Στον βυθό τής μαύρης Θάλασσας...το «καράβι του Οδυσσέα»

Βρέθηκε το παλαιότερο άθικτο ναυάγιο στον κόσμο -Αρχαιοελληνικό πλοίο 2.400 ετών

Το αρχαιότερο ακέραιο ναυάγιο που βρέθηκε ποτέ. Φωτογραφία: Black Sea map

Το παλαιότερο ακέραιο ναυάγιο που βρέθηκε ποτέ ανακαλύφθηκε στον βυθό της Μαύρης Θάλασσας και φαίνεται πως έχει παραμείνει άθικτο για περισσότερα από 2.400 χρόνια.
Το πλοίο των 23 μέτρων, που θεωρείται πως είναι αρχαίο ελληνικό, ανακαλύφθηκε με το ιστίο, τα πηδάλια και τα καθίσματα των κωπηλατών να είναι στη θέση τους, σε βάθος πάνω από 2 χιλιόμετρα. Η έλλειψη οξυγόνου σε αυτό το βάθος το διατήρησε, σύμφωνα με τους ερευνητές.
«Ένα πλοίο που επιβιώνει άθικτο από την κλασική περίοδο, σε βάθος πάνω από 2 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι κάτι που ποτέ δεν θα πίστευα ότι θα ήταν εφικτό» δήλωσε ο καθηγητής Τζον Άνταμς, επικεφαλής του Black Sea Maritime Archaeology Project (MAP) και της ομάδας που έκανε την συγκλονιστική ανακάλυψη. «Αυτό θα αλλάξει όσα ξέραμε για την ναυπηγική και την ναυτιλία στον αρχαίο κόσμο».

Το ελληνικό πλοίο ανακαλύφθηκε με το ιστίο, τα πηδάλια και τα καθίσματα των κωπηλατών ακέραια.

Το καράβι πιστεύεται ότι ήταν ένα εμπορικό πλοίο, με τους ερευνητές να λένε πως τέτοιου τύπου πλοία έχουν δει μόνο στην «αρχαία ελληνική κεραμική» και συγκεκριμένα στο «Βάζο των Σειρήνων» στο Βρετανικό Μουσείο.
Αυτό το έργο, που χρονολογείται στην ίδια περίπου περίοδο, απεικονίζει ένα παρόμοιο πλοίο που μετέφερε τον Οδυσσέα και τον βοήθησε να περάσει από τις Σειρήνες, με τον ομηρικό ήρωα να δένεται στο ιστίο για να καταφέρει να αντισταθεί στα τραγούδια τους. Μιλάμε δηλαδή για ένα πλοίο ίδιο με αυτό του μυθικού Οδυσσέα και για αυτό το διεθνή ΜΜΕ ονομάζουν το συγκεκριμένο ναυάγιο το «πλοίο του Οδυσσέα». 

Σύμφωνα με τους ερευνητές η συγκλονιστική αυτή ανακάλυψη θα αλλάξει «όσα ξέραμε για την ναυπηγική και την ναυτιλία στον αρχαίο κόσμο»

Η ομάδα αρχαιολόγων, ανέφερε επίσης πως σκόπευε να εγκαταλείψει το πλοίο εκεί όπου βρέθηκε, αλλά πρόσθεσε πως πήραν ένα μικρό κομμάτι για ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα το οποίο και εστάλη στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον και ισχυρίστηκε πως τα αποτελέσματα «επιβεβαίωσαν ότι είναι το παλαιότερο γνωστό ακέραιο ναυάγιο στην ανθρωπότητα».
Η ομάδα πρόσθεσε πως τα στοιχεία θα δημοσιευτούν στη διάσκεψη MAP της Μαύρης Θάλασσας στο Λονδίνο αργότερα αυτή την εβδομάδα.

«Το βάζο των Σειρήνων» με το πλοίο του Οδυσσέα που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο

Το συγκεκριμένο ναυάγιο ήταν ένα από τα 60 που βρέθηκαν από την διεθνή ομάδα ενάλιων αρχαιολόγων και επιστημόνων, οι οποίοι διεξήγαγαν μια τριετή αποστολή για να εξερευνήσουν τον βυθό της Μαύρης Θάλασσας προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τις επιπτώσεις και τις αλλαγές της προϊστορικής θαλάσσιας ζωής.
Όπως ανέφεραν τα ευρήματα ποικίλουν σε ηλικία, από «ένα πλοίο των Κοζάκων του 17ου αιώνα, Ρωμαϊκά εμπορικά πλοία, με αμφορείς, μέχρι και ένα ολόκληρο πλοίο της κλασσικής περιόδου».
Η ομάδα έκανε μάλιστα ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας δύο ωρών που πρόκειται να προβληθεί στο Βρετανικό Μουσείο την Τρίτη.

Φωτογραφίες: British Museum, Black Sea map

iefimerida.gr

Σημαντικά ευρήματα από το προϊστορικό Ακρωτήρι Θήρας

Κατά την διάρκεια των συνεχιζόμενων ανασκαφικών εργασιών στο Ακρωτήρι Θήρας που τελούν υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας υπό την δ/νση του ομότιμου καθηγητή κ. Χρ. Ντούμα, με την χορηγία του Kaspesky Lab, έρχονται στο φως σημαντικά νέα στοιχεία. Σε εσωτερικό χώρο σημαντικού κτηρίου, πιθανότατα δημόσιου χαρακτήρα, γνωστού με το συμβατικό όνομα «οικία των Θρανίων» όπου το 1999 είχε βρεθεί ο περίφημος χρυσός αίγαγρος που εκτίθεται στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, τοποθετημένος σε πήλινη λάρνακα, δίπλα σε σωρό κεράτων ζώων, βρέθηκαν εφέτος, κάτω από τις επιχώσεις καταστροφής, με χρονολογική ακολουθία, αρχικά αμφορείς και στη συνέχεια μικρές ορθογώνιες πήλινες λάρνακες (εικ. 2-3).
Mετά την σταδιακή αποκάλυψη και τον καθαρισμό μικρής λάρνακας στην ΒΔ γωνία του χώρου βρέθηκε μαρμάρινο πρωτοκυκλαδικό γυναικείο ειδώλιο τοποθετημένο διαγώνια στον πυθμένα του σκεύους (εικ. 4).
Από την ομάδα λαρνάκων της ΝΑ γωνίας του χώρου αποκαλύφθηκαν τρεις (εικ. 5), από τις οποίες οι δύο μικρότερες περιείχαν μάζα πηλού σε ωοειδή διαμόρφωση (εικ. 6), ενώ στην μεγαλύτερη είχαν τοποθετηθεί ανεστραμμένοι δύο μαρμάρινοι πρωτοκυκλαδικοί κρατηρίσκοι, μια μαρμάρινη φιάλη και ένα αγγείο αλαβάστρινο (εικ. 7).
Η εν εξελίξει έρευνα στο Ακρωτήρι αποκαλύπτει σταδιακά έναν χώρο τελετουργικών πράξεων, πολύ κοντά στην Ξεστή 3, ένα σημαντικό δημόσιο κτήριο με πλούσια τοιχογραφική διακόσμηση, στο νότιο όριο του οικισμού.
Τα ευρήματα αυτά αναμφισβήτητα σχετίζονται με τις αντιλήψεις και τις δοξασίες της Θηραϊκής κοινωνίας και προκαλούν ερεθίσματα για νέα ερμηνευτική ώθηση σε ουσιώδη ερωτήματα για την ιδεολογία και πιθανώς τη θρησκεία της κοινωνίας του προϊστορικού Αιγαίου.​

Φωτογραφίες:

Εικ. 2

Εικ. 3

Εικ. 4

Εικ. 5

Εικ. 6

Εικ. 7

culture.gr

Οι Κυκλάδες πριν τους θεούς

Ο αρχαιολόγος του Κέμπριτζ, Μάικλ Μπόιντ, με τη μοβ μπλούζα, μας ξεναγεί στην ανασκαφή. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη πάνω στο μικρό νησάκι Δασκαλιό, που κάποτε ήταν συνδεδεμένο με μια λωρίδα γης με την Κέρο.

Την πρώτη φορά που άκουσα τη λέξη «Κέρος», είχε βγει από τα σφιγμένα χείλη του Μανώλη Κουτουλάκη. Ο γιος του διαβόητου Νικολά Κουτουλάκη, του ανθρώπου που έπαιξε καίριο ρόλο στα διεθνή αρχαιοκαπηλικά κυκλώματα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, δέχθηκε το 2008 να μου δώσει μια συνέντευξη για την «Κ». Σήμερα θεωρείται βέβαιον ότι οι περισσότερες αρχαιότητες που βγήκαν από εκεί, στις παράνομες ανασκαφές τη δεκαετία του ’50, πέρασαν από τα χέρια του πατέρα του σε συλλέκτες και μουσεία του εξωτερικού. Εκτοτε «καταβρόχθιζα» οτιδήποτε ήταν σχετικό με αυτό το θέμα.
Ποιος όμως ήταν ο περίφημος «θησαυρός της Κέρου»;
Και γιατί το μικρό και άγνωστο μέρος δίπλα στα Κουφονήσια κρύβει ακόμα το μεγαλύτερο αρχαιολογικό μυστήριο του κυκλαδικού πολιτισμού της πρώιμης εποχής του Χαλκού; Λαθροανασκαφείς αλλά και αρχαιοκάπηλοι βρήκαν στα χώματά της εκατοντάδες θραύσματα από μαρμάρινα ειδώλια και βάζα.
Ο καθηγητής λόρδος Ρένφριου την πρωτοεπισκέφθηκε το 1963 για να δει, ήδη από το καΐκι, σκαμμένη τη μια πλευρά της από αγνώστους. Ο καθηγητής Χρίστος Ντούμας ακολούθησε για επίσημη ανασκαφή. Αρχικά θεώρησε ότι τα θρυμμάτισαν οι αρχαιοκάπηλοι στη μανία τους να τα βγάλουν από τη γη και πως πιθανώς επρόκειτο για προϊστορικό νεκροταφείο.

