Καφές και καρκίνος του προστάτη

Γράφει ο/η Κύρα Ειρήνη, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.

Δεδομένα τουIARC (International Agency for Research in Cancer) από καταγραφές του 2008, δείχνουν ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 2.412 νέες διαγνώσεις καρκίνου του προστάτη ανά 100.000 κατοίκους το χρόνο. Αποτελεί έτσι, τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο στους άνδρες (11,5%) με δείκτη θνησιμότητας που φτάνει το 9,4%. Σημειώνεται, ότι η νόσος απαντάται πιο συχνά σε άνδρες άνω των 55 ετών, ενώ εμφανίζει υψηλή κληρονομική συσχέτιση, όπως δείχνουν και μελέτες σε διδύμους. Άλλοι παράγοντες κινδύνου δεν έχουν περιγραφεί, ωστόσο, από επιδημιιολογικές έρευνες, φαίνεται ότι το σωματικό βάρος και η φυσική δραστηριότητα έχουν μια συσχέτιση με την εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου.
Από την άλλη, ο καφές αποτελεί συνήθεια πολλών ανδρών και καθημερινή συντροφιά ατόμων τρίτης ηλικίας, που βρίσκουν την ευκαιρία να απολαύσουν την παρέα τους, πίνοντας έναν καφέ. Το ρόφημα του καφέ αποτελείται από νερό και καβουρδισμένους και αλεσμένους κόκκους καφέ, με συστατικά που επικρατούν, την καφεΐνη, το μαγνήσιο, τα χλωρογενικά οξέα και τις λιγνάνες. Κάποια από αυτά τα συστατικά έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με καταστάσεις υγείας. Ειδικότερα, το υψηλό αντιοξειδωτικό περιεχόμενο του καφέ, έχει δείξει ευεργετικές επιδράσεις στις αλλοιώσεις του αρτηρικού επιθηλίου που προκαλούν καρδιαγγειακά προβλήματα, αλλά και στην καλύτερη διαχείριση της μεταγευματικής γλυκόζης αίματος και την έκκριση ινσουλίνης. Τι ενδείξεις υπάρχουν για την εκδήλωση του καρκίνου του προστάτη όμως;
Παλαιότερα δεδομένα, της δεκαετίας του ‘80, συνέθεταν μια μάλλον αρνητική εικόνα για τη σχέση κατανάλωσης καφέ με την εκδήλωση του καρκίνου του προστάτη. Τα τελευταία χρόνια όμως, υπάρχει μια στροφή στην καλύτερη διερεύνηση του θέματος και φαίνεται ότι …κάπως αλλιώς είναι τα πράγματα. Μετα-ανάλυση επιδημιολογικών ερευνών, ανέδειξε την προβληματική μεθοδολογία όσων ερευνών έδειχναν αρνητική συσχέτιση της κατανάλωσης καφέ και της παρουσίας καρκίνου προστάτη. Παράλληλα, παρατηρώντας ότι οι λίγες προοπτικές μελέτες που συμπεριλήφθηκαν σε αυτή την ανάλυση, δεν ανίχνευαν καμία συσχέτιση, ούτε θετική ούτε αρνητική, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα δεδομένα δεν επαρκούν για να στοιχειοθετήσουν την όποια συσχέτιση.
Σημειώνεται, ότι οι προοπτικές μελέτες είναι σχεδιαστικά οι καλύτερες από τις επιδημιολογικές. Έτσι, σε επόμενη μετανάλυση, μια ομάδα επιστημόνων από τη Σανγκάη, συγκέντρωσε μόνο προοπτικές μελέτες και έδειξε ότι συγκριτικά με αυτούς που δεν κατανάλωναν καθόλου ή σπάνια καφέ, εκείνοι που κατανάλωναν τακτικά είχαν 21% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη και 3% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν οποιασδήποτε μορφής καρκίνο. Ακόμη και σε περιπτώσεις που η νόσος βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, μεγάλη προοπτική έρευνα στις ΗΠΑ με μακροχρόνια παρακολούθηση έδειξε εξίσου προστατευτική δράση του καφέ. Ακόμη πιο πρόσφατη έρευνα, το ίδιο καλοσχεδιασμένη, στη Σκωτία αυτή τη φορά, είχε παρόμοια αποτελέσματα, αποδεικνύοντας την προστατευτική δράση του καφέ, και συγκεκριμένα στον καρκίνο του προστάτη επιθετικού τύπου.
