Εικόνες από τα άγνωστα αριστουργήματα της προϊστορικής Θήρας

Από τον αρχαιολόγο Χρίστο Ντούμα
Ένα από τα σημαντικότερα μέλη της αρχαιολογικής κοινότητας, ο Χρίστος Ντούμας, ο αρχαιολόγος που αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής, 50 ολόκληρα χρόνια στις ανασκαφές της Θήρας, είναι ο συγγραφέας του τόμου «Προϊστορική Θήρα» του 19ου έργου του εκδοτικού προγράμματος «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.
Ο τόμος παρουσιάζει τα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη, ένα μεγάλο μέρος από τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, στα Φηρά.

Πρόχους με παράσταση δελφινιών σε θαλάσσιο βυθό

Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι οι αποκατεστημένες τοιχογραφίες από δημόσια κτήρια και ιδιωτικές κατοικίες του οικισμού στο Ακρωτήρι, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, καθώς δεν εκτίθενται
στο μουσείο και οι οποίες αναδεικνύουν τη μοναδική παραστατική τέχνη που είχε αναπτυχθεί.
Η υπέροχη παράσταση της νηοπομπής, ένα ζωγραφικό έργο μήκους 4 μέτρων που κοσμούσε ιδιωτική κατοικία, η μεγάλη τοιχογραφική σύνθεση των κροκοσυλλεκτριών, έργο που είχε φτιαχτεί για δημόσιο κτήριο του οικισμού και η αναπαράσταση της τελετουργικής διαδικασίας μύησης στην οποία παρουσιάζονται νέοι, είναι μερικά μόνο από τα δείγματα του μεγάλου έργου της αποκατάστασης, που έχει επιτελέσει το εργαστήριο που λειτουργεί στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου.

Πίθος που εικονίζει θαλάσσιο τοπίο όπου θαλασσοπούλια τρέπονται σε φυγή, πιθανώς τρομαγμένα από την εμφάνιση δελφινιών

«Το 2017 συμπληρώνεται μισός αιώνας από την έναρξη των ανασκαφικών εργασιών στο Ακρωτήρι της Θήρας» λέει ο Χρίστος Ντούμας.
«Πραγματικά είναι ευτυχής συγκυρία που το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση αποφάσισε την έκδοση ειδικού τόμου για την προϊστορική πόλη που ήλθε στο φως εκεί και για το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας, όπου εκτίθεται μια επιλογή από τα άφθονα ευρήματα του χώρου.

Η τοιχογραφία της λεγόμενης «Ιέρειας» στη Δυτική Οικία.

Η μορφή κρατεί μικρό θυμιατήρι με το αριστερό χέρι, ενώ με το δεξί φαίνεται να πασπαλίζει με αρωματικό θυμίαμα τα αναμμένα κάρβουνα.

Μικρή τριποδική τράπεζα, διακοσμημένη με την τεχνική της τοιχογραφίας Εικονίζονται δελφίνια σε θαλάσσιο τοπίο.

Μοναδική πρόχους του δίχρωμου ρυθμού Στη μια πλευρά παριστάνεται σκηνή 2 ανδρικών μορφών, πιθανώς σε τελετουργική προσφορά και στην άλλη μεγάλος αετός με ανοικτές φτερούγες, πιθανώς σε πτήση, μεταφέροντας αετιδέα (αετόπουλο).

Μικρογραφική ζωφόρος, μήκους 4 περίπου μέτρων, από την ανώτερη ζώνη του νότιου τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικία, με παράσταση νηοπομπής.

Τα πλοία είναι πολεμικά, ιστιοφόρα, και παριστάνονται σε 2 σειρές.
Ομοίωμα άγριου θηρίου (λιονταριού ή ερπετού) στην πρύμνη πιθανώς αποτελούσε το έμβλημα του σκάφους, ενώ η παράσταση ικρίου εικονίζει τον μικρό θάλαμο του κυβερνήτη.
Μπροστά στέκεται όρθιος ο τιμονιέρης, ρυθμίζοντας την κατεύθυνση του πλοίου.
Αντίκρυ στον τιμονιέρη και δίπλα από την καθιστή μορφή βρίσκονται οι ασπίδες των πολεμιστών που εικονίζονται καθισμένοι.
Τα ιστία των πλοίων της κάτω σειράς είναι κατεβασμένα και εμφανίζονται τα κράνη και τα ακόντια των πολεμιστών.
Οι σκυμμένοι κωπηλάτες στην κουπαστή κάθε πλοίου διακρίνονται μόνο από τα κεφάλια τους και από τα χέρια τους που κρατούν τα κουπιά.

Λεπτομέρειες από την αριστερή πλευρά της τοιχογραφίας.

Το Λιμάνι του απόπλου.

Η χλωρίδα και η πανίδα στο εικονιζόμενο τοπίο στο βάθος υποδηλώνουν τον εξωτικό χαρακτήρα του.

Το Λιμάνι του απόπλου. 