Ημερολόγιο ανασκαφής χωρίς χαρτί; Και όμως, ο Μάικ Μούντι που συμμετέχει στην έρευνα καταχωρίζει όλα τα δεδομένα κατευθείαν σε μια ταμπλέτα.

Πρόσθετα ερωτήματα
Επειτα από χρόνια έρευνας βγήκαν πολλά και ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Τα ερωτήματα αντί να απαντηθούν, πολλαπλασιάστηκαν. Οι αρχαιολόγοι βρήκαν ότι επρόκειτο για θραύσματα από αγαλματίδια και βάζα που μεταφέρθηκαν σπασμένα πια από τα γειτονικά νησιά αλλά και μακρύτερα. Γιατί οι Κυκλαδίτες θεωρούσαν την Κέρο προσκυνηματικο τόπο;
Τι είδους τελετουργία έκαναν;Είχε σχέση με το θείο ή με τον θάνατο; Ποια γλώσσα μιλούσαν οι άνθρωποι αυτοί;
Δεν μπορούμε να πούμε τίποτε με σιγουριά, καθώς δεν είχαν γραφή.
Τα σκεφτόμουν όλα αυτά, τη συναρπαστική και περίπλοκη ιστορία αυτού του άγονου, ακατοίκητου νησιού καθώς πλησιάζαμε με ένα καΐκι στις ακτές του. Η αδημονία μου δεν περιγραφόταν για τη μοναδική ευκαιρία ξενάγησης, σε αυτό το μέρος που απαγορεύεται να πατήσει το πόδι του μη αρχαιολόγος.
Η τύχη μού χαμογέλασε όταν θα επισκεπτόταν την ανασκαφή ένα κλιμάκιο της Cosmote που έχει εξοπλίσει την ανασκαφική ομάδα με τάμπλετ και φορητό Ιντερνετ για το πρωτοποριακό πρόγραμμα idig.
Πρόκειται για ένα καταπληκτικό ψηφιακό, διαδραστικό ημερολόγιο ανασκαφής, που φέρνει την επανάσταση στην επεξεργασία αρχαιολογικών δεδομένων. Της –δημοσιογραφικής– προσκολλήσεως και εγώ, βρέθηκα στην κορυφή ενός μικρού νησιού, του Δασκαλιού που στην αρχαιότητα αποτελούσε χερσόνησο της Κέρου, προτού ανεβεί η θάλασσα και σκεπάσει το πέρασμα. Βρίσκεται σε απόσταση κοντινή με το μέρος όπου βρέθηκε ο «νότιος ειδικός αποθέτης» στη τοποθεσία Κάβος, μια ασύλληπτη τοποθεσία με θαμμένα θραύσματα, που ανακάλυψε ο Ρένφριου.
Στην κορυφή του Δασκαλιού μας περίμενε ο Μάικλ Μπόιντ από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Διευθύνει την πρόσφατη ανασκαφή με τον λόρδο Ρένφριου, υπό τον προϊστάμενο της Εφορείας Κυκλάδων Δημήτρη Αθανασούλη.
Θα μας μιλούσε για ένα ακόμα άλυτο μυστήριο: Από το 2006 οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ότι η νησίδα αυτή με μορφολογία πυραμίδας είχε ένα περίπλοκο πυκνότατο οικιστικό συγκρότημα, άγνωστου χαρακτήρα, που φαίνεται να αναπτύχθηκε στην περίοδο 2750 - 2300 π.Χ., πλάι στο προσκύνημα της Κέρου.
«Είναι σαφές ότι υπήρξε λεπτομερής σχεδιασμός στην ανέγερσή του με μελετημένα συστήματα για τα όμβρια ύδατα και όχι μόνον, εκατοντάδες χρόνια πριν την Κνωσό και το Ακρωτήρι. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι είχαν φτιαχθεί αναβαθμίδες, πάνω στις οποίες στέκονταν τα κτίσματα αυτά από μάρμαρο Νάξου. Μιλάμε για ολόκληρους τόνους μαρμάρου που ταξίδεψαν με πλεούμενα εκείνη την εποχή. Φανταστείτε τείχη και κλίμακες να κατεβαίνουν έως τη θάλασσα. Φανταστείτε επίσης πόσο θα εντυπωσιαζόταν όποιος το προσέγγιζε από το νερό», μας έλεγε.
Εγώ σκέφτηκα ότι θα έμοιαζε με γυαλιστερό Ζιγκουράτ κάτω από τον μεσογειακό ήλιο!

Μία από τις πιο επίπονες διαδικασίες λόγω των ισχυρών αέρηδων στις Κυκλάδες είναι το κοσκίνισμα. Ολοι οι συμμετέχοντες φορούν γυαλιά και συνήθως και μάσκες. Στη φωτογραφία, ο Δημήτρης Μπαντίδης.

Προηγμένη δραστηριότητα
Θαμπωμένοι από τις περιγραφές του κοιτούσαμε τους 80 αρχαιολόγους και φοιτητές να δουλεύουν σε ανυπόφορες συνθήκες, με αέρα που έπιανε τα 7 μποφόρ, να κοσκινίζουν το χώμα. Εχουν καταφέρει να εντοπίσουν ακόμα και βοτανικά κατάλοιπα που αποδεικνύουν ότι η τροφή, αλλά και τα πήλινα σκεύη που τη φύλασσαν έρχονταν από διάφορα μέρη, όπως διαπίστωσε η Εύη Μαργαρίτη, επίκουρη καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Κύπρου.
Παράλληλα, έκαναν σημαντικές ανακαλύψεις που μαρτυρούν προηγμένη μεταλλουργική δραστηριότητα. «Οποιες απαντήσεις και αν ψάχνουμε στην Κέρο θα τις βρούμε στο Δασκαλιό», λέει η υπεύθυνη του ανασκαφικού πεδίου Ιωάννα Μουτάφη. «Κοιτάξτε γύρω σας. Οπως και η Δήλος που ήκμασε αργότερα, έχει οπτική επαφή με πολλά άλλα νησιά, είναι σε περίβλεπτη θέση». Τι είναι, τελικά, αυτός ο οικισμός; «Η Κέρος απέναντι ήταν προσκύνημα, όπως το διαπίστωσε ο λόρδος Ρένφριου», λέει ο Μπόιντ για τον αξιοθαύμαστο Βρετανό αρχαιολόγο που εξακολουθεί να ανεβοκατεβαίνει στον λόφο της ανασκαφής σαν έφηβος.
«Οπως λέει και ο ίδιος δεν υπήρχε όμως η αίσθηση της θεότητας όπως την εννοούμε σήμερα, όπως δηλαδή αυτή αναπτύχθηκε αργότερα όταν η ζωή των ανθρώπων οργανώθηκε σε πόλεις και οικισμούς στη δεύτερη χιλιετία π.Χ. Πιθανώς να πίστευαν στις δυνάμεις της φύσης. Μιλάμε για τις Κυκλάδες πριν τους Θεούς», υπογραμμίζει ο Μπόιντ. Γυρίζοντας στην Αθήνα, τηλεφώνησα στον Χρίστο Ντούμα: «Αν με βάζατε να μαντέψω, θα σας έλεγα ότι αυτοί οι αρχαίοι Κυκλαδίτες έθαβαν τα θραύσματα για να γλιτώσουν από το μίασμα του θανάτου...», μου είπε.

  

Oλιγωρία
Κάποια από τα λαθραία της Κέρου είδαν το φως της δημοσιότητας το 1976, σε έκθεση στην Καρλσρούη με τίτλο «Η τέχνη των Κυκλάδων» ως τμήμα της ελβετικής συλλογής Ερλενμάγερ.
Η Ελλάδα δεν κινήθηκε τότε νομικά για τον επαναπατρισμό. Η ολιγωρία είχε αποτέλεσμα να δημοπρατηθούν από τους Σόθμπις το 1990.
Η αείμνηστη Ντόλλη Γουλανδρή έκανε ένα μικρό θαύμα, αγοράζοντας πολλά από αυτά για να τα επιστρέψει στην πατρίδα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Πριν από λίγο καιρό, οι Γερμανοί του μουσείου της Καρλσρούης μας επέστρεψαν εν τέλει δύο ακόμα κυκλαδικά αντικείμενα, ένα ειδώλιο και ένα σκεύος.
Ενα μικρό κομμάτι του αρχαίου «παζλ» είχε μπει στη θέση του αλλά η γενική εικόνα παρέμενε ασαφής, μιας και στην περίπτωση των λαθραίων ανασκαφών μένουν τα ευρήματα αλλά χάνονται όλα τα επιστημονικά στοιχεία. Ευτυχώς, οι επίσημες αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν αργότερα ήρθαν να προσφέρουν πολλά και διαφωτιστικά νέα δεδομένα για να μπορέσει μια ημέρα να λυθεί το αίνιγμα.

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΟΥΡΝΑΡΑ

kathimerini.gr

Ασύλητος θαλαμοειδής τάφος ανασκάφτηκε στην Ιεράπετρα

Στο εσωτερικό της υπήρχε ο πολύ καλά σωζόμενος σκελετός ενός ενήλικου ατόμου σε ισχυρά συνεσταλμένη στάση.

