"Ινδοευρωπαίοι" 140.000 ετών στο σπήλαιο της Θεόπετρας

Από την ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ

Στο σπήλαιο της Θεόπετρας βρέθηκαν τα δεύτερα αρχαιότερα ανθρώπινα αποτυπώματα της Ευρώπης, ηλικίας 140.000 ετών.

Το σπήλαιο της Θεόπετρας όπως έχει διαμορφωθεί για τους επισκέπτες. Στις ένθετες φωτογραφίες από αριστερά προς δεξιά: ανθρώπινος σκελετός σε συνεσταλμένη στάση και αποτυπώματα ανθρωπίνων πελμάτων

Ανθρωπος του Νeanderthal ή Ηomo Sapiens ήταν ο πρώτος κάτοικος του σπηλαίουτης Θεόπετρας; Η απάντηση αναζητείται στα ιζήματα του σπηλαίου, που έχουν χρονολογηθεί στα 130.000 με 140.000 πριν από σήμερα και στα ευρήματα των ερευνών, ανάμεσά τους και αποτυπώματα ανθρωπίνων πελμάτων και εργαλεία.

«Τα ευρήματα αυτά είναι μοναδικά στον ελλαδικό χώρο και εξαιρετικά σπάνια σε παγκόσμια κλίμακα, αφού είναι τα δεύτερα σε αρχαιότητα αποτυπώματα ποδιών στην Ευρώπη, έπειτα από εκείνα της Τerra Αmata της Γαλλίας (380.000 πριν από σήμερα )» λέει στο «Βήμα» η προϊσταμένη της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νότιας Ελλάδας κυρία Νίνα Κυπαρίσση-Αποστολίκα .

Το σπήλαιο της Θεόπετρας, το οποίο εγκαινιάσθηκε 23 Οκτωβρίου 2010 - είναι ανοιχτό για τους επισκέπτες εδώ και μήνες μετά τη διαμόρφωση εξέδρας περιήγησης- « ελπίζουμε ότι θα δώσει απαντήσεις για την παρουσία και την εξέλιξη του ανθρώπου στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, ώστε να είναι πιθανή η εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου εδώπολύ νωρίτερα απ΄ ό,τι στη υπόλοιπη Ευρώπη», όπως προσθέτει η ανασκαφέας. Η ηλικία του στρώματος όπου βρέθηκαν τα αποτυπώματα παραπέμπει στους νεαντερτάλειους αλλά και στον προγενέστερο ανθρώπινο τύπο: Ηomo Sapiens Νeanderthalensis. Ο τελευταίος «χάθηκε» στην Ευρώπη έπειτα από τα 40.000 χρόνια περίπου, οπότε εμφανίστηκε ο σημερινός άνθρωπος Ηomo Sapiens sapiens- αντιθέτως με τη Μέση Ανατολή, όπου εμφανίστηκε ήδη από τα 90.000 χρόνια πριν από σήμερα. «Ακόμη όμως και αν αυτά τα αποτυπώματα ανήκουν στον Sapiens sapiens, αυτό θα σημαίνει ότι ο τελευταίος έφθασε στον ελλαδικό χώρο πολύ νωρίτερα απ΄ ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη, δηλαδή όπως στη Μ. Ανατολή» λέει η κυρία Κυπαρίσση-Αποστολίκα. Να διευκρινιστεί ότι τα αποτυπώματα προέρχονται από διαφορετικά άτομα που, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, είχαν ύψος από 86 ως 100 εκατοστά (δηλαδή θα ήταν παιδιά), με την επιφύλαξη όμως ότι μπορεί να έχουν υποστεί συρρίκνωση, όπως και όλα τα ιζήματα στο σπήλαιο. Εξι ανθρώπινοι σκελετοί, οι δύο από την Παλαιολιθική περίοδο και τέσσερις από τη Μεσολιθική, έχουν αποκαλυφθεί συνολικά. Επίσης οστά μεγάλης ποικιλίας ζώων όλων των περιόδων, αλλά και καμένοι καρποί (άγριο αμύγδαλο, βατόμουρο, τσικουδιά, μπιζέλι, κ.ά.).

Το ενδιαφέρον τώρα εντοπίζεται στα κατώτερα χρονολογικά ιζήματα, δηλαδή πριν από τα 130.000 με 140.000 χρόνια. «Προς το παρόν έχει ανασκαφεί πολύ περιορισμένα, αλλά ήδη ήρθαν στο φως εργαλεία φτιαγμένα από πυριτόλιθο, που προέρχεται από τον πυθμένα της σπηλιάς» διευκρινίζει η ανασκαφέας, η οποία συμπληρώνει 20 χρόνια ερευνών στη Θεόπετρα. Κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες οι ένοικοι

Χρυσό δακτυλιόσχημο κόσμημα, βαλκανικής πιθανότατα προέλευσης (περίπου 4.000 π.Χ.)

Στο δυτικότερο άκρο της θεσσαλικής πεδιάδας, σε απόσταση 3 χλμ. από την Καλαμπάκα και στις υπώρειες του Κόζιακα, βρίσκεται το σπήλαιο της Θεόπετρας, διανοιγμένο σε ασβεστόλιθο της Ανώτερης Κρητιδικής περιόδου (37.000.000 με 65.000.000 χρόνια πριν), σε υψόμετρο 280 μ. πάνω από τη θάλασσα και 100μ. επάνω από την πεδιάδα: συνδυασμός πεδινού και ορεινού τοπίου, που θα πρέπει να αποτέλεσε ιδιαίτερα ελκυστικό περιβάλλον για τους κυνηγούς, τροφοσυλλέκτες αλλά και τους ενοίκους του σπηλαίου. Η είσοδός του (17x3μ.) είναι αψιδωτή, ενώ η έκτασή του είναι κάτι λιγότερο από 500 τ.μ. και το ύψος του 4-5 μ. πάνω από την επιφάνεια της σημερινής επίχωσης.

Πηγή