Παρά τις όποιες επιδημιολογικές παρατηρήσεις όμως, υπάρχει μια αναγκαία συνθήκη η οποία πρέπει να πληρείται για να εμπιστευτεί κανείς τα αποτελέσματα των ερευνών και αυτό έχει να κάνει με τον εντοπισμό και την περιγραφή των βιολογικών μηχανισμών που επεξηγούν την συσχέτιση με τη νόσο. Πιο συγκεκριμένα, πώς ο καφές εμποδίζει την έναρξη του καρκίνου του προστάτη ή επιβραδύνει την εξέλιξή του;
Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να απαντηθεί από τις επιδημιολογικές μελέτες. Ένας προτεινόμενος μηχανισμός, ωστόσο, αφορά την εμπλοκή των χλωρογενικών οξέων και των λιγνανών του καφέ στη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα και της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη, μέσω του ινσουλινομιμητικού αυξητικού παράγοντα (IGF-1) συμβάλλει στην ανάπτυξη των κυττάρων, το ίδιο θα κάνει με τα καρκινικά κύτταρα. Έτσι, η βελτιωμένη ρύθμιση της ινσουλίνης αίματος μπορεί ενδεχομένως να επεξηγήσει εν μέρει την προστατευτική δράση του καφέ, απέναντι στον καρκίνο του προστάτη. Ένας ακόμη προτεινόμενος μηχανισμός, έχει να κάνει με την αντιφλεγμονώδη δράση των αντιοξειδωτικών του καφέ, που έχει φανεί και σε άλλου είδους μελέτες, δεδομένου ότι η φλεγμονή πιστεύεται ότι παίζει τον δικό της ρόλο στην εκδήλωαη του καρκίνου του προστάτη. Και τέλος, οι ορμόνες φύλου, όπως η τεστοστερόνη, είναι σημαντικές για την έναρξη της νόσου για την οποία έχει φανεί ότι όσο υψηλότερη η συγκέντρωσή της στο αίμα, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. Και ο καφές έχει επανειλημμένως συσχετιστεί με αυξημένη συγκέντρωση τέτοιων ορμονών.
Μήπως είναι λοιπόν καιρός να συμπεριλάβουμε την τακτική κατανάλωση καφέ ανάμεσα στις υπόλοιπες διατροφικές συστάσεις; Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές θετικές ενδείξεις για την κατανάλωση καφέ. Μέχρι το σημείο όμως να γίνονται ειδικές και στοχευμένες συστάσεις, απέχουμε ακόμα. Πριν προχωρήσουμε σε ένα τέτοιο βήμα, κάποιοι παράγοντες που μένουν να διευκρινιστούν και να περιγραφούν πλήρως και από άλλες μελέτες, είναι αν παίζει ρόλο το είδος του καφέ, ο τρόπος παρασκευής του, η ποσότητα για την οποία γίνεται λόγος, αν υπάρχει συνεργιστική δράση με άλλα ροφήματα ή τρόφιμα, αν η προσθήκη γάλακτος ή ζάχαρης μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα, αν διατηρείται ή μήπως αμφισβητείται η ίδια δράση σε περίπτωση που υπάρχουν άλλα συνοδά νοσήματα του ασθενή… Το σίγουρο είναι ότι το ζήτημα του καφέ και του καρκίνου του προστάτη απασχολούν περισσότερο την επιστημονική κοινότητα τα τελευταία χρόνια και έχει βελτιωθεί κατά πολύ και η μεθοδολογία προσέγγισης του ζητήματος. Δε μένει λοιπόν, παρά να κάνουμε υπομονή και για νεότερα δεδομένα!

By myhnews.gr