ναυτικός
Μέλος Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.)

ΦΩΤΟ: Περί Αλός (Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου) 

Σκεπασμένη για να μείνει μακριά από τα βλέμματα του κοινού βρίσκεται τον τελευταίο καιρό η τριήρης «Ολυμπιάς», έχοντας κρύψει για λίγο τα «κάλλη» της, καθώς προετοιμάζεται με εντατικούς ρυθμούς από ειδικευμένο συνεργείο αποκατάστασης ώστε να είναι σε θέσει να πραγματοποιήσει προγραμματισμένο υπερπόντιο ταξίδι στις ΗΠΑ.
Αφημένη στα προστατευτικά και φιλότιμα χέρια έμπειρών τεχνιτών, επιδιορθώνεται προσεκτικά, αναπαλαιώνεται με μεράκι και αγάπη προκειμένου να αναδειχθεί ξανά η αρχική της λάμψη και να επιδειχθεί πανέτοιμη πια στο ευρύ κοινό, ως το πολυτιμότερο δείγμα-αντίγραφο της αρχαίας ελληνικής πολεμικής ναυπηγικής. Μια ολιγομελής ομάδα ανθρώπων, Ελλήνων πατριωτών που διατηρούν άσβεστο το ιερόν πυρ της φυλής μας, έχουν αφιερώσει ατέλειωτες εργατοώρες πολεμώντας την φθορά και τα σημάδια που αφήνει ο χρόνος και οι κλιματολογικές συνθήκες.
Το Περί Αλός πήγε στο Άλσος Ναυτικής Παράδοσης, έναν χώρο ιδιαίτερα αγαπημένο καθώς εκεί βρίσκονται αγκυροβολημένα πολεμικά πλοία σύμβολα, μαζί με το αντίγραφο της τριήρους «Ολυμπιάς».
Μας υποδέχθηκε ο Διευθυντής των Πλωτών Ναυτικών Μουσείων Πλοίαρχος Λεωνίδας Τσιαντούλας Π.Ν. ο οποίος μας εξήγησε το περίγραμμα των εργασιών και μας παρουσίασε τον Βασίλη Ντόβα, τον άνθρωπο που έχει αναλάβει το «τιμόνι» των εργασιών αποκατάστασης και αναπαλαίωσης της τριήρους «Ολυμπιάς». Ζητήσαμε και λάβαμε αποκλειστική συνέντευξη από τον κ. Ντόβα, σχετικά με το εγχείρημα που ήδη εκτελείται και συζητήσαμε μαζί του για ορισμένες ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες μέσα από τις οποίες αποκαλύπτεται πόσο σημαντικό για την Ελλάδα, το Π.Ν. αλλά και για τη φήμη μας ως ναυτικό έθνος, είναι η επιτυχής αποπεράτωση του έργου που έχει αναληφθεί. Υπενθυμίζουμε στους αναγνώστες μας ότι μετά από το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, η τριήρης «Ολυμπιάς» τέθηκε εκτός υπηρεσίας και αφού τελικά τοποθετήθηκε στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον Φλοίσβο, κάτω από το σκέπαστρο και χωρίς να έχει επαφή με την θάλασσα, αφέθηκε να γίνει έρμαιο του καιρού και συν τω χρόνω της αδιαφορίας!

Η πλώρη της Τριήρους δίχως το χάλκινο έμβολο. ΦΩΤΟ: Περί Αλός (Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου)