Η χλωρίδα και η πανίδα στο εικονιζόμενο τοπίο στο βάθος υποδηλώνουν τον εξωτικό χαρακτήρα του.

Στο κέντρο της νηοπομπής δεσπόζει, δυστυχώς όχι καλά διατηρημένο, μικρό σκάφος με ανοιγμένα τα πανιά

Προφανώς πρόκειται για τον αγγελιοφόρο της νηοπομπής, όπως υποδηλώνουν και τα περιστέρια που εικονίζονται με ανοιχτές φτερούγες στα πλευρά του.

Η νηοπομπή φτάνει στον προορισμό της.

Η λοφοσειρά που εικονίζεται να προστατεύει το λιμάνι από αριστερά είναι σχεδόν ταυτόσημη με το τοπίο στα δυτικά της προϊστορικής πόλης του Ακρωτηρίου, γεγονός που προσέδωσε στη συγκεκριμένη τοιχογραφία τον χαρακτηρισμό του αρχαιότερου χάρτη του κόσμου. Στην κορυφή του λόφου εικονίζεται οικίσκος με ανδρικές μορφές που φαίνεται πως ανήκαν στους παρατηρητές/φύλακες του λιμανιού.

Η πόλη με τα πολυόροφα κτήρια είναι, χωρίς αμφιβολία, η πόλη του Ακρωτηρίου

της οποίας οι κάτοικοι, ειδοποιημένοι από το παρατηρητήριο για τη άφιξη του στόλου, βγαίνουν από τα σπίτια τους και συγκεντρώνονται στην προκυμαία για να καλωσορίσουν αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η πόλη με τα πολυόροφα κτήρια είναι, χωρίς αμφιβολία, η πόλη του Ακρωτηρίο

Μικρογραφική ζωφόρος από την ανώτερη ζώνη του ανατολικού τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικίας, με παράσταση ποταμού σε υποτροπικό περιβάλλον.

Τα ψηλά φοινικόδεντρα που προβάλλονται στην αντίπερα όχθη, ενώ φύονται στην εγγύτερη, είναι μια χειροπιαστή απόπειρα του ζωγράφου να αποδώσει την τρίτη διάσταση. Ο εξωτικός κόσμος της Ανατολής, με τον οποίο οι Θηραίοι ναυτικοί είχαν επαφές, υποδηλώνεται με την απεικόνιση φανταστικού γρύπα. Ταυτόχρονα όμως, ο κόσμος αυτός είναι υπαρκτός, όπως δηλώνει η παρουσία πραγματικών άγριων θηρίων.

Ακόμη και σ’αυτόν τον εξωτικό και μακρινό κόσμο η ζωή έχει τις απαιτήσεις της

Ο αγριόγατος για να επιβιώσει έστησε ενέδρα και εφορμά προς τις πάπιες που, αμέριμνες ως εκείνη τη στιγμή στην όχθη του ποταμού, τον αντιλήφθηκαν και σπεύδουν να τον αποφύγουν. Μέσα στην άγρια φύση του παραποτάμιου τοπίου, η ανθρώπινη παρουσία υποδηλώνεται από τα κλαδεμένα φοινικόδεντρα.

Τοιχογραφική σύνθεση παριστάνει τρεις γυναικείες μορφές («Λατρεύτριες»)

που φορώντας πλούσιες ενδυμασίες και πολύτιμα κοσμήματα κατευθύνονται προς το τέμενος.
Η μεσαία «Λατρεύτρια» η οποία κάθεται πιθανώς μετά από τραυματισμό στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού της.
Με το αριστερό χέρι στο μέτωπο πιθανώς δηλώνει τον πόνο, ενώ κρατώντας το τραυματισμένο πόδι με το δεξί δείχνει το αίτιο του πόνου.
Η μακρά κόμη της δηλώνει ότι πρόκειται για ώριμη γυναίκα.
Το εν μέρει ξυρισμένο κεφάλι της τρίτης «Λατρεύτριας» δηλώνει ότι πρόκειται για νεαρή μορφή σε διαδικασία μύησης.
Καλύπτεται ολόκληρη με αραχνοΰφαντο διαφανή πέπλο και έχει το σώμα στραμμένο προς τις άλλες μορφές, ενώ ταυτόχρονα ατενίζει το ιερό, πιθανώς εκδηλώνοντας την αγωνία της για την έκβαση της τελετής.

Η εικονιζόμενη «Λατρεύτρια», ώριμη γυναίκα φοράει αραχνοΰφαντο διαφανές περικόρμιο και προτείνει το αριστερό της χέρι κρατώντας πολύτιμο περιδέραιο.

Οι εικονιζόμενοι νεαροί, με αρκετά ξυρισμένο το κεφάλι τους, απέχοντας πολύ από την δική τους ενηλικίωση, απλώς βοηθούν στην τελετή του πιο ώριμου.