Ασύλητος θαλαμοειδής τάφος ανασκάφτηκε στην περιοχή της Ιεράπετρας από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου.
Συγκεκριμένα, επείγουσα σωστική ανασκαφική έρευνα διενεργήθηκε σε ελαιώνα που βρίσκεται τη θέση Ρουσσές περίπου 800 μέτρα βορειοανατολικά του χωριού Κεντρί Ιεράπετρας, όπου διαπιστώθηκε η ύπαρξη λάκκου διαμέτρου 1,20 μέτρων και βάθους μεγαλύτερου των 2,5 μέτρων. Μετά την ολοκλήρωση της ανασκαφής αποκαλύφθηκε θαλαμοειδής τάφος σκαμμένος στο μαλακό μαργαϊκό ασβεστόλιθο της περιοχής.
Η πρόσβαση στον τάφο γινόταν με κάθετο όρυγμα ενώ η είσοδος είχε σφραγισθεί από αργολιθοδομή.

Το εσωτερικό του τάφου χωριζόταν σε τρείς λαξευμένες κόγχες. Στη νοτιότερη βρέθηκε μια ακέραιη κιβωτιόσχημη λάρνακα με το κάλυμμα στη θέση του. Στο εσωτερικό της υπήρχε ο πολύ καλά σωζόμενος σκελετός ενός ενήλικου ατόμου σε ισχυρά συνεσταλμένη στάση.

Στο χώρο μπροστά από τη λάρνακα βρέθηκαν 14 ψευδόστομοι αμφορείς, ένας αμφοροειδής κρατήρας με συμφυές υποστατό και ένα κύπελλο.
Στη βορειότερη κόγχη βρέθηκε μια ακέραιη αλλά θραυσμένη λουτηροειδής λάρνακα χωρίς πώμα και στο εσωτερικό της ο διαβρωμένος σκελετός ενήλικου ατόμου.
Στην περιοχή μπροστά από τη λάρνακα βρέθηκαν 6 μικροί ψευδόστομοι αμφορείς και δύο προχοΐδια.
Όλα τα αγγεία είναι ακέραια, καλής τέχνης και άριστης διατήρησης.

Με βάση την κεραμική τυπολογία, και σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, ο τάφος μπορεί να χρονολογηθεί στην Υστερομινωϊκή ΙΙΙΑ2-Β περίοδο, περίπου από το 1400 έως το 1200 π.Χ.

Ο εντοπισμός του τάφου οφείλεται σε τυχαίο γεγονός και η υπόδειξη στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου έγινε από κάτοικο της περιοχής.Κοντά στην ανασκαφή υπήρχε ένδειξη για την ύπαρξη άλλου τάφου και η έρευνα συνεχίστηκε χωρίς όμως να αποδειχθεί κάτι τέτοιο.Στη σωστική ανασκαφική έρευνα έλαβε μέρος ομάδα φοιτητών Αρχαιολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.thetoc.gr/

Αρχαία Λακεδαίμων, και ο σημαντικός ρόλος της στην πρωτοιστορία

Το ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ παρουσιάζει την ομιλία της Λιάνας Σουβαλτζή και του Θεόδωρου Σπυρόπουλου, αρχαιολόγων, σε εκδήλωση που έγινε στο Γεωργίτσι Λακωνίας, στις 5.8.2017.

Κάμερα - ήχος - Μοντάζ: ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΗΣ   Μουσική: GD-mac

Τελική επεξεργασία:  ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΑΝΤΑΛΑΚΗΣ

ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
c+p 2018
arxeion-politismou.gr

Αστυπάλαια: Πέντε χρόνια έρευνας στο Βαθύ

Η αποτύπωση από τους αρχαιολόγους γίνεται στην ανατολή ή στη δύση του ηλίου, όταν το φως πέφτει πλάγια στα πολύ ρηχά αυτά μοτίβα. Οι εντυπωσιακές βραχογραφίες που χρονολογούνται στην 3η χιλιετία π.Χ., μαζί με άλλα ευρήματα από την αρχαιολογική έρευνα στο Βαθύ της Αστυπάλαιας, αποτελούν το θέμα επιστημονικής ημερίδας.

ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΚΑ

Η έκθεσή τους στην αλμύρα της θάλασσας δεν σου επιτρέπει να τις διακρίνεις καθαρά, ούτε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
Οι αρχαιολόγοι που ερευνούν εδώ και πέντε χρόνια στο Βαθύ της Αστυπάλαιας, τρέχουν από τις 5.30 το πρωί να προλάβουν την ανατολή του ηλίου, για να εντοπίσουν στις επιφάνειες των δολομιτικών ασβεστολίθων του ακρωτηρίου τις χαραγμένες βραχογραφίες.
Σε τρεις διαμορφωμένες ατραπούς που κατέληγαν σε πυλίδες εισόδου προς την πρωτοκυκλαδική ακρόπολη.
Παραστάσεις πλοίων μήκους έως 70 εκατοστών και σπειρών που επαναλαμβάνονταν στα βράχια, μάλιστα σε κομβικά σημεία στην ακρόπολη, απεικονίζοντας στόλους από καράβια.
Ενας εικονιστικός κώδικας για να δείξουν στον εχθρό ότι ο τόπος τους είναι ναυτική επικράτεια.
Οι βραχογραφίες με τα πολύκωπα πλοία, που χρονολογούνται στην 3η χιλιετία π.Χ., εντοπίστηκαν κατά την εντατική επιφανειακή έρευνα στο Βαθύ της Αστυπάλαιας.
Η ιστορία τους είναι εντυπωσιακή όπως και των 9 εγχυτρισμών βρεφών που βρέθηκαν σε δύο ορθογώνιες κατασκευές της ακτής του ακρωτηρίου, στη μια περίπτωση επάνω σε λιθόστρωτο και στην άλλη επάνω σε εντυπωσιακό βοτσαλωτό από μικρά θαλάσσια βότσαλα.

Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί αύριο και θα αποτελείται από μία πρωινή και μία απογευματινή συνεδρίαση.

Οι επισκέπτες του νησιού μαθαίνουν για όλα αυτά σε μια φωτογραφική έκθεση που λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια σε ανακαινισμένο ανεμόμυλο της Χώρας.
Η έκθεση φωτίζει τις αρχαιολογικές έρευνες οι οποίες διεξάγονται στο δύσβατο Βαθύ από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία και χρηματοδοτούνται από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και τον Αθανάσιο Μαρτίνο.
Ομως αύριο Σάββατο (14/7) στη Χώρα πραγματοποιείται μια ενδιαφέρουσα επιστημονική ημερίδα για τα «Πέντε χρόνια έρευνας σε ένα διαχρονικό παλίμψηστο του Αιγαίου», στην οποία συναντιούνται εξαιρετικοί επιστήμονες.
Στην πρωινή συνεδρίαση οι συνεργάτες της ανασκαφής στο Βαθύ θα παρουσιάσουν τα δεδομένα της διεπιστημονικής έρευνας στην ομώνυμη χερσόνησο και θα αναδείξουν τη σημασία μιας θέσης-παλίμψηστου του νησιωτικού Αιγαίου, με «ανθρώπων έργα» από τη Νεολιθική έως τη Βυζαντινή εποχή.
Στην εσπερινή, ειδικοί επιστήμονες θα μιλήσουν για πτυχές της αρχαιολογίας και της διαχρονικής ιστορίας της Αστυπάλαιας.
Η ημερίδα διοργανώνεται στη Ροδιά του Κάστρου, σε συνεργασία με τον Δήμο Αστυπάλαιας και χορηγό την Attica Group-Blue Star Ferries.
Εχει τεθεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου.

Για τους 9 εγχυτρισμούς βρεφών, ο Ανδρέας Βλαχόπουλος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και διευθυντής ανασκαφής στο Βαθύ Αστυπάλαιας, μας εξηγεί: «Τα τοποθετούσαν με τάξη, το ένα δίπλα στο άλλο, το ένα με ύφασμα στον κολοβό πυθμένα του αγγείου. Η κτέριση των βρεφών με μικρογραφικά εργαλεία (λεπίδες οψιανού, ξέστρα κ.λπ.) και σε μια περίπτωση με λίθινη χάντρα, αλλά και του άμεσου περιβάλλοντος με κοχύλια (πορφύρες, κώνους κ.λπ.) δείχνει ένα τελετουργικό σύνθετο, που περιελάμβανε πυρές με καρπούς (σταφύλι, σιτάρι, αμύγδαλα, κριθάρι, φακή, ελιές) και κατανάλωση κρέατος αιγοπροβάτων, δηλαδή προσφορές φαγητού στα νεκρά παιδιά ή επιτόπια κατανάλωση (επιτάφια γεύματα) από τους συγγενείς».

