Σπάνιο φωτογραφικό υλικό: Μακεδονομάχοι και Ιερολοχίτισσες

ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΙ
Ο Μακεδονικός Αγώνας θα μείνει στη μνήμη των περισσοτέρων ως ένας ανορθόδοξος πόλεμος ελληνικών και βουλγαρικών ενόπλων σωμάτων μέσα στην τουρκική επικράτεια. Σκοπός των ελληνικών σωμάτων ήταν να περιφρουρήσουν το εθνικό φρόνημα των χωριών, ν' αποκαταστήσουν την τάξη σε όσα χωριά είχαν σημειωθεί αποσκιρτήσεις μετά από πιέσεις των αντιπάλων, να εξουδετερώσουν τις ένοπλες ομάδες και να περιορίσουν τη δράση των ληστρικών σωμάτων, τα οποία κινούνταν μεταξύ παρανομίας και εθνικού αγώνα, ταλαιπωρώντας τους αγροτικούς πληθυσμούς.

Ο αγώνας αυτός άρχισε ουσιαστικά το 1903 και πήρε τέλος το 1908, όταν θεσπίστηκε το τουρκικό σύνταγμα με το κίνημα των Νεοτούρκων. Σ' αυτό το χρονικό διάστημα, δύο ήταν οι κυριότεροι εχθροί του ελληνικού στοιχείου: οι Βούλγαροι κομιτατζήδες και οι Τούρκοι σωβινιστές.

Το σώμα του καπετάν Λίτσα (Αντώνη Βλαχάκη) στα Καστανοχώρια της Δυτικής Μακεδονίας

Οπλάρχηγος Δούκας - Σερρών, μετά των οπαδών του

Ο Γιώργος Μακρής με τους άντρες του στην περιοχή Καστοριάς

Υπήρχε και μια νεαρή καπετάνισσα, η Περιστέρα από τη Σιάτιστα. Ο αδελφός της ο Γούλιας Κράκας διαδέχτηκε στην αρχηγεία το Σπανό όταν έπεσε σε μια σύγκρουση με τους Τούρκους. Πήγε μαζί του και η Περιστέρα, που θα είχε ενοχληθεί από τους Τούρκους.

Η θρυλική Καπετάνισσα Περιστέρα, σε ηλικία 18 ετών έγινε καπετάνισσα με το όνομα "καπετάν Σπανοβαγγέλης" και άρχισε κλεφτοπόλεμο με τους Τούρκους στις περιοχές Κοζάνης και Καστοριάς. Στην ανδροποίησή της θυσίασε και τα ωραία της μακριά μαλλιά, τα οποία όπως διηγείται η ίδια "έκοψε κι σκόρπισε στους βάτους και στους θάμνους του βουνού".

Παρά τον διμέτωπο αγώνα, εναντίον Βουλγάρων και Τούρκων, τα ελληνικά σώματα κατόρθωσαν σταδιακά να περιορίσουν τα βουλγαρικά ερείσματα και ν' αποκαταστήσουν την εθνολογική ισορροπία.

ΙΕΡΟΛΟΧΙΤΙΣΣΕΣ
Επικουρικά των δυνάμεων της Στρατιάς Ηπείρου δρούσαν και τα σώματα προσκόπων, από ντόπιους εθελοντές, όπως αυτό του Νότη Μπότσαρη. Υπήρχαν και τμήματα γυναικών, όπως οι θρυλικές Ιερολοχίτισσες.

Απελευθερώνοντας και το Μέτσοβο, η Στρατιά Ηπείρου πολιόρκησε τα Ιωάννινα, που τα υπεράσπιζαν τα οχυρά του Μπιζανίου, θέσεις οχυρωμένες με ισχυρό πυροβολικό και γερμανική σχεδίαση. Δύο φορές οι Έλληνες προσπάθησαν να τα καταλάβουν, και υποχώρησαν με σημαντικές απώλειες.

Όμως..
Η Στρατιά Θεσσαλονίκης, αφού απελευθέρωσε τη Φλώρινα και τη Καστοριά κινήθηκε προς ενίσχυση της Στρατιάς Ηπείρου, τη διοίκηση της οποίας ανέλαβε αυτοπροσώπως ο διάδοχος Κωνσταντίνος. Έτσι, στις 20 Φεβρουαρίου, μετά από ισχυρή προπαρασκευή βολών πυροβολικού οι οπλίτες και οι εύζωνοι κατέλαβαν τα οχυρά του Μπιζανίου με εφ'όπλου λόγχη.

Οι οθωμανικές δυνάμεις του Εσάτ Πασά παρεδόθηκαν άνευ όρων στον ελληνικό στρατό.

Η απελευθέρωση της πόλης ήταν γεγονός. Οι ελληνικές δυνάμεις στρατοπέδευσαν γύρω από τα Γιάννενα για να πάρουν μιά ανάσα, καθώς οι διαταγές ήταν ήδη γνωστές: πορεία προς το βορρά και απελευθέρωση των ελληνικών πληθυσμών της Αλβανίας.

Ο A' Βαλκανικός Πόλεμος τελείωσε με την ήττα της Τουρκίας σε ξηρά και θάλασσα. Η Ελλάδα διεύρυνε τα σύνορά της έως τα Ιωάννινα και τη Θεσσαλονίκη. Οι εδαφικές διεκδικήσεις των Βουλγάρων προκάλεσαν έναν ακόμη πόλεμο, πιο σκληρό και με μεγαλύτερες απώλειες. Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα την ήττα της Βουλγαρίας και την απελευθέρωση νέων εδαφών. Το ελληνικό κράτος περιέλαβε τη Δράμα και την Καβάλα.

HellasOnTheWeb Org-Independent Greek Net
MacedoniaHellenicLand.Eu

Πηγές
- "Πορεία προς το Μέτωπο", parliament.gr
- "Μακεδονικός Αγώνας", mani.org.gr
- "Αθανάσιος Μπρούφας & Καπετάνισσα Περιστέρα", anihneftes.forumotion.com

Πηγές φωτογραφιών:
- "Απελευθερωτικοί Αγώνες στην Βόρειο Ήπειρο", του Κωνσταντίνου Αβτζιγιάννη. Περιοδικό 'Πολεμικές Μονογραφίες', τεύχος 46
- "Μακεδονία - Μακεδονικός Αγώνας", εκδόσεις Αιγαίο, του Κωνσταντίνου Δούφλια

macedoniahellenicland.eu