Το πολύχρωμο ύφασμα που κρατεί ο νεαρός που προηγείται είναι πιθανώς το ζώμα, με το οποίο θα περιβληθεί εκείνος που θα ανακηρυχτεί σε ενήλικο. Ο μικρός που ακολουθεί μεταφέρει μικρή φιάλη, της οποίας το χρώμα έχει ξεθωριάσει και δεν φαίνεται με γυμνό μάτι.

Στη μεγάλη αυτή τοιχογραφική σύνθεση... 

...εικονίζεται σε ορεινό τοπίο κατάφυτο με κρόκους μια ώριμη γυναίκα που δείχνει σε μυούμενη νεαρή μορφή με ξυρισμένο κεφάλι τον τρόπο συλλογής των στημόνων του άνθους. Η τελευταία μιμείται ατενίζοντας την «δασκάλα», αγωνιώντας για την επιδοκιμασία της.

Λεπτομέρεια με την έκφραση του προσώπου της ώριμης κροκοσυλλέκτριας («δασκάλας»)

Λεπτομέρεια με την έκφραση του προσώπου της νεαρής (μυούμενης) κροκοσυλλέκτριας.

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου

Απόψεις του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου.

Εγκλείσματα φύλλων ελιάς σε λάβα

Οι σχέσεις των Θηραίων με την Ανατολική Μεσόγειο αντανακλάται και στην τέχνη.
Αυτό προκύπτει από τοιχογραφίες όπως η μεγάλη σύνθεση των πιθήκων.
Ο φυσιοκρατικός τρόπος με τον οποίο αποδίδονται οι πίθηκοι αναρριχώμενοι στους βράχους ασφαλώς οφείλεται σε προσωπική εμπειρία του ζωγράφου, όσον αφορά την κίνηση και τις συνήθειές τους.

Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία των πιθήκων

Η τοιχογραφία του νεαρού ψαρά

Τμήμα της τοιχογραφίας των Παπύρων

Χάρη στις εργασίες που έγιναν τόσο στον αρχαιολογικό χώρο όσο και στα επί τόπου εργαστήρια συντήρησης κατά τις πέντε αυτές δεκαετίες, σήμερα είναι δυνατή η σκιαγράφηση της ιστορίας του προϊστορικού οικισμού και της σταδιακής του ανάπτυξης, αλλά και η διαμόρφωση μιας εικόνας για την πρόοδο της κοινωνίας που έζησε εκεί».

by Αρχαία Ελληνικά 

Μια video artist παίζει με τις φαντασιώσεις του Άρθουρ Έβανς για τον Μινωικό Πολιτισμό

Η βραβευμένη Elizabeth Price προσθέτει κι άλλη σάλτσα στην ήδη ευφάνταστη «Μινωική αποκατάσταση» του Έβανς στην Κνωσσό.

Το Institute for the Study of the Ancient World (Ινστιτούτο για την Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου) είναι ένα παράρτημα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης που στεγάζεται σε ένα οίκημα κοντά στην 5η Λεωφόρο.
Υποδέχεται τακτικά υποψήφιους διδάκτορες και επιστημονικούς συνεργάτες και διοργανώνει μικρές και πολύ εξειδικευμένες εκθέσεις αρχαιοτήτων από την Ελλάδα, την Ρώμη, το Βυζάντιο και την Περσία.
Δεν πρόκειται λοιπόν για ένα πολιτιστικό ίδρυμα στο οποίο θα στραφεί κανείς για να παρακολουθήσει εκθέσεις σύγχρονης video art ή έργα δημιουργημένα με την χρήση πολύπλοκων 3D γραφικών υπό τους ήχους μουσικής electronica και με τα στοιχεία των εκθεμάτων γραμμένα σε φούξια γραμματοσειρά Helvetica.

Δείτε το slideshow Émile Gilliéron πατήρ ή υιός, “Ακροβάτες Πηδούν πάνω από Ταύρο", 20ος αι. πριν από το 1914), ακουαρέλα σε χαρτί βασισμένο σε νωπογραφία της Κνωσσού. (παραχώρηση Harvard Art Museums, Arthur M. Sackler Museum. εικόνα © Institute for the Study of the Ancient World, φωτό: Steve Gyurina)

Για λίγες όμως ακόμα εβδομάδες, αυτό το διακριτικό και καθώς πρέπει ινστιτούτο θα φιλοξενήσει το έργο της βρετανίδας καλλιτέχνιδος Ελίζαμπεθ Πράις που γέμισε τις ήσυχες αίθουσες του με μουσική και κινούμενες εικόνες.

Η νικήτρια του Βραβείου Turner του 2012 κατά την διάρκεια μιας residency στα μουσεία του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ashmolean και Pitt Rivers εντυπωσιάστηκε από τις ακουαρέλες της αρχαιολογικής αποστολής του Άρθουρ Έβανς στην Κρήτη.

Πρόκειται για την αποστολή που στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ανέσυρε στην επιφάνεια τον Μινωικό πολιτισμό.