Εικόνα από τους εγχυτρισμούς που χρονολογούνται μεταξύ 3200-2800 π.Χ

Τονίζει επίσης πως το πλέον αινιγματικό σημείο είναι οι ορθογώνιες κατασκευές των εγχυτρισμών. «Εάν πρόκειται για οικίες τότε οι εγχυτρισμοί γίνονταν στα δάπεδα των σπιτιών, κάτι όχι άγνωστο στο Αιγαίο και την Ανατολή, αλλά δύσκολο να ερμηνευθεί λόγω του αριθμού των βρεφών (τα μισά αγγεία περιείχαν δύο βρέφη) αλλά κυρίως λόγω του σύνθετου τρόπου κτέρισής τους. Επιπλέον, τα κτίρια αυτά έχουν τη μορφή περιβόλου, στο ίδιο ύψος, ενώ εάν ήταν οικίες το υλικό της ανωδομής τους θα βρισκόταν να έχει καταπλακώσει τα αγγεία (που επιπλέον έπρεπε να βρίσκονται κάτω από τα δάπεδα)». Αυτά αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο οι περίβολοι αυτοί να ήταν σκόπιμα κτισμένοι για να δεχτούν βρεφικές ταφές.
Οι βραχογραφίες είναι ένα ακόμη μεγάλο κεφάλαιο στο Βαθύ.
Υπάρχουν σχεδόν παντού στα έργα της ακρόπολης και έχουν μοναδική ποικιλία μοτίβων «που είτε αποδίδουν τα εμβληματικά αντικείμενα κύρους της νησιωτικής κοινότητας (όπλα, πλοία) είτε τις θρησκευτικές / μεταφυσικές αγωνίες των πρώιμων κοινωνιών του Αιγαίου, όπως δείχνουν οι κάθε λογής σπείρες που έχουν χαραχτεί παντού στο γυμνό από βλάστηση νησί».

kathimerini.gr

Πήλινη πλάκα με στίχους της Οδύσσειας ανακαλύφθηκε στην Ολυμπία

Ένα ιδιαιτέρως σημαντικό εύρημα εντοπίστηκε και συνελέγη κατά τη διεξαγωγή της επιφανειακής - γεωαρχαιολογικής έρευνας που πραγματοποιείται σε θέσεις γύρω από το ιερό της Ολυμπίας, στο πλαίσιο του τριετούς ερευνητικού προγράμματος με τίτλο «Ο πολυδιάστατος χώρος της Ολυμπίας».

Η έρευνα διεξάγεται υπό τη διεύθυνση της Δρ. Ερωφίλης - Ίριδας Κόλια, προϊσταμένης της ΕΦΑ Ηλείας, σε συνεργασία με τους καθηγητές Franziska Lang, Birgitta Eder, Andreas Vött και Hans-Joachim Gehrke του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και των Πανεπιστημίων Darmstadt, Tübingen και Frankfurt am Mainz.
Συγκεκριμένα, σε θέση παρακείμενη του ιερού της Ολυμπίας με κατάλοιπα της ρωμαϊκής εποχής, βρέθηκε πήλινη πλάκα με εγχάρακτη επιγραφή.
Μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της συντήρησής της στο εργαστήριο της ΕΦΑ Ηλείας, διαπιστώθηκε ότι διασώζει 13 στίχους από την ραψωδία ξ της Οδύσσειας (ομιλία του Οδυσσέα στον Εύμαιο) και σύμφωνα με την πρώτη εκτίμησή της ερευνητικής ομάδας, μπορεί να χρονολογηθεί στη ρωμαϊκή εποχή και πιθανώς πριν από τον 3 ο αι. μ.Χ.
Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, εφόσον αυτή η προκαταρκτική χρονολόγηση επιβεβαιωθεί κατά τη συστηματική μελέτη της επιγραφής που έχει ήδη αρχίσει, τότε η πήλινη πλάκα θα διασώζει ίσως το παλαιότερο σωζόμενο γραπτό απόσπασμα των Ομηρικών Επών που έχει έρθει στο φως και αποτελεί πέραν της μοναδικότητάς της, ένα σπουδαίο αρχαιολογικό, επιγραφικό, φιλολογικό και ιστορικό τεκμήριο.Online

http://www.kathimerini.gr

Ρώσοι αρχαιολόγοι βρήκαν στο Taman χάλκινο κράνος, Έλληνα πολεμιστή.

Το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Ακαδημίας Επιστημών ανέφερε , ότι το ελληνικό χάλκινο κράνος, που βρέθηκε στο νότιο τμήμα της Ρωσίας , χρονολογείται το πρώτο τρίμηνο του 5ου αιώνα π.Χ.



Χάλκινο κράνος κορινθιακού τύπου, που χρησιμοποιούσαν πολεμιστές της κλασικής Ελλάδας, βρέθηκε από επιστήμονες του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας της Ακαδημίας Επιστημών, κατά την ανασκαφή των τάφων του 5ου αιώνα π.Χ. στην Επικράτεια χερσονήσου του Ταμάν, Κρασνοντάρ.
Το γεγονός  δημοσιεύτηκε από το Ινστιτούτο την Παρασκευή 11 Μαίου 2018.
"Το κράνος ανήκει στον κορινθιακό τύπο, την ομάδα" Ερμιόνη "και χρονολογείται από το πρώτο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ.

 

Μόνο ένα τέτοιο κράνος έχει βρεθεί στο έδαφος της Ρωσικής επικράτειας, στην επαρχία του Κιέβου στο ανάχωμα κοντά στο χωριό Romeykovka. Στις ελληνικές πόλεις της Βόρειας Μαύρης Θάλασσας, τέτοια κράνη δεν έχουν συναντηθεί στο παρελθόν ", αναφέρουν τα μηνύματα του επικεφαλής της ανασκαφής Romai Mimohoda.
To Ινστιτούτο Αρχαιολογίας για τρίτο έτος πραγματοποιεί ανασκαφές στη νεκρόπολης «Wave 1», που βρίσκεται σε απόσταση 4 χιλιόμετρων βόρεια του χωριού, στους πρόποδες του βουνού Zelenska στο νοτιοδυτικό τμήμα της χερσονήσου του Ταμάν.
Ο οικισμός αυτός δημιουργήθηκε κατά την ύστερη εποχή του Χαλκού και ήταν αρκετά μεγάλος για την εποχή του. Από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι το δεύτερο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ., κατά την αποίκιση της βόρειας ακτής της Μαύρης Θάλασσας, άκμασε ελληνική πόλη, και κατά την διάρκεια των εργασιών της αποστολής ερευνήθηκαν περισσότεροι από 600 τάφοι των κατοίκων αυτής της πόλης.

Τα Κορινθιακά κράνη έγιναν σύμβολο της αρχαίας ελληνικής κλασικής περιόδου - όπως απεικονίζονται στην ελληνική αγγειογραφία, στο άγαλμα της Αθηνάς, σε οπλίτες στα ανάγλυφα του Παρθενώνα, και στην κεφαλή του Περικλή.
Αρχικά, αυτά τα κράνη κάλυπταν πλήρως το κεφάλι και έμοιαζαν με ένα κουβά με σχισμές στην θέση των ματιών. Το κράνος προστατεύει πλήρως το κεφάλι, αλλά περιορίζει τον έλεγχο του οπλίτη, έτσι ώστε να πιστεύεται ότι οι οπλίτες ,με τέτοια κράνη, συνήθως πολεμούσαν κατα φάλαγγα, και δεν ήταν απαραίτητο να παρακολουθούν τις κινήσεις του εχθρού.
Το Κορινθιακό κράνος από την ταφή "Wave-1" είναι το πρώτο εύρημα στις νεκροπόλεις των εδαφών των ελληνικών αποικιών της Βόρειας Μαύρης Θάλασσας.

Επικεφαλής του Τμήματος Κλασικής Αρχαιολογίας IA RAS Βλαντιμίρ Kuznetsov πιστεύει ότι το κράνος δείχνει την κοινωνική κατάσταση του πολεμιστή. "Προφανώς, αυτός είναι ένας πολεμιστής που πέθανε στη μάχη και δεν θάφτηκε στην πατρίδα του, αλλά κοντά στον τόπο του θανάτου του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο τάφος δεν είναι κρύπτη, αλλά απλή ταφή, και το κράνος είναι η απόδειξη της ιδιότητάς του ως ολοκληρωμένου πολίτη της πόλεως, πιθανότατα μίας από τις πόλεις του Βοσπόρου, με ένα ορισμένο επίπεδο ευημερίας"

www.popmech.ru/science/news

«Πυραμίδα»-γίγας 4.000 χρόνων φρουρούσε την Κέρο των Κυκλάδων!

Το ακρωτήρι που έχει σχήμα πυραμίδας στο νησί τής Κέρου

Του Γιώργου Λεκάκη

Περισσότερα από 4.000 χρόνια πριν, κάποιοι λάξευσαν ολόκληρη την επιφάνεια ενός ακρωτηρίου, που είχε φυσικό σχήμα πυραμίδας, στο νησί της Κέρου των Κυκλάδων.
Το σχήμα καλύφθηκε με 1.000 τόνους ειδικά εισαγόμενης αστραφτερής λευκής πέτρας, για να του δώσει την εμφάνιση ενός γίγαντα, ενισχυμένου από το πυραμιδοειδές σχήμα, να υψώνεται ως φρουρός στο Αιγαίο:
Είναι η πιο επιβλητική ανθρωπογενή δομή σε όλο το Αρχιπέλαγος των Κυκλάδων!
Αλλά κάτω από την επιφάνεια των αναβαθμίδων υπάρχουν ανεξερεύνητα ακόμη επιτεύγματα της μηχανικής και δεξιοτεχνίας για να ανταγωνιστούν το εντυπωσιακό εξωτερικό του κτηρίου. Αρχαιολόγοι από τρεις διαφορετικές χώρες, που συμμετέχουν στις εν εξελίξει ανασκαφές, έχουν βρει αποδείξεις για ένα σύμπλεγμα σηράγγων αποχέτευσης - κατασκευασμένο 1.000 χρόνια πριν από την περίφημη εσωτερική υδραυλική εγκατάσταση του μινωικού ανακτόρου της Κνωσού στην Κρήτη - και ίχνη εξελιγμένης μεταλλουργίας.