Χωρίς χρήματα, με υποτυπώδη μέτρα προφύλαξης, το πλοίο εμφάνισε σημάδια φθοράς, μέχρις ότου το κόστος των εργασιών που απαιτούντο να γίνουν ήταν τέτοιο που κανείς δεν αναλάμβανε την ευθύνη της κατεπείγουσας συντηρήσεως του πλοίου συμβόλου. Όμως παρά την αδυσώπητη οικονομική κρίση η ηγεσία του Π.Ν. προχώρησε στις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου η τριήρης «Ολυμπιάς» να ξαναβρεθεί στην θάλασσα και οι ήχοι του παφλασμού των κυμάτων από τους 170 ερέτες να ξανακουσθούν.
Συνέντευξη του Βασίλη Ντόβα Οικονομικού Διευθυντού (Chief Financial Officer), στην Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου.
Περί Αλός: Πόσο δύσκολο είναι να συντηρηθεί ένα πλοίο που αποτελεί ανακατασκευή αρχαίου πολεμικού σκάφους;
Β. Ντόβας: Η συντήρηση οποιουδήποτε σκάφους, όταν πραγματοποιείται με σχέδιο και γνώση, δεν αποτελεί πρόβλημα. Ειδικά για την Τριήρη τίθονται πολύ σωστά στο ερώτημα δύο σημαντικοί παράμετροι, οι οποίοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο. Αφενός πρόκειται για μοναδική ανακατασκευή πιστού αντίγραφου αρχαίου ελληνικού σκάφους, και αφετέρου για πολεμικό – εν ενεργεία – σκάφος του Πολεμικού Ναυτικού.
Οι δυσκολίες που ανακύπτουν από την πρώτη παράμετρο – το ανακατασκευασμένο αντίγραφο αρχαίου σκάφος – κυρίως αφορούν την πιστότητα των εργασιών συντήρησης και επισκευής, σε σχέση με τις αρχικές. Επίσης πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα νεότερα αρχαιολογικά δεδομένα, καθώς και οι ανάγκες που προέκυψαν από την εμπειρία της ύπαρξης και λειτουργίας του σκάφους. Όσον αφορά την καταγραφή της Ολυμπιάδας στη δύναμη του Πολεμικού Ναυτικού, το γεγονός αυτό έχει επιβάλλει την εποπτεία των εργασιών από την αρμόδια Επιτροπή του Π.Ν, και απαιτεί την έγκριση τους πριν από οποιαδήποτε ενέργεια επί του σκάφους.
Εννοείται φυσικά ότι για οποιαδήποτε κατασκευή ή βελτίωση (σχεδιαστική, υλική, κλπ) κατατίθεται σχετική μελέτη στο Π.Ν. και προηγείται η έγκριση της, πριν από τις ανάλογες εργασίες.

Ο Βασίλης Ντόβας στην πλώρη της Τριήρους. ΦΩΤΟ: Περί Αλός (Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου)

Περί Αλός: Ποιες και τι είδους πρακτικές δυσκολίες αντιμετωπίζετε κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών συντηρήσεως;
Β. Ντόβας: Η τριήρης βρίσκεται όπως γνωρίζετε στο Άλσος Ναυτικής Παράδοσης, λίγα μόλις μέτρα από τη θάλασσα. Οι ισχυροί άνεμοι της περιοχής μπορώ να πω πως ταλαιπώρησαν αρκετά το επισκευαστικό μας στέγαστρο. Σε γενικές γραμμές δεν αντιμετωπίσαμε καθαρά πρακτικές δυσκολίες, καθώς οι τεχνικοί που πραγματοποιούν τις επισκευές και τη συντήρηση είναι πολύ έμπειροι και υψηλής ποιότητας, δίνοντας άμεσα λύση σε κάθε πρόβλημα.
Επιπλέον έχουμε άμεση επιστημονική υποστήριξη για οποιοδήποτε θέμα προκύπτει από τον ναυπηγό μας.

Ο ιστός της Τριήρους μετά από λείανση. ΦΩΤΟ: Περί Αλός (Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου)

Περί Αλός: Η τριήρης «Ολυμπιάς» ναυπηγήθηκε με προσεκτικά επιλεγμένα υλικά, αλλά και με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί πλήρης συμφωνία με τα ιστορικά κείμενα υπό την επίβλεψη των J. Coates και J. Morisson. Η όλη διαδικασία της συντηρήσεως ακολουθεί πιστά τις αρχαίες πηγές ή υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί;
Β. Ντόβας: Είναι κοινή πεποίθηση πως τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή της τριήρους είναι σε πλήρη συμφωνία με τα ιστορικά κείμενα. Αυτό δεν είναι απολύτως σωστό.
Οι Βρετανοί καθηγητές επέλεξαν τότε – μάλλον από αναγκαιότητα - να χρησιμοποιήσουν σε πλείστες των περιπτώσεων διαφορετικά υλικά από αυτά που αναφέρονται στις αρχαίες πηγές. Το ίδιο ισχύει και για διάφορα μέρη του εξοπλισμού του σκάφους. Παραδείγματα αυτού είναι η χρήση Ιρόκο στην τρόπιδα, η στεγανοποίηση των αρμών εξαρχής με σύγχρονα υλικά, η χρήση Douglas Fir αντί της ελληνικής ελάτης, η χρήση Virginia Oak αντί της Turkish Oak (τύπος ξύλου), η χρήση συρματόσχοινου αντί σχοινιών στα υποζώματα, κ.ο.κ. Η αυξημένη αίσθηση της ασφάλειας όπως και η ανεκτίμητη αξία της ανθρώπινης ζωής που έχουμε σήμερα – σε αντίθεση με το 500 π.Χ. – έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτό. Παρόλ’ αυτά η τριήρης όντως ναυπηγήθηκε με προσεκτικά επιλεγμένα υλικά, όπως και με προσεκτικά επιλεγμένα υλικά επισκευάζεται και συντηρείται τώρα.