Το βίντεο που δημιούργησε η Πράις στην Οξφόρδη αποτελεί το ήμισυ της ενδιαφέρουσας έκθεσης που διεξάγεται στην Νέα Υόρκη με τίτλο "Αποκαθιστώντας τους Μινωίτες: Elizabeth Price και Sir Arthur Evans" όπου εξερευνώνται οι υπερβάσεις της αρχαιολογίας και το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να προβάλλει τις τρέχουσες προσδοκίες και προσλαμβάνουσες στις άγνωστες περιόδους του παρελθόντος.

Η Price δημιούργησε ένα ευφάνταστο και φορτισμένο έργο τέχνης,γεμάτο ιδέες και συμπάθεια προς τις αδυναμίες προσωπικοτήτων του παρελθόντος.

Émile Gilliéron υιός, “Γαλάζιοι Πίθηκοι σε Πετρώδες Τοπίο” (1928), ακουαρέλα σε χαρτί βασισμένο σε νωπογραφία της Αίθουσας των Τοιχογραφιών της Κνωσσού. (παραχώρηση Ashmolean Museum, University of Oxford, εικόνα © Ashmolean Museum, University of Oxford)

Πριν δει κάποιος την έξυπνη αποκατάσταση της Ελίζαμπεθ Πράις στο βίντεο πρέπει πρώτα να περιεργαστεί το ιστορικό τμήμα της έκθεσης, όπου παρουσιάζονται τόσο αρχαιολογικά ευρήματα όσο και αποδόσεις του ανασκαφικού χώρου και των ευρημάτων που σχεδιάστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα κατά την διάρκεια της ανασκαφής του Έβανς.
Ο Άρθουρ Έβανς (1851-1941) ήταν ο φύλακας, ή αν θέλετε ο επιμελητής, του μουσείου Ashmolean κατά την Βικτωριανή εποχή και με δικά του χρήματα αγόρασε ένα μεγάλο κομμάτι γης στην Κρήτη, το οποίο άρχισε να ανασκάπτει.
Είναι εκείνος που ξέθαψε την υλική κληρονομιά του πολιτισμού που προηγείται της κλασικής Ελλάδας κατά χίλια χρόνια και οι ιστορικοί του σήμερα ανατρέχουν ακόμα στην έρευνα και τις προσπάθειες του να κατανοήσει τον πρώιμο αρχαίο κόσμο.
Ο Evans όμως ήταν και λίγο ονειροπόλος.
Όπως και ο Γερμανός συνάδελφος του Ερρίκος Σλήμαν, ο οποίος περιηγήτο την Τουρκία ανακηρύσσοντας κάθε δεύτερη πέτρα τμήμα των τειχών της Τροίας, ο Έβανς έπεισε εαυτόν ότι οι μύθοι που είχε διαβάσει ως παιδί είχαν συμβεί στ' αλήθεια και πως έβγαζε από την γη και από την λήθη τα απομεινάρια ενός ειρηνικού και δοξασμένου βασιλείου.
Ονομάτισε τον πολιτισμό του οποίου τα ευρήματα έφερε στο φως "Μινωικό" από τον μυθολογικό Βασιλιά Μίνωα, δήλωσε πως ανακάλυψε το λίκνο της Ευρώπης και στην Κνωσσό "αποκατέστησε" ένα κατεστραμμένο παλάτι με νωπογραφίες και αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες που -στην καλύτερη περίπτωση- μπορεί κανείς να τις αποκαλέσει ευφάνταστες.

Αγγείο με τρεις λαβές, (Ύστερη Μινωική Περίοδος, 1600–1500 π.Χ), τερακότα, Κνωσσός (?) (παραχώρηση του Metropolitan Museum of Art, New York, Rogers Fund)

Το πιο εμφανώς πλαστό αντικείμενο είναι ένα άγαλμα από ελεφαντόδοντο που ο Βρετανός αρχαιολόγος είχε ονομάσει "Παναγία των Αθλημάτων". “Αγαλματίδιο Μινωιτισσας Θεάς” (Πιθανά αρχές 20ου αιώνα), ελεφαντοστό και χρυσός, Κρήτη (;) (παραχώρηση Royal Ontario Museum, Τορόντο, © ROM)