Η σκάλα εισόδου από ψηλά: η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερη την πρώιμη εποχή του χαλκού. Φωτογραφία: Michael Boyd

Το Δασκαλειό είναι ένα μικρό νησί, αποτέλεσμα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Αλλά 4.500 χρόνια πριν, συνδεόταν με ένα στενό υπερυψωμένο μονοπάτι με την Κέρο - σήμερα ακατοίκητη και προστατευόμενη περιοχή.
Η Νάξος απέχει 10 χιλιόμετρα απ’ εδώ.
Την 3η χιλιετία π.Χ. η Κέρος ήταν ένα σημαντικό ιερό, όπου γίνονταν σύνθετα τελετουργικά.
Ενωρίτερα ανασκαφές από ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Κυπριακού Ινστιτούτου ανακάλυψαν χιλιάδες μαρμάρινα κυκλαδικά γλυπτά - τυποποιημένα ανθρώπινα ειδώλια, που ενέπνευσαν Δυτικούς καλλιτέχνες, όπως ο Πάμπλο Πικάσο - και τα οποία φαίνεται οι λατρευτές να είχαν σκόπιμα σπάσει αλλού, και να τα έφεραν στο νησί για ταφή.
Η διατήρηση και η κατασκευή του οικισμού θα ήταν μια τεράστια κοινοτική προσπάθεια.
Οι πλέον έρημες πλαγιές του Δασκαλειού, ήταν κάποτε καλυμμένες με δομές και κτήρια, γεγονός που πριν 4.500 χρόνια, το καθιστούσε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες νησιωτικές περιοχές!
Αλλά δεν ήταν αυτάρκης. Τρόφιμα, πέτρα και μέταλλο έπρεπε να εισαχθούν!
Η πρώτη απόδειξη μεταλλοτεχνίας βρέθηκε στις ανασκαφές πριν από 10 χρόνια.
Στα νέα ευρήματα έχουν προστεθεί δύο εργαστήρια γεμάτα συντρίμμια μεταλλουργίας, όπως τσεκούρι, καλούπι για χάλκινα μαχαίρια και δεκάδες κεραμικά θραύσματα από μεταλλουργικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένου ενός φυσητήρα.
Οι αρχαιολόγοι θέλουν να επιστρέψουν για να ανασκάψουν έναν ανέπαφο πήλινο φούρνο, που βρέθηκε στο τέλος της ανασκαφικής περιόδου.

Ένας ερευνητής κρατά ένα καλούπι κατασκευής αιχμής δόρατος από τετηγμένο χαλκό. Φωτογραφία: Michael Boyd

Ο διευθυντής της ανασκαφής Michael Boyd, του Πανεπιστημίου του Cambridge, είπε πώς στο Δασκαλειό είναι μια μεταλλουργική εμπειρία συμπυκνωμένη, σε μια εποχή που η πρόσβαση τόσο στις δεξιότητες όσο και στις πρώτες ύλες ήταν πολύ περιορισμένη.

Εδώ είναι η αρχή της αστικοποίησης, είπε.
Σταδιακώς επισκιάσθηκε η αρχική σημασία του ιερού!
Η ανασκαφή απεκάλυψε ίχνη τροφίμων: Όσπρια, σταφύλια, ελιές, σύκα, αμύγδαλα, και δημητριακά (σιτάρι και κριθάρι).
Η κ. Εύη Μαργαρίτη του Κυπριακού Ινστιτούτου, εδήλωσε: «Ένα μεγάλο μέρος αυτής της τροφής εισήχθη. Άρα θα πρέπει να επανεξετάσουμε όσα γνωρίζουμε για τα υφιστάμενα δίκτυα ανταλλαγής των τροφίμων».
Ο σερ C. Renfrew, από κοινού διευθυντής της ανασκαφής, στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και τώρα ο ανώτερος συνεργάτης στο McDonald Institute για την Αρχαιολογική Έρευνα, ήλθε για πρώτη φορά στην Κέρο ως φοιτητής και επιστρέφει συχνά καθ' όλην την μακρά σταδιοδρομία του.
Οι ανασκαφές καταγράφονται ψηφιακά χρησιμοποιώντας τα προγράμματα iDig που λειτουργούν σε iPad για πρώτη φορά στο Αιγαίο.
Αυτό δημιουργεί τρισδιάστατα μοντέλα χρησιμοποιώντας φωτογραμμική καταγραφή ολόκληρης της διαδικασίας ανασκαφής, δίνοντας σε όλους τους εμπλεκόμενους πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
Για ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: Complex engineering and metal-work discoveredbeneath ancient Greek 'pyramid'.
Αυτές οι "λευκές πυραμίδες" ίσως ήταν κάτι σαν φανοί / φάροι... Θυμίζω ότι έτσι λευκή ήταν και των Θηβών Βοιωτίας...
Το Δασκαλειό και η Κέρος έχουν πολλά ακόμη να πουν... Περιμένετε... τα σπουδαία δεν τα είπαν ακόμη...
Θυμίζω ότι στην Κέρο έγινε η μεγαλύτερη αρχαιοκαπηλία του 20ού αιιώνα..

arxeion-politismou.gr

Ξεπουλιέται ένα κράνος αρχαίου Σπαρτιάτη του 5ου αι. π.Χ.

“ Συναγερμός για την διάσωση ενός μοναδικού κειμηλίου. Θα «πιάσει» 120.000 δολλάρια! ”

ΣΠΑΡΤΗ. Mια σημαντική αποκάλυψη έκανε στο Δημοτικό Συμβούλιο Σπάρτης ο Χρήστος Αλεξάκος, επικεφαλής της παράταξης «Ελπίδα» ζητώντας άμεση κινητοποίηση από τον Δήμο και τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.Όπως ανέφερε, ο γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας, λάτρης της Αρχαίας Σπάρτης Γιώργος Λεκάκης τον προειδοποίηση εσπευσμένα για την διεξαγωγή δημοπρασίας από τον ισπανικό Οίκο δημοπρασιών «Artifacts» στις 19 Ιανουαρίου 2018 ενός «σπάνιου χάλκινου κράνους της Σπάρτης.
Ο κ. Αλεξάκος κάλεσε τον Δήμαρχο και το Σώμα άμεσα και σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία να παρέμβουν προκειμένου να διακοπή η δημοπρασία και να αναζητηθείο τρόπος το σπάνιο και σημαντικό αυτό κειμήλιο να περιέλθη στο στην Ελληνική Πολιτεία ή στον Δήμο Σπάρτης.
Μάλιστα ο Γιώργος Λεκάκη στην ιστοσελίδα του «Αρχείον Πολιτισμού» αναφέρει ότι
«το κράνος / περικεφαλαία είναι σε πολύ καλή κατάσταση, με πρωτότυπη πράσινη πατίνα, που δεν έχει γίνει αποκατάσταση.
Άλλα στοιχεία δεν δίνονται - απόδειξις της παράνομης κατοχής του πωλητή και φυσικά της πώλησης!!!
Αναμένεται να πιάσει τιμή 120.000 δολλάρια.!!! Τρελλό, αλλά αληθινό!
Ενημερώνω τους ανευθυνο-υπεύθυνους του υπ. Πολιτισμού πως η Artifacts εδρεύει στο Trevijano 23, Grandia, στην Βαλέντσια, 46730 Ισπανία.
Θα κάνει κάτι του υπ. Πολιτισμού;
Οι Σπαρτιάτες;
Ο Δήμος Σπάρτης;
Η Περιφέρεια Πελοποννήσου;
Όλοι μαζί εν υπνώσει;»
Ο Χρήστος Αλεξάκος ζήτησε την άμεση παρέμβαση της Αρχαιολογογίας και της κ. Πάντου προκειμένου να κινηθούν άμεσα οι διαδικασίες.
Η αναβολή της δημοπρασίας ίσως είναι μία διαδικασία χρονοβόρα και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι και με την αναβολή το κράνος του Αρχαίου Σπαρτιάτη θα περάσει στην κατοχή της Ελλάδας ή του Δήμου Σπάρτης.
Αν το Υπουργείο Πολιτισμού ολιγωρήσει τότε η περικεφαλαία που φορούσε ένας ήρωας της Αρχαίας Σπάρτης θα κοσμήσει κάποια έπαυλη ή κάποια συλλογή.
Πρόκειται για κράνος που φορούσε πολεμιστής της αρχαίας Σπάρτης που ενδεχομένως πολέμησε είτε στους Πελοποννησιακούς, είτε στους Περσικούς πολέμους.
Ισως μια πιο αποτελεσματική κίνηση να ήταν η ενημέρωση πάραυτα ενός Σπαρτιάτη συλλέκτη που έχει και την οικονομική δύναμη και την γνώση προκειμένου να το αγοράσει και στη συνέχεια να το παραδώσει – δωρίσει στον Δήμο Σπάρτης.
Ένα τέτοιο στοιχείο θα μπορούσε από μόνο του να αποτελέσει σημείο αναφοράς γύρω από το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί ένα σημαντικό σχέδιο πολιτισμικής αναφοράς.
Ένας τέτοιος άνθρωπος, συλλέκτης, δωρητής και λάτρης της ιστορίας της Αρχαίας Σπάρτης είναι ο Δημήτριος Καλοειδής.
Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος πρέπει να κινηθεί άμεσα, εντός των επόμενων ωρών αξιοποιώντας τόσο την παρέμβαση Αλεξάκου όσο και την εγρήγορση Λεκάκη.
Μπροστά στην απόκτησή και στην αξιοποίησή του ωχριούν όλα μαζί τα «Σπάρταθλον» και όλα μαζί τα «Spartan Race»…

Αυτό το κράνος ανήκει στη Σπάρτη κι εδώ πρέπει να επιστρέψει, πάση θυσία..!

Ο ιστότοπος της Δημοπρασίας εδώ

notospress.gr/

Στο φως η διεθνής των αρχαιοκαπήλων

Η «Κ» δημοσιεύει πρώτη φορά φωτογραφικά ντοκουμέντα για το ύποπτο «παρελθόν» αρχαιοτήτων που κατασχέθηκαν στο Μανχάταν.

..