Τα παλαιά ασκώματα (δέρματα στις θαλάμιες οπές) θα αντικατασταθούν με νέα.
ΦΩΤΟ: Περί Αλός(Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου) 

Επιπλέον γίνεται συνειδητή προσπάθεια ώστε κατά την παρούσα συντήρηση να βελτιωθούν πολλά πράγματα, σε συμφωνία με τις αρχαίες πηγές. Για παράδειγμα, για το φινίρισμα του σκάφους θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά η αρχαία συνταγή από λινέλαιο, κερί μέλισσας, τερεβινθέλαιο και πίσσα κωνοφόρων. Για την ενίσχυση των ζυγών θα χρησιμοποιηθεί ελληνική φτελιά.
Η προσπάθεια αυτή έχει περιορισμούς ως προς το εύρος της, καθώς προέχει η ασφάλεια των επιβαινόντων αλλά και του σκάφους.
Περί Αλός: Ποιο τμήμα του σκάφους είχε υποστεί φθορές και είχε περισσότερη ανάγκη για αποκατάσταση / επισκευή;
Β. Ντόβας: Το σκάφος σαν σύνολο είχε υποστεί αρκετές φθορές, οι οποίες συνολικά αντιμετωπίζονται. Κυριότερες ανάγκες ωστόσο προκύπτουν για την στεγανοποίηση των υφάλων, αλλά και εσωτερικά, ως προς την αντικατάσταση πολυάριθμων σπασμένων μπρατσολιών (ενισχυτικών) των ζυγών.
Σημαντικός στόχος είναι επίσης η απαλοιφή της παραμόρφωσης που έχει υποστεί το σκάφος λόγω της μακροχρόνιας ‘’στεγνής’’ φύλαξης, και η επαναφορά του στο αρχικό πανέμορφο σχήμα.

Η πλώρη της Τριήρους δίχως το χάλκινο έμβολο. ΦΩΤΟ: Περί Αλός (Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου) 

Περί Αλός: Γιατί αφαιρέθηκε το έμβολο της πλώρης;
Β. Ντόβας: Αφαιρέθηκε από το συνεργείο επισκευής στα πλαίσια της συντήρησης του, επισκευάστηκαν μικρορηγματώσεις, γυαλίστηκε, και αναμένει τη σειρά του για να επανατοποθετηθεί στη θέση του.
Περί Αλός: Γνωρίζουμε ότι τα ιστία του σκάφους ήταν κατασκευασμένα από ειδικό λινό (παρόμοιο με εκείνο της αρχαιότητος), το οποίο είχε παραγγελθεί κατ’ αποκλειστικότητα σε ειδικό εργοστάσιο στην Σκωτία. Από το 2004 δεν τα έχουμε δει ξανά. Σε τι κατάσταση βρίσκονται; Πρόκειται να αντικατασταθούν;
Β. Ντόβας: Τα ιστία του σκάφους που ήταν κατασκευασμένα από το ειδικό λινό που αναφέρετε καταστράφηκαν ολοσχερώς από την υγρασία πολύ πριν το 2004. Κατά την χρήση του σκάφους το 2004, είχαν τοποθετηθεί νέα ιστία, τα οποία μόλις είχαν κατασκευαστεί, αλλά από συμβατικό καραβόπανο το οποίο προσομοιάζει στην όψη τα αρχικά. Αυτά τα πανιά επί του παρόντος είναι σε σχετικά καλή κατάσταση και δεν προβλέπεται να αντικατασταθούν.
Περί Αλός: Ποια είναι τα σχέδια για την μελλοντική αξιοποίηση της τριήρους;
Β. Ντόβας: Αυτή την στιγμή μετά την ατυχή έκβαση του εγχειρήματος για να λάβει μέρος η Τριήρης στην εναρκτήρια τελετή των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου, είμαστε στην φάση του σχεδιασμού του προγράμματος για την παρουσία της Τριήρους στις ΗΠΑ. Όταν ολοκληρώσουμε την κατάρτιση του συνολικού προγράμματος θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε περισσότερα πράγματα.