Στο Ινστιτούτο για την Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου οι ακουαρέλες των κρητικών ζωφόρων που δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες που εργάζονταν για τον Έβανς είχαν Αρ Νουβό διακοσμητικά στοιχεία που ταίριαζαν περισσότερο στα λονδρέζικα πολυκαταστήματα παρά σε κτήρια ενός πολιτισμού χιλιάδων ετών.
Η έκθεση συμπεριλαμβάνει επίσης πραγματικά μινωικά τεχνουργήματα, όπως ένα γυναικείο αγαλματίδιο του 1600-1450 π.Χ. αλλά και πλαστογραφίες που αγόρασε ο Έβανς στην Κρήτη.
Το πιο εμφανώς πλαστό αντικείμενο είναι ένα άγαλμα από ελεφαντόδοντο που ο Βρετανός αρχαιολόγος είχε ονομάσει "Παναγία των Αθλημάτων".
Πρόκειται για μία γυμνή μορφή τις οποίας τα στήθη πλαισιώνονται από έναν χρυσό κορσέ ενώ το φύλο είναι κάπως ακαθόριστο χάρη σε ένα κάλυμμα που ντραπάρει στους γοφούς.
Ο επιμελητής του μουσείου Getty, ο Κένεθ Λαπάτιν γράφει στον κατάλογο της έκθεσης πως οι πλαστογράφοι στην Κρήτη ήξεραν πώς να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες του Έβανς.
Ο χώρος της ανασκαφής έπρεπε να προσφέρει ευρήματα που να συνάδουν με τα όνειρα του για την ύπαρξη ενός ειρηνικού, μητριαρχικού και ελεύθερου πολιτισμού, μιας κοινωνίας που απείχε παρασάγγας από την Ευρώπη που την περίοδο εκείνη διολίσθαινε σε έναν φρικτό παγκόσμιο πόλεμο. Εμπνεόμενη τόσο από τις υπερβολές του ίδιου του Έβανς, όσο και από τις οπτικές επινοήσεις της ομάδας του, η Price δημιούργησε ένα βίντεο δύο οθόνων με τίτλο "Μία Αποκατάσταση".
Το έργο ξεκινά με εικόνες πλούσιας χλωρίδας που μοιάζει να φυτρώνει μέσα από το σκοτάδι υπό τους ήχους κρουστών ενώ η αφήγηση, η φωνή προέρχεται από μία μηχανή text-to-speech, περιγράφει την αναπαράσταση των βοτανικών διακοσμήσεων της Κνωσσού.
Εικόνες από τα μουσεία της Οξφόρδης εναλλάσσονται με ψηφιακές αποδόσεις φυτών που ανθίζουν ως σύμβολα της δημιουργικής και ανεξέλεγκτης αρχαιολογικής γονιμότητας του Έβανς.

Αγνώστου, “Φανταστική Απεικόνιση της πρόσοψης της κεντρικής αυλής", (αρχές 20ου αι.), ακουαρέλα σε χαρτί, Κεντρική Αυλή, Κνωσσός.(παραχώρηση Ashmolean Museum, University of Oxford, εικόνα © Ashmolean Museum, University of Oxford)

Σύντομα τα φυτά υποχωρούν και η Ελίζαμπεθ Πράϊς παρουσιάζει αντικείμενα από τις συλλογές των μουσείων, τα οποία εμφανίζονται καθώς οι εικόνες ίπτανται και αναμειγνύονται στην επιφάνεια εργασίας ενός υπολογιστή.
Η αφηγήτρια, που αρχικά ακουγόταν σαν να πρόκειται για συνεργάτιδα του Έβανς πριν από έναν αιώνα, εξηγεί πως ανακατατάσσει "φωτογραφικά και αρχειακά τεκμήρια" σε μια ψηφιακή βάση δεδομένων.
Όπου ο Έβανς χρησιμοποίησε τσιμέντο και χρώμα προκειμένου να αναστησει τον αρχαίο κόσμο, αυτή η νέα ψηφιακή αποκατάσταση της Κνωσσού -η αποκατάσταση της αποκατάστασης - πραγματοποιείται σε έναν εξυπηρετητή.
Οι εικόνες αρχείου και οι νέες αποδόσεις τρεμοπαίζουν, πολλαπλασιάζονται και μεταμορφώνονται ώστε να δώσουν πνοή σε μία νέα άποψη για το παρελθόν, πιο οργανική και ιμπρεσσιονιστική από την καθεστωτική γνώση ενός μουσείου.
Η Price δημιούργησε ένα ευφάνταστο και φορτισμένο έργο τέχνης, γεμάτο ιδέες και συμπάθεια προς τις αδυναμίες προσωπικοτήτων του παρελθόντος.
Η ευφυΐα στο έργο της έγκειται στο γεγονός ότι τοποθετεί μία τρίτη περίοδο ανάμεσα στην αρχαιότητα και το παρόν: τα οράματα του Έβανς και μιας ολόκληρης γενιάς αρχαιολόγων των οποίων η φλογερή επιθυμία της ανακάλυψης υποκαθιστούσε την επιστημονική ρώμη.
Η νέα Κνωσσός που χτίζεται μέσα από τα αρχεία που τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο στο cloud δεν είναι ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο αληθής ή ψευδής από τις νωπογραφίες, τις ακουαρέλες, τα σχέδια και τις αρχαίες μαϊμούδες που έφερε η ομάδα του Έβανς στην Βρετανία.
Το παρελθόν παραμένει πάντα έργο σε εξέλιξη, ανεξαρτήτως του αν χρησιμοποιούμε νερομπογιές ή pixels.