Το αποκαλούσαν «Θεά της Σαρδηνίας» και η εκτιμώμενη αξία του έφθανε το 1,2 εκατ. δολάρια.
Το μαρμάρινο γυναικείο ειδώλιο θα έβγαινε σε δημοπρασία στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
Στις φωτογραφίες του επίσημου καταλόγου παρουσιαζόταν άθικτο, επιμελώς συντηρημένο.
Μια πιο προσεκτική ματιά, όμως, αποκάλυπτε κάτω από τον αριστερό μαστό και στη βάση του ύποπτα σημάδια.
Ήταν μαύρες αποχρώσεις, απομεινάρια επικαθίσεων αιώνων.
Σε αντικείμενα σαν κι αυτό, φυτά και ρίζες δέντρων ενδέχεται με τα χρόνια να αφήνουν το αποτύπωμά τους.
Για τους επίδοξους αγοραστές αντίστοιχα στοιχεία κρίνονται πολύτιμα, καθώς χρησιμεύουν ως αποδείξεις γνησιότητας αυξάνοντας τη χρηματική αξία.
Για τους διώκτες αρχαιοκαπήλων, όμως, τα ίδια σημάδια μπορεί να αποτελέσουν πρόσθετες ενδείξεις ότι το επίμαχο αντικείμενο αποτελεί προϊόν λαθρανασκαφής.
Λίγες εβδομάδες πριν από τη δημοπράτηση ο δρ Χρήστος Τσιρογιάννης, ερευνητής παράνομων αρχαιοτήτων και διεθνών αρχαιοκαπηλικών κυκλωμάτων στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, κατάφερε να ταυτίσει τη «Θεά της Σαρδηνίας» με φωτογραφίες στο αρχείο του Ιταλού εμπόρου τέχνης και καταδικασθέντος για αρχαιοκαπηλία Τζιάκομο Μέντιτσι.
Σε αυτές το ειδώλιο φαίνεται ακαθάριστο και σπασμένο σε έξι κομμάτια (λείπει σχεδόν η μισή κεφαλή).
Υπάρχει όμως κάτι κοινό με την εικόνα του καταλόγου δημοπράτησης.
Οι επικαθίσεις εντοπίζονται στα ίδια ακριβώς σημεία.
Ο Έλληνας ερευνητής ενημέρωσε τις αμερικανικές και ιταλικές αρχές και μόλις έξι ημέρες μετά την ανακάλυψή του ο οίκος Christie’s απέσυρε το αντικείμενο.
Φορείς στη Σαρδηνία απαίτησαν τον επαναπατρισμό του. Η τύχη του δεν έχει γίνει δημοσίως γνωστή. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά, όμως, αυτή η ταύτιση θα οδηγούσε σε νέες σημαντικές αποκαλύψεις με έντονο ελληνικό ενδιαφέρον.
Το 2014 ο Χρήστος Τσιρογιάννης είχε μιλήσει στην «Κ» για τη «Θεά της Σαρδηνίας».

Οι νέες ταυτίσεις
Στο ιστορικό συλλογής που είχε παραθέσει ο οίκος δημοπρασιών φαινόταν ότι η «Θεά της Σαρδηνίας» ανήκε τουλάχιστον από το 1997 στον Αμερικανό μεγιστάνα Μάικλ Στάινχαρντ.
Την προηγούμενη εβδομάδα αστυνομικοί της Νέας Υόρκης πραγματοποίησαν έφοδο στο σπίτι και στο γραφείο του δισεκατομμυριούχου κατάσχοντας 15 αντικείμενα, τα οποία εκτιμάται ότι είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας από την Ελλάδα και την Ιταλία.
Η σύνδεση προσώπων και αντικείμενων, όμως, δεν εξαντλείται σε αυτές τις δύο υποθέσεις.
Η «Κ» παρουσιάζει πώς το νήμα των ταυτίσεων από την επίμονη δουλειά του κ. Τσιρογιάννη και σε κάποιες περιπτώσεις με τη σημαντική βοήθεια απρόσμενων συμμάχων του, οδηγεί σε νέα ευρήματα και στην αποκάλυψη πολυπλόκαμων δικτύων διακίνησης αρχαιοτήτων.
Παράλληλα δημοσιεύει πρώτη φορά φωτογραφικά ντοκουμέντα για το ύποπτο παρελθόν της κατασχεμένης συλλογής Στάινχαρντ, τα οποία παραχώρησε στην «Κ» ο Έλληνας ερευνητής.
Στο ένταλμα έρευνας στο διαμέρισμα του Στάινχαρντ στο Μανχάταν απαριθμώνται τα κατασχεμένα αντικείμενα. Ανάμεσά τους βρίσκεται και μια αρχαιοελληνική λευκή λήκυθος.
Χρονολογείται σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα στο 420 π.Χ., αναπαριστά ταφική πομπή και η αξία της εκτιμάται στα 380.000 δολάρια.

Το απόσπασμα από το αμερικανικό ένταλμα όπου αναφέρεται η κατάσχεση της λευκής ληκύθου.

Όπως εξηγεί στην «Κ» ο κ. Τσιρογιάννης, το ίδιο αντικείμενο εντοπίζεται σε πέντε φωτογραφίες (καλυμμένο με χώμα σε ορισμένες εικόνες και σε άλλες καθαρισμένο μετά τη συντήρησή του), στο αρχείο των εμπόρων αρχαιοτήτων Ρόμπιν Σάιμς - Χρήστου Μιχαηλίδη, που συνδέθηκαν με το σκάνδαλο του Μουσείου Γκετί και εκ των οποίων ο δεύτερος σκοτώθηκε σε δυστύχημα το 1999.

Η λευκή λήκυθος αριστερά στη φωτογραφία των εισαγγελικών αρχών της Νέας Υόρκης μετά την κατάσχεσή της. Δεξιά το ίδιο αντικείμενο, ακαθάριστο, σε φωτογραφία από το αρχείο Σάιμς- Μιχαηλίδη.

Το συγκεκριμένο αρχείο έγινε γνωστό από την περιβόητη υπόθεση της Σχοινούσας.
Πέρασε στα χέρια των ελληνικών αρχών το 2006 μετά την κατάσχεση δεκάδων αρχαίων αντικειμένων σε βίλα του νησιού (η σχετική δίκη ξεκίνησε μόλις την περασμένη Τετάρτη στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών).
Πρόκειται για 17 πράσινα δερματόδετα ντοσιέ, τα οποία εντοπίστηκαν στη βίλα.
Με χρυσά γράμματα αναγράφεται στο καθένα το περιεχόμενό τους. Σε αυτά βρέθηκαν συνολικά 2.217 φωτογραφίες αρχαιοτήτων.
Ο κ. Τσιρογιάννης είχε περιγράψει παλιότερα στην «Κ» αυτό το υλικό, στο οποίο διατηρεί πρόσβαση, ως «πανόραμα με εκπληκτικής ομορφιάς αντικείμενα όλων των αρχαίων πολιτισμών που έχουν βρεθεί παράνομα τις τελευταίες δεκαετίες σε διάφορα μέρη της υφηλίου».
Έκτοτε αυτές οι εικόνες, μαζί με όσες έχουν εντοπιστεί στα αντίστοιχα αρχεία του Μέντιτσι, αλλά και του Ιταλού εμπόρου αρχαιοτήτων Τζιανφράνκο Μπεκίνα, χρησιμεύουν για την ταυτοποίηση πιθανών προϊόντων λαθρανασκαφής και ανοίγουν τον δρόμο για τη διαδικασία διεκδίκησης αντικειμένων από τα κράτη όπου ανασκάφηκαν.
Οι φωτογραφίες αντικειμένων που κατασχέθηκαν στη συλλογή Στάινχαρντ ταυτίστηκαν από τον Ελληνα ερευνητή με υλικό στα αρχεία Σάιμς - Μιχαηλίδη και Μέντιτσι.

Κορινθακός Λέοντας. Χρονολογείται στο 600-550 π.Χ. και κοστολογείται στις 25.000 δολάρια. Δεξιά η φωτογραφία βρέθηκε στο αρχείο Μέντιτσι.

Πρωτοκορινθιακή Κουκουβάγια. Χρονολογείται στο 650-625 π.Χ. και κοστολογείται στις 120.000 δολάρια. Ταυτίστηκε στο αρχείο Μέντιτσι.

Ιωνικό Κριάρι. Ιωνικό γλυπτό του 6ου αιώνα π.Χ. αγοράστηκε από τον κάτοχό του το 2009 με 70.000 δολάρια.

Ροδιακός Πίθηκος. Ροδιακό γλυπτό του 580-550 π.Χ. αξίας 150.000 δολαρίων. Εντοπίστηκε και αυτό στο αρχείο Μέντιτσι.