Ο Διευθυντής των Πλωτών Ναυτικών Μουσείων Πλοίαρχος Λεωνίδας Τσιαντούλας Π.Ν.στην τριήρη "ΟΛΥΜΠΙΑΣ". ΦΩΤΟ: Περί Αλός (Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου)

Περί Αλός: Όσο αφορά την επάνδρωσή της τριήρους «Ολυμπιάς» με σκοπό την εκτέλεση πλόων στο εξωτερικό, σκέφτεστε να χρησιμοποιήσετε κωπηλάτες από το πλήρωμα του 2004 ή υπάρχει κάποιο άλλο σχέδιο ή εκδήλωση ενδιαφέροντος;
Β. Ντόβας: Όσοι ασχολούνται με θέματα ανεφοδιασμού, σίτισης και στέγασης, ειδικά οι στρατιωτικοί, θα καταλαβαίνουν καλύτερα τον πονοκέφαλο διαχείρισης τόσου μεγάλου αριθμού ατόμων σε μια μακρινή χώρα και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, για το ταξίδι στις ΗΠΑ είναι απαγορευτικό να χρησιμοποιήσουμε Έλληνες κωπηλάτες από Ελλάδα για ευνόητους λόγους κόστους αλλά και πολύμηνης παραμονής. Ακόμη και μέσα στην Αμερική θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε διαφορετικούς κωπηλάτες από πόλη σε πόλη.
Παρ' όλα αυτά είμαστε σε συνεννόηση με την Ελληνική Κωπηλατική Ομοσπονδία, ούτως ώστε σε πολύ επίσημες εκδηλώσεις να χρησιμοποιήσουμε τους παγκόσμιους πρωταθλητές μας και ολυμπιονίκες. Επίσης θα έχουν την δυνατότητα εθελοντές που θα ήθελαν να κωπηλατήσουν την Τριήρη είτε στην Νέα Υόρκη, είτε στην Ουάσινγκτον η οπουδήποτε αλλού να δηλώσουν συμμετοχή στην ιστοσελίδα μας www.triremeolympias.com. Για πλήρωμα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αποκλειστικά ανθρώπους που έχουν πλεύσει την Τριήρη είτε το 2004 είτε παλαιοτέρα και έχουν πολύ καλή γνώση του σκάφους.
Περί Αλός: Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο σας και τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες που μας δώσατε.
Β. Ντόβας: Με τη δική σας βοήθεια ελπίζουμε στην μεγαλύτερη υποστήριξη του κόσμου καθώς το site σας είναι ένα από τα κορυφαία στο είδος τους!

Ο Πλοίαρχος Λεωνίδας Τσιαντούλας Π.Ν., ο Οικονομικός Διευθυντής Βασίλης Ντόβας και η Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου συζητούν στο Καρέ των Αξιωματικών του Θ/Κ "Αβέρωφ" για τα προβλήματα και τα μελλοντικά σχέδια της Τριήρους. ΦΩΤΟ: Περί Αλός (Προσωπικό Αρχείο Κρίστυ Ε.Ιωαννίδου) 

Στο πλαίσιο της συνεντεύξεως είχα την ευκαιρία για μια ακόμη φορά να επιβιβαστώ στην αγαπημένη μου τριήρη! Διαπίστωσα ιδίοις όμμασι την πρόοδο των εργασιών, τις δυσκολίες, αλλά και το πάθος των ανθρώπων που έχουν αναλάβει την συντήρηση του εθνικού μας πλοίου συμβόλου της διαχρονικής θαλάσσιας ισχύος του Ελληνισμού. Σε αυτό το σημείο και για χάριν επιλόγου πρέπει να απευθυνθώ σε όλους όσους αγαπούν την θάλασσα, την παράδοση, την ιστορία μας. Αγκαλιάστε την «Ολυμπιάδα», διαδώστε σε όλους την είδηση ότι η τριήρης επισκευάζεται προκειμένου να πλεύσει ξανά. Ενημερώστε τους φίλους σας ότι είναι καθήκον μας απέναντι στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας να επισκεφθούμε τον χώρο ιστορίας και παράδοσης του Π.Ν. στον Φλοίσβο!
Περί Αλός