Διακοσμητική ζωφόρος, ακουαρέλα σε χαρτί βασισμένη σε νωπογραφία του Ανακτόρου της Τιρύνθου, Αργολίδα. (19ος - 20ος αι., πριν το 1914) (παραχώρηση Harvard Art Museums, Arthur M. Sackler Museum, εικόνα © Institute for the Study of the Ancient World, φωτό: Steve Gyurina) 

Αποκατεστημένο κεραμικό αγγείο (Μέση Μινωική Περίοδος II–III Περίδος, 1900–1600 π.Χ), τερακότα, Κνωσσός (παραχώρηση του Metropolitan Museum of Art, New York)

Φωτογραφία κεραμικών αγγείων της Μέσης Μινωικής Περιόδου από το Παλαιό Ανάκτορο (αρχές 20ου αι.) ασημοτυπία, Κνωσσός (παραχώρηση Ashmolean Museum, University of Oxford, εικόνα © Ashmolean Museum, University of Oxford)

Στιγμιότυπο από το βίντεο της Elizabeth Price 

Άποψη της έκθεσης με την "Παναγία των Αθλημάτων."

 Άποψη της έκθεσης. 

Με στοιχεία από τους The New York Times

Πηγή: www.lifo.gr

Αποτελέσματα ανασκάφής στον Πετρά Σητείας.

H ανασκαφή του ασύλητου Προ- και Παλαιο-ανακτορικού μινωικού νεκροταφείου Πετρά Σητείας (2800-1800 π.Χ) συνεχίσθηκε για 12η χρονιά, υπό τη διεύθυνση της επίτιμης Διευθύντριας του ΥΠΠΟΑ, Δρ Μεταξίας Τσιποπούλου, με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Ο Πετράς ανασκάπτεται και μελετάται από διεπιστημονική ομάδα 26 ατόμων από 9 χώρες.
Στο νεκροταφείο έχουν μέχρι σήμερα ανασκαφεί 17 μεγάλα ταφικά κτίρια (με εμβαδόν έως 125 τετρ.μ.) (Εικ. 1), μία ταφική βραχοσκεπή, τρεις λάκκοι και δύο εκτεταμένοι χώροι τελετουργιών (Εικ. 2), που ανεγέρθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από εξέχουσες οικογένειες του ανακτορικού οικισμού.
Οι ταφές είναι δευτερογενείς, με επτά μόνον εξαιρέσεις πρωτογενών.
Η ποσότητα και η διατήρηση του σκελετικού υλικού είναι μοναδική, καθώς και η ποικιλία των κτερισμάτων, πολλά από αυτά πολύτιμα κατασκευασμένα εισηγμένες πρώτες ύλες.
Ενδεικτικά αναφέρονται μεγάλος αριθμός χρυσών και ασημένιων κοσμημάτων, πολλά χάλκινα εργαλεία, ιδίως καλλωπισμού, περισσότερα από 200 λίθινα αγγεία, περισσότερες από 65 σφραγίδες από ελεφαντόδοντο και ημιπολύτιμους λίθους, και δύο σφραγιστικά δακτυλίδια (Εικ. 3).
Η ποσότητα της κεραμικής είναι επίσης σημαντικότατη και περιλαμβάνει πολύ μεγάλο αριθμό διακοσμημένων, ιδίως τελετουργικών αγγείων.
Η φετινή χρονιά επικεντρώθηκε κυρίως σε ΠΜ ΙΙ και ΜΜ ΙΙ ταφικά σύνολα, από τα οποία προέκυψαν νέες ελεφάντινες σφραγίδες, μοναδικά χρυσά κοσμήματα, χάνδρες από χρυσό και ημιπολύτιμους λίθους, καθώς και λίθινα αγγεία και ειδώλια με πολύχρωμη καμαραϊκή διακόσμηση.

Φωτογραφίες:


Σχετικά Αρχεία:
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ ΣΤΟΝ ΠΕΤΡΑ ΣΗΤΕΙΑΣ
Κατηγορία:   Δελτίο Τύπου
Ημερομηνία Έκδοσης:  20/09/2017

www.culture.gr

Αποκαλύφθηκε η ορχήστρα και η πρώτη σειρά καθισμάτων του θεάτρου στην Αρχαία Θουρία