«Άνθρωποι όπως ο Χρήστος Τσιρογιάννης είναι αναντικατάστατοι», λέει σε τηλεφωνική της συνομιλία με την «Κ» από το γραφείο της στην Ιταλία η Λίντα Άλμπερτσον, διευθύνουσα σύμβουλος της Ενωσης για τη Διερεύνηση Εγκλημάτων κατά της Τέχνης (ARCA)
«Έχει την υπομονή να μελετήσει χιλιάδες σελίδες αρχειακού υλικού και να τις αντιπαραβάλει με καταλόγους οίκων δημοπρασιών», προσθέτει και εξηγεί ότι δεν αρκεί απλώς κάποιος να διαθέτει φωτογραφική μνήμη για να το επιτύχει.
Χρειάζονται οργανωτικές ικανότητες και λεπτομερής κατηγοριοποίηση για να είναι έτοιμος να ανατρέξει ανά πάσα στιγμή στα στοιχεία που αναζητεί.
Σύμμαχος από το Παρίσι
Όσο μοναχική κι αν φαίνεται αυτή η ερευνητική δουλειά, στην πραγματικότητα δεν είναι πάντοτε. Πληροφορίες μπορεί να καταφθάσουν απροσδόκητα.
Όπως συνέβη πριν από μήνες, όταν επικοινώνησε με τον κ. Τσιρογιάννη η Φανή Βουβουλίκα, αρχαιολόγος και ξεναγός, η οποία είχε σπουδάσει και διαμείνει στη Γαλλία επί μία δεκαετία.
Είχε μάθει για το έργο του και προθυμοποιήθηκε να του στέλνει υλικό από καταλόγους γαλλικών οίκων δημοπρασιών μήπως και εντοπίσει κάτι ελληνικό.
«Σκέφτηκα ότι από εκεί μπορεί να υπάρξει κάποιο φως στο τούνελ. Είναι τόσο πολύπλοκα και διευρυμένα τα κυκλώματα που ενεργούν εις βάρος των αρχαιοτήτων», λέει στην «Κ» η κ. Βουβουλίκα από τη Θεσσαλονίκη όπου ζει πλέον.
Στις αρχές του περασμένου μήνα ο κ. Τσιρογιάννης κατάφερε να ταυτίσει το μαρμάρινο άγαλμα νεαρού αθλητή σε κατάλογο γαλλικού οίκου δημοπρασιών που του έστειλε η κ. Βουβουλίκα.
Το αντικείμενο επρόκειτο να δημοπρατηθεί στις 8 Δεκεμβρίου στο Παρίσι.
Το ίδιο άγαλμα, σύμφωνα με την έρευνα του Έλληνα ειδικού, εμφανίζεται σε τρεις επαγγελματικές φωτογραφίες στο κατασχεθέν αρχείο των Σάιμς - Μιχαηλίδη. Τόσο αυτή η λεπτομέρεια, όσο και το γεγονός ότι το ίδιο αντικείμενο είχε πωληθεί στις 5 Ιουλίου 1982 σε δημοπρασία στο Λονδίνο, δεν αναφέρονταν στο ιστορικό συλλογής του γαλλικού οίκου. Αυτά τα στοιχεία τού κίνησαν υποψίες.

Φωτογραφίες του αγάλματος που εντόπισε ο Χρήστος Τσιρογιάννης στο αρχείο Σάιμς- Μιχαηλίδη.

Ο Χρήστος Τσιρογάννης αναγνωρίζει πόσο σημαντική είναι η βοήθεια που του παρέχουν κατά καιρούς άνθρωποι όπως η κ. Βουβουλίκα. «Υπάρχουν και άλλοι σαν κι εκείνη που επικοινωνούν μαζί μου και στέλνουν ό,τι πληροφορία έχουν και αξίζει να φαίνεται η συμβολή τους και η προσφορά τους», λέει.
Αξιοποιώντας τις πληροφορίες της και το υλικό που είχε στη διάθεσή του, ταύτισε τον Δεκέμβριο το άγαλμα του νεαρού αθλητή και ενημέρωσε άμεσα τις γαλλικές αρχές.
Τόνισε ότι είναι σημαντικό να βρεθεί ποιος ήταν ο ιδιοκτήτης το 1982, λέγοντας ότι ο Μέντιτσι και ο Μπεκίνα (γνωστοί, πλέον, από την εμπλοκή τους σε άλλες υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας) δραστηριοποιούνταν στο Λονδίνο εκείνη την περίοδο.

Ο Τζιάκομο Μέντιτσι.

Από τα διαθέσιμα στοιχεία δεν ήταν ξεκάθαρο σε ποια χώρα είχε ανακαλυφθεί, γι’ αυτό ήταν κρίσιμο να ιχνηλατηθεί η πορεία του. Τελικά, το άγαλμα δεν πωλήθηκε στην καθορισμένη ημερομηνία.
Η έκβαση της υπόθεσης (εάν έχει κατασχεθεί ή όχι) μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει γνωστή.
Τα κατασχεμένα φωτογραφικά αρχεία, στα οποία βασίζεται για τις πραγματογνωμοσύνες του ο Ελληνας ερευνητής, είναι πολύτιμο εργαλείο για αντικείμενα που ανασκάφηκαν λαθραία πριν από δεκαετίες.
Ωστόσο, η κ. Άλμπερτσον επισημαίνει ότι τα σύγχρονα κυκλώματα εξελίσσονται και υιοθετούν, πλέον, άλλες μεθόδους ανταλλαγής πληροφοριών. «Η κρυπτογράφηση που προσφέρουν εφαρμογές ανταλλαγής γραπτών μηνυμάτων, βίντεο και φωτογραφιών ή κλήσεων μέσω κινητών τηλεφώνων αποτελεί εμπόδιο για τις Αρχές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από χαμηλόβαθμους αλλά και επιφανείς διακινητές για να μοιράσουν πληροφορίες ή να πουλήσουν αντικείμενα», λέει.

Το κρίσιμο παζλ
Κρίνοντας από τις συνήθεις πρακτικές των αρχαιοκαπηλικών κυκλωμάτων η Αμερικανίδα ειδικός εξηγεί ότι συνήθως μεσολαβούν αρκετά χρόνια (σε κάποιες περιπτώσεις πάνω από δεκαετία) μέχρι να βγει ένα αντικείμενο στην επιφάνεια, συνήθως σε κάποια δημοπρασία.
Γιατί συμβαίνει αυτό; «Περιμένουν. Όπως όταν βλέπεις ένα ωραίο μπουκάλι κρασί στην κάβα σου και γνωρίζεις ότι πρέπει να περάσει καιρός, να ωριμάσει και να ανέβει η αξία του», λέει.
Κάτι αντίστοιχο θεωρεί ότι μπορεί να γίνει και με τις αρχαιότητες που έχουν λεηλατηθεί τα τελευταία χρόνια από το Ισλαμικό Κράτος στα εδάφη της Συρίας και του Ιράκ. «Πιστεύω ότι συλημένα αντικείμενα από τη Μέση Ανατολή θα βγουν στην επιφάνεια όταν η διεθνής προσοχή δεν θα είναι, πλέον, στραμμένη στις μάχες της Συρίας και του Ιράκ», λέει.
«Η λεηλασία αρχαιοτήτων, όμως, δεν είναι μια παράνομη δραστηριότητα στην οποία εμπλέκονται μόνο τζιχαντιστές τρομοκράτες. Αλλά είναι μέθοδος χρηματοδότησης διαφόρων τύπων εγκληματιών σε όλο τον κόσμο».
Η ταύτιση ενός αρχαίου αντικειμένου, πάντως, μέσω φωτογραφιών κατασχεμένων αρχείων, όπως συμβαίνει και στην πρόσφατη υπόθεση του Μάικλ Στάινχαρντ, μπορεί να λειτουργεί ως πειστήριο αυθεντικότητας, είναι όμως το πρώτο κομμάτι μιας μακράς διαδικασίας.
Το παζλ της διεκδίκησης ολοκληρώνεται με την τεκμηρίωση.
Οι αντίστοιχες υπηρεσίες, εν προκειμένω στη χώρα μας αυτές του υπουργείου Πολιτισμού, πρέπει να αποδείξουν ότι το επίμαχο αντικείμενο προήλθε από ελληνικό έδαφος και όχι από την Ιταλία ή αλλού.
Μόνο τότε θα μπορέσει να ξεκινήσει το ταξίδι της επιστροφής.


Ρεπορτάζ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Για την Kαθημερινή της Κυριακής και το Kathimerini.gr.
Κυριακή 14.01.2018

Εικόνες από τα άγνωστα αριστουργήματα της προϊστορικής Θήρας

Από τον αρχαιολόγο Χρίστο Ντούμα
Ένα από τα σημαντικότερα μέλη της αρχαιολογικής κοινότητας, ο Χρίστος Ντούμας, ο αρχαιολόγος που αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής, 50 ολόκληρα χρόνια στις ανασκαφές της Θήρας, είναι ο συγγραφέας του τόμου «Προϊστορική Θήρα» του 19ου έργου του εκδοτικού προγράμματος «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.
Ο τόμος παρουσιάζει τα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη, ένα μεγάλο μέρος από τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, στα Φηρά.

Πρόχους με παράσταση δελφινιών σε θαλάσσιο βυθό

Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι οι αποκατεστημένες τοιχογραφίες από δημόσια κτήρια και ιδιωτικές κατοικίες του οικισμού στο Ακρωτήρι, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, καθώς δεν εκτίθενται
στο μουσείο και οι οποίες αναδεικνύουν τη μοναδική παραστατική τέχνη που είχε αναπτυχθεί.
Η υπέροχη παράσταση της νηοπομπής, ένα ζωγραφικό έργο μήκους 4 μέτρων που κοσμούσε ιδιωτική κατοικία, η μεγάλη τοιχογραφική σύνθεση των κροκοσυλλεκτριών, έργο που είχε φτιαχτεί για δημόσιο κτήριο του οικισμού και η αναπαράσταση της τελετουργικής διαδικασίας μύησης στην οποία παρουσιάζονται νέοι, είναι μερικά μόνο από τα δείγματα του μεγάλου έργου της αποκατάστασης, που έχει επιτελέσει το εργαστήριο που λειτουργεί στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου.

Πίθος που εικονίζει θαλάσσιο τοπίο όπου θαλασσοπούλια τρέπονται σε φυγή, πιθανώς τρομαγμένα από την εμφάνιση δελφινιών

«Το 2017 συμπληρώνεται μισός αιώνας από την έναρξη των ανασκαφικών εργασιών στο Ακρωτήρι της Θήρας» λέει ο Χρίστος Ντούμας.
«Πραγματικά είναι ευτυχής συγκυρία που το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση αποφάσισε την έκδοση ειδικού τόμου για την προϊστορική πόλη που ήλθε στο φως εκεί και για το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, όπου εκτίθεται μια επιλογή από τα άφθονα ευρήματα του χώρου.