Γράφτηκε από την Κέλλυ Δημητρούλια



Πραγματικά εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα της φετινής ανασκαφικής περιόδου στην Αρχαία Θουρία καθώς, μέσα στις μόλις λίγες εβδομάδες αποκαλύφθηκε ολόκληρη η ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου και σημαντικό ακόμα μέρος των καθισμάτων.
Εκτιμάται μάλιστα πως το συγκεκριμένο αρχαίο θέατρο είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πως η αποκάλυψή του αναμένεται να φέρει σημαντική προβολή του τόπου.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την αρχαιολόγο Ξένη Αραπογιάννη:
«Η σημασία της αποκάλυψης και της ύπαρξης ενός αρχαίου θεάτρου είναι τεράστια και για την περιοχή. Και τόση μεγάλη ανάταση θα δώσει σ’ αυτή την περιοχή, στο Δήμο Καλαμάτας και όλη την ευρύτερη περιοχή. Θα είναι μια πολύ μεγάλη προβολή του τόπου με μεγάλες εξελίξεις στο μέλλον».
Οσον αφορά στην ανασκαφή που έγινε αυτό το καλοκαίρι στον χώρο του Αρχαίου θεάτρου, είπε: «Πήγε πάρα πολύ καλά με σημαντικά κι εντυπωσιακά αποτελέσματα, καθώς αποκαλύφθηκε όλη η ορχήστρα του Αρχαίου θεάτρου με όλη την πρώτη σειρά καθισμάτων. Τώρα μπορούμε να έχουμε μια πάρα πολύ χαρακτηριστική κι εντυπωσιακή εικόνα του αρχαίου θεάτρου».
Συνολικά φέτος εργάστηκαν 3 αρχαιολόγοι, 9 εργάτες κι ένας αρχιτέκτονας.
Οσον αφορά στον επόμενο στόχο, είναι «να μπορούμε να συνεχίσουμε την ανασκαφή για να δοθεί το μεγαλύτερο δυνατόν μέρος στο κοινό και στη συνέχεια να γίνει η μελέτη αναστήλωσης και φυσικά η αναστήλωση».
Οσο για τη χρηματοδότηση της ανασκαφής, σύμφωνα με την κ. Αραπογιάννη, προέρχεται κυρίως από το Ιδρυμα Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια, καθώς ακόμα από το Δήμο Καλαμάτας, το Ιδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακοπούλου όπως και την Περιφέρεια Πελοποννήσου, η οποία συμβάλλει στη βελτίωση της εικόνας των αρχαίων, στην προβολή τους, κυρίως στον χώρο του Ασκληπιείου.
Τονίστηκε δε η σημαντική συμβολή όλων των μελών της εταιρείας φίλων Αρχαίας Θουρίας και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.
Να σημειωθεί πως με αφορμή την ολοκλήρωση της φετινής ανασκαφικής περιόδου, ο Πολιτιστικός Σύλλογο Αριοχωρίου διοργάνωσε μια μικρή γιορτή για όλους όσους εργάστηκαν με αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Η γιορτή, με κεράσματα, έχει γίνει πλέον θεσμός.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο πρόεδρος του Συλλόγου Παντελής Καράμπελας,
«είναι το λιγότερο που μπορεί να κάνει ο σύλλογος γι’ αυτούς τους ανθρώπους»

Ρεπορτάζ: Κέλλυ Δημητρούλια
eleftheriaonline.gr

Ανακαλύφθηκε ένας από τους μεγαλύτερους μυκηναϊκούς τάφους

Πρόκειται για τον ένατο σε μέγεθος θαλαμοειδή τάφο από τους περίπου 4.000 που έχουν ανασκαφεί τα τελευταία 150 χρόνια.

Μια σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη κοντά στον Ορχομενό Βοιωτίας ανακοίνωσε σήμερα το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού:
«Ένας από τους μεγαλύτερους μυκηναϊκούς λαξευτούς τάφους που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα στην Ελλάδα ήρθε στο φως στο Προσήλιο του Δήμου Λεβαδέων, κοντά στον Ορχομενό, κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους του πενταετούς προγράμματος συνεργασίας ανάμεσα στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού/Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας και της Βρετανικής Σχολής Αθηνών/Πανεπιστήμιο του Cambridge. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τον ένατο σε μέγεθος θαλαμοειδή τάφο, από τους περίπου 4.000 που έχουν ανασκαφεί τα τελευταία 150 χρόνια».

Η κατασκευή, που είναι μνημειώδης και μαρτυρά την ιδιαίτερη φροντίδα που καταβλήθηκε για τη δημιουργία της, αποτελείται από έναν νεκρικό θάλαμο, στον οποίο οδηγεί λαξευτός δρόμος, μήκους 20 μ., ο οποίος απολήγει σε εντυπωσιακή αίθουσα επιφάνειας 42 τμ. «Τις τέσσερις πλευρές της αίθουσας περιτρέχει λαξευτό θρανίο (πεζούλι) καλυμμένο με πηλοκονίαμα.
Το αρχικό ύψος της οροφής, η οποία είχε σχήμα δίρριχτης στέγης, υπολογίζεται στα 3.5 μ.

Ωστόσο, η αρχική στέγη άρχισε να καταρρέει ήδη από την αρχαιότητα, ίσως μάλιστα ακόμη και στη μυκηναϊκή εποχή, δίνοντας στο εσωτερικό του θαλάμου σπηλαιώδη όψη, συνολικού ύψους 6.5 μ.», σημειώνει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, που συμπληρώνει ότι «η κατάρρευση της οροφής διατάραξε σε κάποιο βαθμό τη θέση του νεκρού και των αντικειμένων του, παράλληλα όμως κάλυψε και προστάτεψε το ταφικό στρώμα από μεταγενέστερες επεμβάσεις.
Στο δάπεδο του θαλάμου βρέθηκε ένας άνδρας, 40-50 χρονών, τον οποίο συνόδευαν προσεκτικά επιλεγμένα αντικείμενα.
Εντοπίστηκαν πάνω από δέκα επικασσιτερωμένα αγγεία, ζεύγος στομίδων (τμήματα από χαλινάρια αλόγων), εξαρτήματα τόξου, βέλη, περόνες, κοσμήματα από διάφορα υλικά, κτένια, ένας σφραγιδόλιθος και ένα σφραγιστικό δαχτυλίδι».

Σύμφωνα με το υπουργείο, «η κατασκευή του τάφου χρονολογείται περίπου στα μέσα του 14ου αι. π.Χ. και η αξία του έγκειται στο ότι απέδωσε ένα από τα καλύτερα μέχρι σήμερα τεκμηριωμένα ταφικά σύνολα της ανακτορικής περιόδου στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μεμονωμένες ταφές με σημαντικά ευρήματα σώζονται εξαιρετικά σπάνια σε μνημειακούς μυκηναϊκούς θαλαμωτούς τάφους, καθώς αυτοί χρησιμοποιούνται συνήθως για πολλαπλές ταφές και για πολλές γενιές, με αποτέλεσμα να διαταράσσονται ή να υφαρπάζονται τα κτερίσματά τους.
Συνεπώς, το σημαντικό στην περίπτωση του τάφου του Προσηλίου είναι ότι όλα τα αντικείμενα που βρέθηκαν συσχετίζονται με τον μοναδικό νεκρό που ενταφιάστηκε εκεί».

Το ΥΠΠΟΑ συνεχίζει ότι «η ανεύρεση της συγκεκριμένης ταφής και των κτερισμάτων της θα δώσει την ευκαιρία στους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα τις ταφικές πρακτικές της περιοχής κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους.
Για παράδειγμα, η εναπόθεση πολλών κοσμημάτων σε ανδρική ταφή αμφισβητεί, όπως και στην περίπτωση του κατά έναν αιώνα παλαιότερου πολεμιστή από την Πύλο που βρέθηκε το 2015, τη μέχρι τώρα ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι τα κοσμήματα συνόδευαν κυρίως γυναίκες στην τελευταία τους κατοικία.
Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός πως με εξαίρεση δύο μικρούς ψευδόστομους αμφορείς δεν βρέθηκε γραπτή μυκηναϊκή κεραμική στον τάφο, η οποία, κατά τα άλλα, είναι εξαιρετικά δημοφιλής τη συγκεκριμένη περίοδο».

Σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ, «η ανασκαφική ομάδα εικάζει πως ο τάφος σχετίζεται με το ανακτορικό κέντρο του μυκηναϊκού Ορχομενού, ο οποίος απέχει περίπου 3,5 χλμ. και ήταν το σημαντικότερο κέντρο της βόρειας Βοιωτίας τον 14ο – 13ο αι. π.Χ.
Ορατά τεκμήρια της δύναμης του Ορχομενού αποτελούν ακόμη και σήμερα ο θολωτός τάφος «του Μινύου», ο οποίος είναι συγκρίσιμος σε μέγεθος με τον τάφο «του Ατρέως» στις Μυκήνες, αλλά και τα μνημειώδη αποστραγγιστικά έργα της Κωπαϊδας που κατασκευάστηκαν και λειτουργούσαν υπό την επίβλεψή του την εποχή της ακμής του.
Συνεπώς, ο νεκρός του Προσηλίου φαίνεται ότι ανήκε στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα της τοπικής μυκηναϊκής εξουσίας.
Η σημαντική κοινωνική του θέση του εξασφάλισε μετά θάνατον μία εντυπωσιακή αιώνια κατοικία, την οποία όμως θαύμασαν μόνο κατά τη μεγαλόπρεπη ταφή του, πριν καλυφθεί για πάντα με χώμα, μαζί με τα τεκμήρια της εξουσίας του».

Το ανασκαφικό πρόγραμμα του Προσηλίου διεξήχθη κατόπιν άδειας του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Τη διεύθυνση της ανασκαφής και του διεπιστημονικού πενταετούς προγράμματος στο Προσήλιο ασκούν η δρ. Αλεξάνδρα Χαραμή, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Βοιωτίας και ο δρ. Γιάννης Γαλανάκης, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Cambridge.
Από την πλευρά της Εφορείας Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, τους υπεύθυνους πλαισιώνουν η αρχαιολόγος Κ. Καλλιγά, ενώ η ομάδα της Βρετανικής Σχολής συμπληρώνεται από τον γεωαρχαιολόγο Π. Καρκάνα, διευθυντή του εργαστηρίου Wiener της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών και την Ιω. Μουτάφη, υπεύθυνη της οστεοαρχαιολογικής μελέτης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

ant1iwo.com