Η τοιχογραφία της λεγόμενης «Ιέρειας» στη Δυτική Οικία.

Η μορφή κρατεί μικρό θυμιατήρι με το αριστερό χέρι, ενώ με το δεξί φαίνεται να πασπαλίζει με αρωματικό θυμίαμα τα αναμμένα κάρβουνα.

Μικρή τριποδική τράπεζα, διακοσμημένη με την τεχνική της τοιχογραφίας Εικονίζονται δελφίνια σε θαλάσσιο τοπίο.

Μοναδική πρόχους του δίχρωμου ρυθμού Στη μια πλευρά παριστάνεται σκηνή 2 ανδρικών μορφών, πιθανώς σε τελετουργική προσφορά και στην άλλη μεγάλος αετός με ανοικτές φτερούγες, πιθανώς σε πτήση, μεταφέροντας αετιδέα (αετόπουλο).

Μικρογραφική ζωφόρος, μήκους 4 περίπου μέτρων, από την ανώτερη ζώνη του νότιου τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικία, με παράσταση νηοπομπής.

Τα πλοία είναι πολεμικά, ιστιοφόρα, και παριστάνονται σε 2 σειρές.
Ομοίωμα άγριου θηρίου (λιονταριού ή ερπετού) στην πρύμνη πιθανώς αποτελούσε το έμβλημα του σκάφους, ενώ η παράσταση ικρίου εικονίζει τον μικρό θάλαμο του κυβερνήτη.
Μπροστά στέκεται όρθιος ο τιμονιέρης, ρυθμίζοντας την κατεύθυνση του πλοίου.
Αντίκρυ στον τιμονιέρη και δίπλα από την καθιστή μορφή βρίσκονται οι ασπίδες των πολεμιστών που εικονίζονται καθισμένοι.
Τα ιστία των πλοίων της κάτω σειράς είναι κατεβασμένα και εμφανίζονται τα κράνη και τα ακόντια των πολεμιστών.
Οι σκυμμένοι κωπηλάτες στην κουπαστή κάθε πλοίου διακρίνονται μόνο από τα κεφάλια τους και από τα χέρια τους που κρατούν τα κουπιά.

Λεπτομέρειες από την αριστερή πλευρά της τοιχογραφίας.

Το Λιμάνι του απόπλου.

Η χλωρίδα και η πανίδα στο εικονιζόμενο τοπίο στο βάθος υποδηλώνουν τον εξωτικό χαρακτήρα του.

Το Λιμάνι του απόπλου. 

Η χλωρίδα και η πανίδα στο εικονιζόμενο τοπίο στο βάθος υποδηλώνουν τον εξωτικό χαρακτήρα του.

Στο κέντρο της νηοπομπής δεσπόζει, δυστυχώς όχι καλά διατηρημένο, μικρό σκάφος με ανοιγμένα τα πανιά

Προφανώς πρόκειται για τον αγγελιοφόρο της νηοπομπής, όπως υποδηλώνουν και τα περιστέρια που εικονίζονται με ανοιχτές φτερούγες στα πλευρά του.

Η νηοπομπή φτάνει στον προορισμό της.

Η λοφοσειρά που εικονίζεται να προστατεύει το λιμάνι από αριστερά είναι σχεδόν ταυτόσημη με το τοπίο στα δυτικά της προϊστορικής πόλης του Ακρωτηρίου, γεγονός που προσέδωσε στη συγκεκριμένη τοιχογραφία τον χαρακτηρισμό του αρχαιότερου χάρτη του κόσμου. Στην κορυφή του λόφου εικονίζεται οικίσκος με ανδρικές μορφές που φαίνεται πως ανήκαν στους παρατηρητές/φύλακες του λιμανιού.

Η πόλη με τα πολυόροφα κτήρια είναι, χωρίς αμφιβολία, η πόλη του Ακρωτηρίου

της οποίας οι κάτοικοι, ειδοποιημένοι από το παρατηρητήριο για τη άφιξη του στόλου, βγαίνουν από τα σπίτια τους και συγκεντρώνονται στην προκυμαία για να καλωσορίσουν αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η πόλη με τα πολυόροφα κτήρια είναι, χωρίς αμφιβολία, η πόλη του Ακρωτηρίο

Μικρογραφική ζωφόρος από την ανώτερη ζώνη του ανατολικού τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικίας, με παράσταση ποταμού σε υποτροπικό περιβάλλον.

Τα ψηλά φοινικόδεντρα που προβάλλονται στην αντίπερα όχθη, ενώ φύονται στην εγγύτερη, είναι μια χειροπιαστή απόπειρα του ζωγράφου να αποδώσει την τρίτη διάσταση. Ο εξωτικός κόσμος της Ανατολής, με τον οποίο οι Θηραίοι ναυτικοί είχαν επαφές, υποδηλώνεται με την απεικόνιση φανταστικού γρύπα. Ταυτόχρονα όμως, ο κόσμος αυτός είναι υπαρκτός, όπως δηλώνει η παρουσία πραγματικών άγριων θηρίων.

Ακόμη και σ’αυτόν τον εξωτικό και μακρινό κόσμο η ζωή έχει τις απαιτήσεις της

Ο αγριόγατος για να επιβιώσει έστησε ενέδρα και εφορμά προς τις πάπιες που, αμέριμνες ως εκείνη τη στιγμή στην όχθη του ποταμού, τον αντιλήφθηκαν και σπεύδουν να τον αποφύγουν. Μέσα στην άγρια φύση του παραποτάμιου τοπίου, η ανθρώπινη παρουσία υποδηλώνεται από τα κλαδεμένα φοινικόδεντρα.

Τοιχογραφική σύνθεση παριστάνει τρεις γυναικείες μορφές («Λατρεύτριες»)

που φορώντας πλούσιες ενδυμασίες και πολύτιμα κοσμήματα κατευθύνονται προς το τέμενος.
Η μεσαία «Λατρεύτρια» η οποία κάθεται πιθανώς μετά από τραυματισμό στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού της.
Με το αριστερό χέρι στο μέτωπο πιθανώς δηλώνει τον πόνο, ενώ κρατώντας το τραυματισμένο πόδι με το δεξί δείχνει το αίτιο του πόνου.
Η μακρά κόμη της δηλώνει ότι πρόκειται για ώριμη γυναίκα.
Το εν μέρει ξυρισμένο κεφάλι της τρίτης «Λατρεύτριας» δηλώνει ότι πρόκειται για νεαρή μορφή σε διαδικασία μύησης.
Καλύπτεται ολόκληρη με αραχνοΰφαντο διαφανή πέπλο και έχει το σώμα στραμμένο προς τις άλλες μορφές, ενώ ταυτόχρονα ατενίζει το ιερό, πιθανώς εκδηλώνοντας την αγωνία της για την έκβαση της τελετής.

Η εικονιζόμενη «Λατρεύτρια», ώριμη γυναίκα φοράει αραχνοΰφαντο διαφανές περικόρμιο και προτείνει το αριστερό της χέρι κρατώντας πολύτιμο περιδέραιο.

Οι εικονιζόμενοι νεαροί, με αρκετά ξυρισμένο το κεφάλι τους, απέχοντας πολύ από την δική τους ενηλικίωση, απλώς βοηθούν στην τελετή του πιο ώριμου.

Το πολύχρωμο ύφασμα που κρατεί ο νεαρός που προηγείται είναι πιθανώς το ζώμα, με το οποίο θα περιβληθεί εκείνος που θα ανακηρυχτεί σε ενήλικο. Ο μικρός που ακολουθεί μεταφέρει μικρή φιάλη, της οποίας το χρώμα έχει ξεθωριάσει και δεν φαίνεται με γυμνό μάτι.

Στη μεγάλη αυτή τοιχογραφική σύνθεση... 

...εικονίζεται σε ορεινό τοπίο κατάφυτο με κρόκους μια ώριμη γυναίκα που δείχνει σε μυούμενη νεαρή μορφή με ξυρισμένο κεφάλι τον τρόπο συλλογής των στημόνων του άνθους. Η τελευταία μιμείται ατενίζοντας την «δασκάλα», αγωνιώντας για την επιδοκιμασία της.

Λεπτομέρεια με την έκφραση του προσώπου της ώριμης κροκοσυλλέκτριας («δασκάλας»)

Λεπτομέρεια με την έκφραση του προσώπου της νεαρής (μυούμενης) κροκοσυλλέκτριας.

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου.

Εγκλείσματα φύλλων ελιάς σε λάβα

Οι σχέσεις των Θηραίων με την Ανατολική Μεσόγειο αντανακλάται και στην τέχνη.
Αυτό προκύπτει από τοιχογραφίες όπως η μεγάλη σύνθεση των πιθήκων.
Ο φυσιοκρατικός τρόπος με τον οποίο αποδίδονται οι πίθηκοι αναρριχώμενοι στους βράχους ασφαλώς οφείλεται σε προσωπική εμπειρία του ζωγράφου, όσον αφορά την κίνηση και τις συνήθειές τους.

Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία των πιθήκων

Η τοιχογραφία του νεαρού ψαρά

Τμήμα της τοιχογραφίας των Παπύρων

Χάρη στις εργασίες που έγιναν τόσο στον αρχαιολογικό χώρο όσο και στα επί τόπου εργαστήρια συντήρησης κατά τις πέντε αυτές δεκαετίες, σήμερα είναι δυνατή η σκιαγράφηση της ιστορίας του προϊστορικού οικισμού και της σταδιακής του ανάπτυξης, αλλά και η διαμόρφωση μιας εικόνας για την πρόοδο της κοινωνίας που έζησε εκεί».

by Αρχαία Ελληνικά